Het gerecht laat falende gokbankiers ongemoeid, acht klimaat onbelangrijk en vindt 10.000 coronadoden van geen tel. Systematisch weigert justitie zwaar structureel onrecht aan te pakken. Moet dat echt zo?
Onmachtig, onkundig … of nog erger
Zoveel is duidelijk, Belgen kunnen in geen geval vertrouwen op hun justitie om de fouten die tot systemische crises leiden te onderzoeken en zo nodig te berechten. Dat was en is het trieste geval voor zowel de financiële crisis goed tien jaar geleden, de klimaatcatastrofe die zich al vele decennia ontwikkelt als de acute coronacrisis.
Fortis faillissement is verjaard volgens gerecht
In 2007-2008 drijven de Fortis bankiers de grootste bank van het land het faillissement in, kelderen de economie en verarmen de hele samenleving. Wie denkt dat zij zich moeten verantwoorden, dwaalt. Het Belgische gerecht toont zich nog maar eens meester in zijn beproefde specialisme: de grote traagheid…
De vertraging duurt zolang tot een rechter in 2020 kan oordelen dat de zaak is verjaard. Voor de zoveelste maal zijn alle burgers het slachtoffer van flagrante rechtsonthouding: de enigen die niet zijn gestraft door de financiële crisis zijn degenen die ze hebben veroorzaakt.
Geen haast met Klimaatzaak
Eind 2014 begonnen elf burgers aan een proces tegen Belgische overheden. Hun motivatie: de overheden verplichten tot het invullen van hun klimaatbeloftes. Eigenlijk is het voeren van een stevig beleid inzake klimaatverandering al urgent sinds de jaren zeventig van vorige eeuw… maar zelfs als de 21ste eeuw al goed is gevorderd, blijft het inzicht dat elk dralen met klimaatbeleid intussen levensdreigend is voor burgers, samenleving en economie het Belgische gerecht volkomen vreemd.
Pas nu, zes jaar later, ligt vast wanneer dat proces wordt gevoerd, van 16 tot 26 maart volgend jaar. Denk vooral niet dat we daarmee dicht bij een definitieve uitspraak zitten. Er is al zeker beroep mogelijk, iets wat makkelijk jaren extra kan kosten. En er zijn nog talloze andere manieren om zaken te laten aanslepen.
Massale coronasterfte in rusthuizen… justitie laat verstek gaan
Meer dan 10.000 coronadoden telt België. Vele duizenden onschuldige slachtoffers vallen te betreuren in woonzorgcentra. Een rampzalig beleid slaagt er lange tijd niet in om bewoners én personeel afdoende te beschermen. Het laat rusthuizen verworden tot haarden van besmetting en vervolgens tot sterfhuizen.
Zelfs coronaslachting in rusthuizen haalt aandacht van justitie niet
Maar zelfs geen één van de vele, vele coronadoden blijkt het waard voor het gerecht om te onderzoeken of die dood vermijdbaar was, of er onzorgvuldigheid, nalatigheid of onthouding van verplichte zorg en bijstand mee was gemoeid… Geen één rechter onderzoekt of er sprake is van fouten. Van schuldig verzuim. Van strafbare feiten. Van leeftijdsdiscriminatie.
Zelfs bij deze massale en vermijdbare sterfte in vooral woonzorgcentra kunnen de Belgen niet op hun rechterlijke macht rekenen voor gerechtigheid. Ze kunnen er niet op vertrouwen dat rechters onderzoeken of er fouten zijn gemaakt, nog minder dat de verantwoordelijken worden geoordeeld en gestraft wanneer schuldig bevonden.
Democratische rechtsstaat drievoudig bedreigd
Het desastreuze functioneren in tal van crises van niet enkel regeringen en parlementen maar ook van het gerecht maakt de vooruitzichten voor burgers en samenleving uiterst belabberd. Ze zien zich geconfronteerd met een collectief onvermogen om effectief beleid te voeren. Alle machten die de sterkte van onze democratie en rechtsstaat horen te vormen, ook de rechterlijke, blijken geen hefbomen om de toekomst voor iedereen te verzekeren.
Kan het anders? Toch wel
In andere landen is de justitiële werking vaak ook ondermaats, maar er zijn voorbeelden te vinden van goed of zelfs uitstekend functioneren van rechtsstaten voor de meest urgente en systemische menselijke vraagstukken.
Klimaatzaak in Nederland
Merkelijk sneller bv. liep de Klimaatzaak In Nederland. Aangespannen in 2013, was er al in 2015 een uitspraak, is die in 2018 bevestigd in hoger beroep en werd het jaar daarna het cassatieberoep van de staat verworpen. Gevolg: de rechter heeft de Nederlandse overheid bevolen om minstens een kwart minder broeikasgassen uit te stoten in 2020 in vergelijking met 1990. Intussen heeft de politiek in overleg met grote delen van de samenleving op korte tijd een effectief klimaatbeleid uitgetekend.
Coronajustitie
Onder ander in Italië en Spanje zijn gerechtelijke onderzoeken gestart naar de oorzaken van en verantwoordelijken voor de massale coronasterfte in tal van rusthuizen.
Dieselgate strafzaak
In autoland Duitsland is er recent een opvallende evolutie in dieselgate. De voormalige Volkswagenbaas Martin Winterkorn moet zich voor de strafrechter verantwoorden voor het klimaatbedreigende gebruik van sjoemelsoftware om de uitstoot van broeikasgassen te minimaleren.
Niets van dat alles in België. Nog meer dan de wetgevende en uitvoerende macht richt de rechterlijke macht door haar voortdurende rechtsweigering voor de meest belangrijke levensdomeinen de rechtsstaat en de democratie ten gronde.
Dirk Barrez
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/09/04/fortis-verjaard/
https://www.tijd.be/opinie/commentaar/fortis-indignez-vous/10249554.html
https://www.urgenda.nl/themas/klimaat-en-energie/klimaatzaak/
Klimaatzaak, rechtvaardige zaak. Vertrouw echter niet enkel op de gerechtelijke molen https://pala.be/nl/opinie/klimaatzaak-rechtvaardige-zaak-vertrouw-echter-niet-enkel-op-de-gerechtelijke-molen
Hoe vergaat het Klimaatzaak in België? In vergelijking met Nederland? https://pala.be/nl/artikel/hoe-vergaat-het-klimaatzaak-belgi-vergelijking-met-nederland
Strafproces tegen voormalig Volkswagenbaas Winterkorn https://www.standaard.be/cnt/dmf20200909_97537524
