Zijn Coop en Migros de koplopers in duurzaamheid? Daar lijkt het sterk op

Naturaplan, TerraSuisse, Bio Suisse, climatop, Uit de regio, Bio Cotton, Oecoplan, Pro Montagna, Pro Specie Rara, Slow Food, Max Havelaar, MSC, FSC, Topten, …, probeer maar iets duurzaam te bedenken en het lijkt wel of ze er bij Coop of Migros al aan hebben gedacht

Sprekende cijfers

Opnieuw is het verhelderend om de cijfers te laten spreken. Hoeveel bedraagt de omzet van de labelproducten bij Migros en Coop? Want die labels garanderen hun sociaal en/of ecologisch verantwoorde productiewijze, en/of dat het om fair trade gaat.

Bij Migros gaat het om maar liefst 2,288 miljard Zwitserse frank in 2011, en dat is goed voor een ronduit indrukwekkende 12,34 procent van de volledige verkoop in de detailhandel.
Ook hier zit Coop in de buurt, met 2,002 miljard Zwitserse frank, wat 10.90 procent vertegenwoordigt van al wat wordt verkocht in de winkels.

Uit de regio

Het verschil tussen beide zit vooral in de streekproducten van Migros, verkocht onder de naam ‘Uit de regio’ (in Duitstalig gebied aangevuld met ‘Voor de regio’). De verkoop van die streekproducten levert de kassa van Migros 782 miljoen Zwitserse frank op. Daarvoor heeft Coop niet meteen een equivalent. Het Pro Montagna label van Coop bijvoorbeeld, niet eens echt vergelijkbaar, realiseert slechts 32 miljoen Zwitserse frank.

Hoe waardevol streekproducten ook zijn vanuit het standpunt van duurzaamheid, er valt zeker over te discussiëren of andere labels de ambitie van duurzaamheid niet nog iets beter vervullen.

Als het om de aarde draait: van bio tot biodiversiteit, van dierenwelzijn tot MSC

Beide coöperaties cultiveren al lang een aandacht voor producten die de aarde, haar flora en fauna zo weinig mogelijk geweld aan doen.

Dat vertaalt zich vooral in grote omzetten van biologische producten. Zo staat Coop Naturaplan voor een zakencijfer van 779 miljoen Zwitserse frank. En in totaal realiseert Coop met al zijn biologische producten samen 894 miljoen.
Migros Bio is dan weer goed voor 436 miljoen Zwitserse frank, heel wat minder maar nog altijd overtuigend veel.

Aandacht voor dierenwelzijn is ook geïnstitutionaliseerd. Het Naturafarm label bij Coop garandeert dat vlees en eieren komen van dieren gekweekt in open lucht of met voldoende loopruimte: goed voor 450 miljoen frank. En Oecoplan staat borg voor het ecologische karakter van zowel voedings- als niet-voedingsproducten die samen 121 miljoen opbrengen.

__________________________

Dit zijn de belangrijkste labels die te vinden zijn in de winkels van Coop en Migros

Bij Coop
Naturaplan, Naturafarm, Oecoplan, Naturaline, Pro Montagna, Pro Specie Rara, Slow Food, Max Havelaar, bio, MSC, FSC, Topten

Bij Migros
Uit de regio, TerraSuisse, Migros Bio, FSC, Max Havelaar, MSC, Topten, climatop, Migros Bio Cotton
__________________________

Bij Migros is er dan weer TerraSuisse, brengt 644 miljoen Zwitserse frank in het laatje. Dit label verzekert dat het om een landbouw gaat die ook de biodiversiteit van planten en dieren weet te respecteren, geen genetische gewijzigde gewassen onder andere. Pro Specie Rara is het label dat een Coop-klant kan aantreffen.

Zowel Migros als Coop hebben een sterk gamma met het bekende FSC-label – voor duurzaam hout – en het wat minder bekende MSC-label - voor duurzame vis.
Hier scoort vooral Migros, zo verraden de verkoopscijfers. FSC tikt voor 169 miljoen Zwitserse frank aan, MSC voor 58 miljoen.
Bij Coop laat FSC 130 miljoen Zwitserse frank optekenen, MSC groeit met 32 procent tot nu 56 miljoen, bijna evenveel als Migros en goed voor 40 procent van alle verkochte vis en zeevruchten.

