Coöperaties, veel belangrijker dan we denken

Lees meer in het boek
Coöperaties. Hoe heroveren we de economie?

Coöperaties zorgen voor meer jobs dan multinationals. En ze presteren beter als het er op aan komt de duurzame economie te creëren die we nodig hebben. Ze doen dat veel beter dan – jawel, dat hoeft gezegd - frauduleuze bankiers of op snelle winst beluste private equity fondsen. Raar dus dat zovelen zoals konijnen alleen maar naar de lichtbak van de beurzen kijken. Vandaag deel 1 van onze artikelreeks, coöperaties zijn veel belangrijker dan we denken.

Het is onbegrijpelijk dat elke dag zowat alle economische aandacht gaat naar de bedrijven die op de beurs staan.

Dat we al te weinig beseffen hoe belangrijk coöperatieve ondernemingen wel zijn, hoeft niet te verwonderen. Want elke dag focussen media zowat al hun economische aandacht op de grootste privébedrijven die op de beurs staan. Dat levert een volledig vervormd beeld.

Ontzettende reductie van wat welvaart is

De werkwijze van de meeste media leidt tot een ontzettende reductie van wat economie echt is, namelijk alles wat de creatie en de verdeling van welvaart heeft te maken. Maar als het om economie draait, laten de media de verdelingskant bijna altijd weg.
Ook de productie van massa’s welvaart die overheden, overheidsbedrijven en in principe niet door financiële winst gedreven actoren uit de samenleving als scholen, ziekenhuizen, tal van cultuurorganisaties en coöperatieve bedrijven valt vrijwel steeds buiten hun beeld. Dat lot is als bijna vanzelfsprekend ook weggelegd voor de noeste arbeid van bijna alle zelfstandigen. Ook privébedrijf zijn is amper voldoende.
Neen, om echt de aandacht van media te vangen moet je een groter of zelfs reuzengroot en beursgenoteerd privéconcern zijn. En de reductie van wat economie is, stijgt ten top in de vlotte ‘formats’ van radio- en tv-uitzendingen die zich beperken tot de vraag: “En Paul, of Pascal, moet ik dat aandeel nu kopen of verkopen?’.

Goed voor 100 miljoen jobs

De werkelijkheid is dat coöperaties wereldwijd meer dan een miljard leden tellen… en dat ze minstens 100 miljoen jobs creëren. Velen zullen er verbaasd van opkijken dat dit er meer zijn dan alle multinationals samen.

Grootste private werkgever in Zwitserland

In de Amerikaanse staat Wisconsin zijn coöperaties goed voor 71 procent van alle jobs, in de Canadese provincie Quebec vormen ze de grootste werkgever en in Colombia de tweede grootste, in Kenia zorgen coöperaties voor maar liefst 45 procent van het nationaal inkomen, in India werken alleen al in de melkcoöperaties 13 miljoen mensen, in Italië en Frankrijk gaat het telkens om meer dan 1 miljoen werknemers en in Zwitserland zijn de coöperatieve bedrijven de grootste private werkgever.

Wie heeft echt verstand van meer stabiele en duurzame economie?

Nog belangrijker, coöperaties schenken de wereld een economie die veel duurzamer en stabieler is dan de crises waarmee de privégrootbanken en het beurskapitalisme ons de jongste decennia opladen.

Als vele beursgenoteerde bedrijven al de mond vol hebben van duurzaamheid, dan tonen nogal wat coöperaties in hun praktijk veel meer hoe dat echt moet. Daarmee zouden de economiepagina’s van de media volgeschreven kunnen zijn, maar niet dus… we proberen dat gat alvast een beetje te dichten.

Onderzoek (1) leert dat de bedrijven zelf alvast duurzamer zijn. Ze bestaan langer dan andere bedrijven in de privésector en bieden dus veel meer werkzekerheid aan wie er werkt. En dat is nog meer zo omdat ze minder dan naamloze vennootschappen jobs delokaliseren naar goedkope loonlanden: hun activiteiten zijn immers dikwijls veel meer geworteld in de lokale samenlevingen.

Echte coöperaties draaien ook niet mee in de zotternijen van het financiële kapitalisme dat enkel maar geïnteresseerd is in geld, meer geldwinst, superwinsten. Neen, ze concentreren zich op de reële economie, op het creëren van echte welvaart door het produceren en aanbieden van maatschappelijk nuttige goederen en diensten.

En vaak zijn ze ook meer begaan met de ecologische minpunten van hun economische activiteit. Een aantal coöperaties wijst zelfs ronduit de weg naar een veel meer ecologische economie.

Coöperaties, beter antwoord op de vele crises?

Wie al die pluspunten wat laat doordringen, komt vanzelf tot een uitdagende bedenking en een heel belangrijke vraag. We leven In een wereld die financieel en economisch op haar gat zit – in eerste instantie door het wangedrag van de grootbankiers - geplaagd is door toenemende inkomensongelijkheid, zich klem rijdt in tal van ecologische crises en haar democratieën aan het opbranden is.

In hoever kunnen coöperaties, samen met andere vormen van maatschappelijk gedreven welvaartscreatie, een antwoord bieden op al die crises? Kunnen ze ons helpen aan een sociaalecologische economie die de nodige welvaart voortbrengt zonder de aarde om zeep te helpen, die efficiënt functioneert en waarop samenleving en werknemers opnieuw meer greep hebben?

Zo geformuleerd klinkt het veel te mooi om ooit waar te kunnen zijn. Maar laten we dan vooral naar de praktijk kijken. Morgen al maken we beter kennis met Coop en Migros.

Dirk Barrez is onder andere auteur van 'Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving' en 'van Verontwaardiging naar Verandering'.

(1) Zie links naar bronnen hieronder

Overzicht van de volledige artikelreeks ‘De kampioenscoöperaties’
1. Coöperaties, veel belangrijker dan we denken 
2. Iedereen kent Carrefour of Aldi. Tijd om Migros en Coop te leren kennen
3 Zijn dit de koplopers in duurzaamheid? Daar lijkt het sterk op 
4 Coop is wereldkampioen duurzaamheid
5 Migros: het geschenk voor de Zwitsers 
6 De vrouwen van Coop: op zoek naar de kracht achter zoveel duurzaamheid 
7 De vrouwen van Coop: hoe sociaal is dit bedrijf? 
8 Coöperaties, uitweg uit vele crises? 

Deze artikelreeks kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos

BRONNEN