We zitten in slechte papieren. Laten we snel eens kijken hoe dat komt - waarbij we geen crisis uit de weg gaan - en dan vooral naar de uitwegen zoeken, want die zijn er wel degelijk. Zo kunnen we bv. van bedreigde autofabrieken werkplaatsen van de toekomst maken.
Er raast, door het geknoei van de grootbankiers, een financiële crisis en als gevolg daarvan een economische crisis door de wereld. Het verloop en de gevolgen blijven hoogst onzeker. Maar zeker is dat werk en inkomen van tientallen miljoenen mensen bedreigd zijn. Deze financiële crisis maakt pijnlijk duidelijk hoe weinig greep we hebben op de economie, hoe weinig democratisch het er echt aan toe gaat in onze samenleving.
Herinner u ook de voedselcrisis, die is niet verdwenen. Op een verwaarloosd platteland en in vollopende slums betalen vele honderden miljoenen mensen daarvoor de prijs met hongerige magen en ondervoeding.
En de ecologische crisis kerf elke dag dieper in ons grootste kapitaal, de aarde. Voortdurend komen wetenschappers met nieuwe studies over onze aanslag op de biodiversiteit of over rapper vorderende opwarming. Van klimaatverandering tot overbevissing doorboren we de ecologische pijngrenzen van onze aarde zodat we morgen minder welvaart kunnen voortbrengen.
Veeg zeker niet de sociale crisis onder de mat, een crisis van groeiende ongelijkheid en van onleefbare inkomens, een wereld waarin de toegenomen welvaart van de jongste decennia in vele landen bij heel weinig mensen terechtkwam, niet toevallig al de rijksten. Zo overschrijden we snel de grenzen van wat samenlevingen kunnen verdragen.
En er is de crisis van de democratie, de onmacht om antwoorden te verschaffen op al deze crises en om (opnieuw) vat te krijgen op ons bestaan...
Of we het graag hebben of niet, het meest waarschijnlijke scenario voor onze wereld is dat van een sociaalecologische ineenstorting over vijftig jaar. Dan stuikt onze welvaartsproductie in elkaar en vallen onze samenlevingen uiteen. Voor al wie dit ongeloofwaardig of onmogelijk acht, alle verdwenen beschavingen dachten wellicht ook dat hun beschaving niet ten onder kon gaan, bijna tot vlak voor hun ondergang. Zo verging het de bewoners van Paaseiland, zo verging het ook de Maya beschaving.
Het zijn deze crises die ik in mijn nieuwe boek Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving graag onder de aandacht breng om dan vooral oog te hebben voor de mogelijke alternatieven. Want een scenario is geen voorspelling. Niemand verplicht ons met ons ruimteschip aarde die koers te blijven aanhouden. We zijn volledig vrij om het stuur te keren, weg van de catastrofe.
Eén mogelijk alternatief teken ik graag voor u uit, en het is om meer dan één reden dringend. De autosector is zwaar getroffen, meest van al de Amerikaanse bedrijven, en er zijn zeker in Europa gewoonweg fabrieken te veel. Daarenboven verdraagt de aarde maar moeilijk het soort auto's dat zich voortbeweegt op gas of olie. Voorzover we auto's nodig hebben, zijn dat morgen wellicht best elektrische auto's. Waarom profiteren we dan niet van de huidige crisis om in Antwerpen of elders een deel van een fabriek op de kop te tikken die alvast begint met de productie van die elektrische auto's? De werknemers zullen veel zekerder van hun job zijn dan vandaag. En ze mogen fier zijn op hun werk want die auto's stoten altijd minder CO2 uit. Meer nog, de nodige stroom zou uit hernieuwbare energie kunnen komen. Op één voorwaarde, dat dit land eindelijk in een fors hogere versnelling groene stroom begint te produceren. Er zijn nog meer voordelen van dergelijke transportrevolutie. Neem de batterijen van al die elektrische auto's. Overal waar ze parkeren om elektriciteit te tanken, kunnen de batterijen natuurlijk ook - in beperkte mate - elektriciteit terugleveren aan het net. Zo zouden al die batterijen samen een buffer kunnen vormen ingeval de groene stroomproductie tijdelijk terugvalt als er niet veel wind is en wanneer de zon niet schijnt. Een netgekoppeld elektrisch wagenpark biedt zo dus betere kansen voor meer groenestroomproductie.
Misschien vraagt u zich af: waar halen we de kennis? Het toeval wil dat er in ons land al tientallen jaren onderzoekswerk verricht wordt naar elektrische auto's en dat we sterk staan op vlak van de batterijen die nodig zijn. De technologie van windmolens en zonnepanelen staat - deels ook dankzij inspanningen in dit land - op punt. En de mensen die auto's kunnen bouwen hebben we ook. Tijd nu voor overheden, bedrijven en samenleving om voluit voor hernieuwbare energie te kiezen én voor de opstart van een fabriek voor elektrische voertuigen, allemaal investeringen die de economische én de ecologische én de sociale crisis voor een stuk kunnen verjagen. We zijn verder de gelukkige eigenaars van een degelijk elektriciteitsnetwerk waar we zowel onze windmolens, zonnepanelen als elektrische voertuigen op kunnen aansluiten.
U ziet het, dit alternatief is wonderwel realistisch. Wat houdt ons eigenlijk tegen om vandaag nog deze verstandige ombouw richting sociaalecologische economie in gang te zetten?
Ik weet wel, er zijn honderd en één nepargumenten te verzinnen waarom het niet zou kunnen. Maar alle weerspannigen - in de economie, in de samenleving of in de politiek, om het even - moeten duidelijk vertellen waar hun onwil op neerkomt. Wie olieverslaafd blijft, zegt tegen de nieuwe generaties dat ze eerder vroeg dan laat om die olie zullen moeten gaan vechten in het Midden-Oosten. En als het zover moet komen, zijn we flink op weg onze mondiale beschaving zoals we ze nu kennen om zeep te helpen.
Dan weet en zeg ik liever dat het allemaal makkelijker én beter kan, met een leefbare aarde en goed werk en inkomen voor iedereen... als we er nu aan beginnen.
Dirk Barrez, 28 november 2008
Overname van deze opinie door niet-commerciële initiatieven of verenigingen mag, mét volgende bronvermelding: Dirk Barrez - PALA.be, gratis nieuwsbrief over onze globaliserende wereld. Voor gratis abonneren, surf naar www.pala.be. Wij vernemen dat graag via mail naar info@globalsociety.be
Deze opinie verscheen ook in De Tijd van 27 november 2008