De eigen voetafdruk verminderen: van CO2 neutraal tot een eigen spoorbedrijf

De grootdistributie is een sector die zelf natuurlijk een zware ecologische voetafdruk heeft, denk aan al die goederen die af en aan moeten worden gevoerd, van producenten naar magazijnen, van magazijnen naar winkelrekken, denk aan de vele koelwaren die om de nodige koude smeken. Winkels moeten worden verlicht, verwarmd of gekoeld. Ook de industriële activiteiten kunnen niet zonder energie. Watergebruik en afvalstromen zijn ook niet min.

Zowel Migros als Coop leveren forse inspanningen om hun druk op het milieu te verlichten. Coop heeft zich zelfs voorgenomen om voor al zijn activiteiten in Zwitserland in 2023 CO2-neutraal te zijn, voor de helft door compenserende projecten, en voor de helft door de uitstoot effectief te halveren.

Met het oog daarop pratikeert men bijvoorbeeld alternatieven voor aanvoer met het vliegtuig, door allereerst in Zwitserland aan te kopen, anders in Europa, of door groene asperges uit Marokko met boot en vervolgens vrachtwagen aan te voeren.

Nog verregaander is de aankoop van het spoorwegbedrijf Railcare. Die in huis gehaalde expertise wendt men aan om het transport - vanuit de grote centrale magazijnen naar de winkels in de diverse regio’s - van de weg te halen en over het spoor te laten verlopen.

Fair Trade

Alleen al Coop verkoopt veel meer fair trade dan alle Belgische supermarktketens, wereldwinkels en andere aanbieders samen.

Duurzaam ondernemen kijkt zowel naar economie en de aarde als naar de mens. Die laatste factor, de sociale factor, zit sterk in het fair trade label door de garantie van een verzekerde en leefbare minimumprijs voor de producent: de boer of boerin..

Als het om eerlijke handel gaat, zet Coop zich resoluut aan kop in de tweestrijd met Migros. De respectieve omzetten van producten met het Max Havelaar label zijn 158 en 81 miljoen Zwitserse frank, een verhouding van quasi twee op één.

Om dit even in verhouding te plaatsen. De jaaromzet van Oxfam Fair Trade, de commerciële poot van Oxfam Wereldwinkels, bedraagt om en bij 20 miljoen euro. De grootste supermarktketens van Zwitserland zijn dus elk goed voor een veel grotere verkoop van fair trade producten, namelijk 3,5 en zelfs 7 keer meer. Het verklaart ook waarom fair trade in het nochtans kleinere Zwitserland een verkoop haalt die ruim drie en een halve maal hoger is dan in België. Niet verwonderlijk, alleen al Coop verkoopt veel meer dan alle Belgische supermarktketens, wereldwinkels en andere aanbieders samen.

Hoe kan dat? Bij Coop zijn niet minder dan 250 Max Havelaar producten te vinden. Van de verkochte snijrozen hebben 99 procent dat label, van de bananen 88 procent.
Meest revolutionair is de beslissing om voor een aantal producten uit het meest verkochte gamma, dat van het eigen merk, volledig over te schakelen op fair trade. Dat is gebeurd voor Aziatische rijst en voor chocolade. Ook voor exotisch fruit is dit de bedoeling.

En hoe zit het verder met de sociale factor?

We weten al dat Coop en Migros de grootste privé werkgevers zijn van Zwitserland. Ze scheppen dus heel veel werk. Het zal weinigen verwonderen dat ze vooral vrouwen in dienst hebben, 56,4 procent van het totaal bij Coop, zelfs 61,6 procent bij Migros. Maar, belangrijke vraag, welke soort jobs doen zij dan?

Beide coöperaties brengen die man/vrouw jobverhoudingen in kaart. Interessant om weten is bijvoorbeeld voor wie de voltijdse, en voor wie de deeltijdse jobs zijn? Dan blijkt dat de vrouwen slechts 44,2 procent innemen van de voltijdse jobs bij Coop. Bij Migros is de spanning nog groter want, alhoewel vrouwen er nog talrijker zijn, zijn maar 42 procent van de voltijdse jobs voor hen. Omgekeerd tekenen bij Coop de mannen voor 16,3 procent van de deeltijdse jobs, bij Migros is dat met 21,2 procent duidelijk meer.

