Financiële instellingen in de VS bakken er niets van. Aangevuurd door hun aandeelhouders maakten ze jarenlang hoge winsten. Om dan tot de vaststelling te komen dat er geen vaste grond zit onder die megawinsten : ze namen er onbeheersbare risico's voor. Nu roepen ze in paniek de overheid ter hulp. Die kan niet anders dan in allerijl een vangnet onder de epileptische banken en verzekeraars spannen. De financiële instellingen krijgen miljarden dollars belastingsgeld toegestopt. Anders riskeren ze hun sectorgenoten mee de afgrond in te sleuren en brengen ze de economie in haar geheel in gevaar. Degene die het overleven kunnen zich over enkele jaren in hun vangnet wentelen. In een uitgedunde markt zullen de winsten opnieuw voor het grijpen liggen. Hoe lang gaan we nog wachten om wat te doen aan zulk onverantwoord gedrag? In goede tijden houden beursgenoteerde bankreuzen enkel rekening met hun aandeelhouders, in slechte tijden verwachten ze dat iedereen met hen rekening houdt. Misschien is het tijd om de rollen om te draaien. De samenleving heeft recht op een bankwereld die rekening houdt met alle stakeholders: spaarders, werknemers, ondernemers, het leefmilieu en de belastingsbetaler. Wat zou dat voor België betekenen ?
Spaarders verdienen veilige producten en een goede dienstverlening. Over het probleem van misleidende bankproducten en de overkreditering van kwetsbare klanten is al wat inkt gevloeid. Minder aandacht gaat er naar de gebrekkige dienstverlening in de armere wijken van onze grootsteden. In Schaarbeek of de Brugse Poort in Gent staan bankklanten tot op straat aan te schuiven. De weinige kantoren houden er maar enkele loketten open terwijl veel oude mensen en allochtonen daar net nood aan hebben. Hoe zal het die wijken vergaan nu grootbanken zoals ING plannen nog meer kantoren te sluiten? Die maatregel benadeelt niet enkel de klant maar ook de werkgelegenheid in de financiële sector. De jobs van duizenden werknemers die opgeleid werden voor een financiële job staan op de tocht. Want om zich in te dekken tegen de onnodige risico's die elders werden genomen, moeten alle financiële instellingen drastisch kosten besparen en geld bij zich houden. Dat leidt er ook toe dat kredietnemers merken dat het moeilijker of duurder wordt om een lening te krijgen. Zo'n credit crunch smoort de economische activiteit in de kiem.
Aan de andere kant van de wereld investeren diezelfde banken wél nog in de kaalkap van het Braziliaanse regenwoud of de vervuilende goudwinning in Indonesië. Het is een gevolg van de slagzin van het onverantwoord bankieren: alles wat geld opbrengt is toegelaten. Zelfs al gebeurt het in belastingsparadijzen of dictatoriale regimes. Maar de belastingsbetaler mag wel de rekening betalen als het fout loopt doordat diezelfde financiële instellingen te grote risico's nemen. Als banken systematisch zeepbellen creëren die daarna uiteenspatten, dan moet daaraan preventief iets gedaan worden met regulering.
Het vanget voor financiële instellingen riskeert een hangmat te worden als de overheid niet in actie schiet. De nationaliseringen in de VS wijzen er alvast op dat voordien ondenkbare beleidsmaatregelen terug aan de orde zijn. Er is nood aan een activeringsbeleid voor financiële instellingen. Enkel daardoor zullen ze meer rekening houden met de samenleving. De overheid kan met regulering en andere beleidsmaatregelen de rechten van mens en milieu centraal stellen in de geldwereld. Ze kan schadelijke producten en investeringen aan banden leggen en het geld toeleiden naar een duurzaamheidstransitie in de reële economie.
Mathias Bienstman, 22 september 2008
Campagnemedewerker www.bankgeheimen.be
Netwerk Vlaanderen