Weinig tot geen vrouwen aan de top

En hoe zijn de vrouwen dan vertegenwoordigd in het bestuur en in de leidinggevende functies? Bij Coop zijn twee op vijf leden van de raad van bestuur vrouw. Maar bij de algemene directie tref je zes mannen en geen enkele vrouw. Reken je de directiefuncties en de hogere kaderfuncties samen, dan vormt het aandeel van de vrouwen ook slechts een povere 15,4 procent. Bij het middenkader en de gespecialiseerde managers is het merkelijk hoger met 35,3 procent.

Migros doet het alles samen genomen zeker niet beter. Op directieniveau is er een vrouwelijke aanwezigheid te spotten van slechts 14,6 procent. En in het volledige kader gaat het om 26 procent vrouwen.

Een plaats voor 50-plussers

En kunnen 50-plussers overleven in de Zwitserse winkels en alle daarmee verbonden jobs? Blijkbaar wel, want zowel bij Coop als bij Migros zijn deze oudere werknemers goed voor bijna een kwart van alle medewerkers. Met respectievelijk 23,2 en 23,1 stemmen de percentages quasi volledig overeen.

Die hoge aanwezigheid van oudere werknemers is niet vanzelfsprekend. Want het werk aan de kassa, in magazijnen of in bakkerijen, het is dikwijls niet van de poes.

Een plaats voor jongeren

Bij beide coöperatieve supermarktketens bestaat er een bewuste politiek om jongeren kansen te geven én om ze te rekruteren via het Zwitserse systeem van leerjongens of leermeisjes. En het is alsof ze het er om doen, de aantallen jongeren die hun vak leren op de werkvloeren van Coop en Migros zijn bijna exact hetzelfde, 3385 bij Coop en één meer of 3386 bij Migros.

Natuurlijk hebben ze een heel goede reden voor deze aanpak, namelijk om ook morgen geschikte werknemers te hebben op alle werkplekken. Dat is zo, maar niettemin, deze bedrijven leveren ook effectief de inspanning om al die jongerenopleidingen echt te laten gebeuren.

__________________________

In de volgende afleveringen: ‘oude knarren’ met forse uitspraken

Ze zitten aan de top van bedrijven met een omzet van meer dan twintig miljard euro, hebben soms iets van ‘oude knarren’, maar ze zitten niet verlegen om forse uitspraken. De volgende dagen serveren we indringende en vaak verrassende interviews met Claude Hauser van Migros en Felix Wehrle van Coop.

Aan welke vragen mogen zij en u zich zoal verwachten?
Waarom zijn de Zwitserse distributiecoöperaties niet verdwenen zoals vele van hun voormalige Europese collega’s?
En hoe konden ze zo dominant worden en alle privébedrijven kloppen met grote voorsprong?
Komen hun managers dan niet in verleiding om ook internationaal te gaan zoals bijvoorbeeld die van Dexia?
Hebben de coöperanten en de coöperaties wel iets te zeggen?
Waar zijn de vrouwen in deze organisaties?
De wereldkampioen zijn van bio, van fair trade, van streekproducten, van duurzaamheid in het algemeen, hoe presteren ze dat?
Hoe gaan zij om met de kritiek die nogal wat labels te verwerken krijgen?
__________________________

Dirk Barrez is onder andere auteur van 'Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving' en 'van Verontwaardiging naar Verandering'.

Morgen deel 4 van de artikelreeks ‘De kampioenscoöperaties' met als titel: “Coop is wereldkampioen duurzaamheid.” (Interview Felix Wehrle)

Reeds verschenen artikels
1. Coöperaties, veel belangrijker dan we denken 
2. Iedereen kent Carrefour of Aldi. Tijd om Migros en Coop te leren kennen
3 Zijn dit de koplopers in duurzaamheid? Daar lijkt het sterk op 

Deze artikelreeks kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos