Myanmar balanceert na een bloedige staatsgreep op de rand van chaos, een nieuw Syrië dreigt. Tegenstanders oefenen druk uit maar de internationale gemeenschap aarzelt om tot een boycot over te gaan. Dit overzicht legt bloot waar de militaire junta, de Tatmadaw of State Administrative Council (SAC), financieel pijn kan worden gedaan.
Hoewel de binnenlandse politiek en de complexe logistiek die komt kijken bij het opleggen van sancties hier misschien toe bijdragen, hebben buitenlandse regeringen en sommige binnenlandse actoren mogelijk niet voldoende informatie over de financiële knooppunten van het leger voor een doelgerichte boycotactie. Daarom deze poging om een en ander in kaart te brengen. Begrijpen welke de inkomstenbronnen van de Tatmadaw zijn is niet alleen van cruciaal belang om sancties en andere vormen van economische druk effectiever te maken, maar ook om hun beperkingen te erkennen.
De Independent Economists for Myanmar (IEM), een anonieme groep economen die in Myanmar hebben gewerkt, publiceerden op 26 april een gedetailleerd rapport “Overview of Myanmar Military Finances“ waar we uitgebreid uit citeren. Ook Nikkei Asia heeft een samenvatting gepubliceerd: https://asia.nikkei.com/Spotlight/Myanmar-Coup/Myanmar-economists-urge-curbs-on-junta-s-hard-currency-access
Toegang tot onbeperkte binnenlandse valuta
Het leger heeft momenteel toegang tot bijna onbeperkte binnenlandse valuta. Het controleert immers de schatkist, de budgetallocatie en de centrale bank. In theorie kan het leger Myanmar kyats ophalen door simpelweg geld te verdienen met de schuld (d.w.z. de centrale bank koopt staatsschuld) of door te eisen dat staatsbanken, zoals de Myanmar Economic Bank, grotere hoeveelheden overheidsschuld kopen. Het gerucht gaat dat het SAC-regime ook binnenlandse banken en rijke inwoners van Myanmar onder druk heeft gezet om staatsobligaties te kopen tegen de door het regime gewenste rente. Nu SAC rechtstreeks controle heeft over alle machtigingen van de overheid om licenties te verlenen, kan de verkoop van obligaties worden geïnduceerd door een combinatie van preferentiële toegang tot zakelijke licenties en aanbestedingsmogelijkheden, en bedreigingen, zoals banknationalisatie of verminderde toegang tot licenties en kansen.
Hoewel buitensporige monetarisering van schulden op middellange termijn zou kunnen leiden tot hoge inflatie, wordt contant geld nu door burgers opgepot en daarom niet bij banken gestort, grotendeels als gevolg van de aanhoudende onzekerheid en dalende inkomens. Bovendien is de formele kredietgroei bijna volledig stilgevallen, aangezien particuliere bedrijven momenteel geen bankleningen kunnen krijgen vanwege beperkte bankactiviteiten, de kwetsbaarheid van de banksector en hoge risicopremies als gevolg van economische en politieke onzekerheid. Deze twee effecten drukken de inflatie. Door de schuld te gelde te maken, kan het leger voldoende binnenlandse middelen krijgen om zijn activiteiten gedurende vele maanden, zo niet jaren te financieren, maar niet voor onbepaalde tijd.
Afnemende toegang tot buitenlandse valuta
Het leger heeft echter geen toegang tot onbeperkte buitenlandse valuta. Vreemde valuta zijn belangrijk voor de Tatmadaw want noodzakelijk voor de betaling van militaire uitrusting (bv. tanks, geweren) en voorraden (bv. brandstof), en ook nodig om militaire bedrijven van dienst te zijn die afhankelijk zijn van buitenlandse leveringen. Fabrieken die in militaire handen zijn, zijn bijvoorbeeld afhankelijk van buitenlandse apparatuur om te kunnen blijven functioneren, terwijl militaire ziekenhuizen medicijnen uit het buitenland kopen. Het SAC-regime moet ook doorgaan met het betalen van buitenlandse schulden, vooral aan China, dat 30 procent van de staatsschuld van Myanmar bezit tegen relatief hoge rentetarieven (https://www.npr.org/2021/03/29/982417602/protestors-in-myanmar-have-torched-several-chinese-owned-or-operated-factories?t=1620029320738).
Voorraden in vreemde valuta die beschikbaar zijn voor het leger
De bestaande voorraad vreemde valuta van het leger is moeilijk te verifiëren. Het IMF schatte dat de centrale bank in september 2019 5,7 miljard dollar aan reserves had. Ongeveer 1 miljard dollar van deze activa wordt aangehouden bij de Amerikaanse Federal Reserve en begin februari 2021 door de Amerikaanse regering bevroren. Andere buitenlandse reserves zijn voornamelijk bij drie Singaporese commerciële banken ondergebracht: de Development Bank of Singapore, United Overseas Bank en Overseas Chinese Banking Corporation (https://www.enterprisesg.gov.sg/media-centre/news/2019/june/singapore-is-largest-investor-in-myanmar + https://consult-myanmar.com/2020/10/12/singapore-tops-source-of-fdis-in-myanmar-in-2020-2021fy/). Vermoedelijk heeft het leger toegang tot deze reserves, aangezien de Singaporese regering tot op heden niet bereid was om staatsmiddelen van Myanmar te identificeren of te bevriezen. Voor de staatsgreep had Myanmar genoeg buitenlandse reserves om de invoer drie maanden verder te zetten. Sindsdien is de export echter gekrompen, is de importvraag gedaald en heeft het leger veel van de buitenlandse reserves van het land in beslag genomen.
De schaarste aan deviezen blijkt duidelijk uit de waardevermindering van de kyat met 20 procent ten opzichte van de Amerikaanse dollar tussen 1 februari en 19 april 2021, ondanks beperkingen op het opnemen van Kyat en het oppotten van contanten. Het leger heeft ervoor gekozen om buitenlandse reserves aan te houden voor zijn eigen behoeften in plaats van deze ter beschikking te stellen aan commerciële banken om de invoer van brandstoffen en andere essentiële goederen door de particuliere sector te financieren, zoals de Centrale Bank van Myanmar al enkele jaren deed voorafgaand aan de staatsgreep.
Aangezien van geen van de militaire bedrijven bekend is dat ze aanzienlijke buitenlandse activa bezitten - en het is onwaarschijnlijk dat de hele privésector in Myanmar vanaf 2019 ongeveer 2,2 miljard dollar aan netto buitenlandse activa in handen heeft - kunnen we redelijkerwijs aannemen dat SAC directe toegang heeft tot ongeveer 4 miljard dollar in vreemde valuta.
Hoe lang kan de 4 miljard dollar meegaan zonder extra instroom van vreemde valuta? Myanmar importeerde in een gemiddeld jaar ongeveer 28 miljard dollar aan goederen en diensten, waaronder 3 miljard dollar aan brandstof, meer dan 500 miljoen dollar aan medicatie, 1 miljard dollar aan bakolie en 1,2 miljard dollar aan vlees en groenten. Vóór de staatsgreep genereerden de textiel- en schoenenindustrie een kwart van alle instroom van buitenlandse valuta voor het land, een bron die sinds 1 februari vrijwel is opgedroogd. De sector natuurlijke hulpbronnen, voornamelijk aardgas maar ook metaalhoudende mineralen, edelstenen en bosbouwproducten, vertegenwoordigde nog een kwart. De instroom van kapitaal in de binnenlandse banksector (nu verwaarloosbaar vanwege kwetsbaarheden in de financiële sector), buitenlandse leningen (nu duurder vanwege hogere risicopremies) en donorfinanciering (gedeeltelijk opgeschort) vertegenwoordigden opnieuw een kwart, waarmee het handelstekort werd opgevuld.
Kortom, zonder de instroom van nieuwe buitenlandse valuta, zal het leger binnenkort buitenlandse valuta moeten rantsoeneren. Het SAC-regime zal moeten kiezen tussen het kopen van brandstof, medicatie, uitrusting en voedsel voor zichzelf of het verstrekken van deviezenliquiditeit aan de rest van de bevolking. Officiële staatsmedia hebben dit al gesignaleerd, wat suggereert dat Myanmar meer palmolie, voedsel, 'persoonlijke goederen' en waterkracht- en zonne-energie moet produceren om 'de uitgaven aan deviezen te verminderen'. Volgens een recent UNDP rapport zal “bijna de helft van de bevolking van Myanmar in 2022 armoede lijden” (https://www.irrawaddy.com/news/burma/almost%e2%80%8c-%e2%80%8chalf%e2%80%8c-%e2%80%8cof%e2%80%8c-%e2%80%8cmyanmars%e2%80%8c-%e2%80%8cpopulation%e2%80%8c-%e2%80%8cface%e2%80%8c-%e2%80%8cpoverty%e2%80%8c-%e2%80%8cnext%e2%80%8c.html).
Buitenlandse inkomsten voor de Tatmadaw
Het leger verdient vreemde valuta uit drie bronnen: (1) de instroom van buitenlandse valuta van de officiële staat; (2) export van goederen en diensten door bedrijven die eigendom zijn van het leger (bijv. MEC, MEHL); en (3) export van goederen en diensten door bedrijven die eigendom zijn van juntaleden (zie ook: https://www.aljazeera.com/news/2021/2/26/follow-the-money-myanmar-coup-puts-pressure-on-army-businesses).
1- De instroom van buitenlandse valuta van de officiële staat
Natuurlijke hulpbronnen - olie, gas, mineralen, edelstenen en bosbouwproducten - vertegenwoordigen meer dan een derde van de export van Myanmar. Van deze natuurlijke hulpbronnen vormt aardgas verreweg de grootste bron van deviezen waarover het SAC-regime beschikt. In 2017/18 genereerden olie en gas ongeveer 1 miljard dollar in vreemde valuta voor de staat Myanmar. Het Yadana-olieveld raakt evenwel snel uitgeput, de productie van Yetagun is net gestopt, en de andere twee velden, Shwe en Zawtika, hebben bijna hun piekproductie bereikt. De ontwikkeling van het veelbelovende A-6-blok is opgeschort door Woodside en Total. De aardgasbaten in Myanmar zijn niet bijzonder gevoelig voor schommelingen in regionale gasprijzen, wat betekent dat het redelijk is om aan te nemen dat het SAC-regime de komende jaren ongeveer 1 miljard dollar per jaar zal verdienen aan de export van aardgas.
De mijnbouwsector genereerde ongeveer 470 miljoen dollar en de edelsteensector 300 miljoen dollar, ondanks het feit dat de staat ongeveer 10 procent van de royalty's en belastingen die wettelijk verschuldigd zijn op jade, heeft geïnd. De bosbouwsector bracht nog eens 138 miljoen dollar in vreemde valuta op.
In 2020/21 werd verwacht dat de licentievergoedingen van telecomoperatoren 420 miljoen dollar zouden bedragen, meestal betaald in vreemde valuta. Dit is lager dan in enkele voorgaande jaren, toen de overheid grote vergoedingen ontving van telecombedrijven voor hun initiële licentievergoedingen.
In landen met onderontwikkelde belastingstelsels vormen douaneontvangsten vaak een groot deel van de inkomsten, aangezien ze relatief eenvoudig te innen zijn. Myanmar is echter lange tijd zwak geweest in het innen van douane-inkomsten; ze werden geraamd op 400 miljoen dollar of 6 procent van de totale belastinginkomsten in 2020/21, voorafgaand aan de coup.
De staat verdient ook buitenlandse valuta via havengelden, verzending en de verkoop van Myanmar National Airlines (MNA). Elk van deze bedrijven wordt echter gecontroleerd door een staatsbedrijf buiten de begroting dat 55 procent van de winst behoudt en geen financiële informatie verstrekt aan het ministerie van Financiën, Planning en Industrie. De netto buitenlandse inkomsten van deze entiteiten blijven onbekend. MNA is momenteel echter niet winstgevend en de handelsinkomsten zijn aanzienlijk lager dan in voorgaande jaren.
Van de donorfinanciering - ter waarde van maximaal 3 miljard dollar per jaar (de hulp van China niet meegerekend) - was in 2020/21 ongeveer 660 miljoen dollar bestemd voor de begroting van de Unie. Het ministerie van Volksgezondheid en Sport en het ministerie van Bouw zouden elk een kwart van de buitenlandse hulp ontvangen. Veel bilaterale en multilaterale donoren, waaronder de EU, de Aziatische Ontwikkelingsbank en de Wereldbank, hebben de officiële betalingen voor ontwikkelingshulp onmiddellijk opgeschort. De meeste donateurs hebben alle toekomstige projecten opgeschort.
Er zijn evenwel weinig beperkingen aan het vermogen van het SAC-regime om te lenen van externe schuldeisers. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat bilaterale en commerciële leningen van veel landen en leningen van multilaterale ontwikkelingsbanken om politieke redenen worden goedgekeurd, blijven Chinese en Russische crediteuren bereid om leningen te verstrekken aan het SAC-regime. Vóór de staatsgreep leende de Unie van bilaterale en particuliere crediteuren tegen lagere rentetarieven dan veel andere regeringen in landen met een lager middeninkomen, zelfs zonder openbaar verhandelde staatsschuld of een kredietrating. Dit was gedeeltelijk een weerspiegeling van de lange geschiedenis van Myanmar van strak fiscaal beleid. Halverwege de jaren 2010 rekende de China Development Bank bijvoorbeeld 4,5 procent op 15-jarige yuan en euroleningen via de Myanmar Foreign Trade Bank (MFTB), terwijl de Indiase regering 1,75 procent in rekening bracht over 25 jaar. De economische impact van de staatsgreep en COVID-19 hebben krediet waarschijnlijk duurder gemaakt voor de Unie, maar ze hebben Myanmar niet afgesloten van externe financiering.
2- Buitenlandse inkomsten van Myanmar Economic Holdings Limited (MEHL) en Myanmar Economic Corporation (MEC)
De conglomeraten MEHL en MEC, die in militaire handen zijn en onder beheer staan van de junta, zijn veel minder winstgevend dan algemeen wordt aangenomen. Op basis van gelekte documenten en openbaar beschikbare gegevens schatten de Independent Economists for Myanmar (IEM) dat het moederbedrijf van MEC in een gemiddeld jaar ongeveer 30 miljoen dollar aan winst behaalt, terwijl het moederbedrijf van MEHL ongeveer 100 miljoen dollar verdient.
Zowel MEHL als MEC hebben tientallen, zo niet honderden dochterondernemingen (https://edition.cnn.com/videos/business/2021/03/26/myanmar-military-business-ties-watson-pkg-intl-hnk-vpx.cnn). Hoewel de bedrijfsstructuur van de bedrijven ondoorzichtig blijft, kan men ervan uitgaan dat de winst van de moedermaatschappij een deel van de winst van de dochteronderneming vertegenwoordigt die als dividend aan de moedermaatschappij wordt uitgekeerd en vervolgens aan de aandeelhouders wordt uitgekeerd. MEC-winsten betalen waarschijnlijk voor militair materieel, terwijl MEHL-winsten worden uitgekeerd aan huidig en gepensioneerd militair personeel. Uit het aandeelhoudersrapport leren we dat
- Senior General Min Aung Hlaing MEHL aandeelhouder is en in 2010-11 5.000 aandelen bezat. Hij ontving een dividendbetaling van 1,5 miljoen kyats (US $ 250.000) .
- Vice Senior General Soe Win is ook MEHL aandeelhouder en bezat in 2010-11 10.000 aandelen. Hij ontving dividenden ter waarde van 500.000 kyats (US$83,333).
- MEHL-aandeelhouder luitenant-generaal Aung Kyaw Zaw bezat in 2010-11 10.000 aandelen en ontving dividendbetalingen van 502.500 kyats (US $ 83.750).
Van de bedrijven die aanzienlijke buitenlandse valuta verzamelen, verdienen MEHL-jade-, edelsteen- en mijnbelangen - zoals de Myanmar Imperial Jade Company, Myanmar Ruby Enterprise en minderheidsbelangen in de Letpadaung-kopermijn - tussen de 100 en 500 miljoen dollar per jaar (https://www.courthousenews.com/jade-and-rubies-how-myanmars-military-amassed-its-fortune/).
Militaire inkomsten uit reizen en toerisme worden geschat op tussen de 5 en 40 miljoen dollar per jaar, terwijl landhuur en haven joint ventures tussen de 50 en 300 miljoen dollar per jaar opbrengen. Dochterondernemingen die actief zijn in de houtsector, zoals Myanmar Rubber Wood Company, maken verwaarloosbare winsten; sommige, zoals Kanpauk Oil Palm Estate en Palm Oil Mill Project, verliezen zelfs geld.
We schatten dat MEC- en MEHL-dochterondernemingen voorafgaand aan de staatsgreep jaarlijks ongeveer 200 miljoen dollar verdienden aan puur binnenlandse verkopen (bv. Dagon Beverages Company, Myawaddy Bank, Mytel, Aung Thitsa Oo Insurance, Bandoola Transportation Company). MEHL en MEC zullen waarschijnlijk financieel te lijden hebben onder een mogelijke daling van 80 tot 90 procent van Myanmar Brewery, Myawaddy Bank en Mytel als gevolg van binnenlandse consumentenboycots. De gecombineerde effecten zouden kunnen zijn dat de binnenlandse inkomsten van MEHL en MEC met tussen de $ 100-150 miljoen verminderen.
Op basis van onze schattingen zou de Tatmadaw in een goed jaar via MEC en MEHL wel 850 miljoen dollar in vreemde valuta kunnen verdienen, hoewel het waarschijnlijker is dat de buitenlandse inkomsten minder dan 300 miljoen dollar per jaar bedragen. Gezien de ineenstorting van de toeristenindustrie, een daling van de onroerendgoedprijzen, het verlies van inkomsten uit landhuur van sommige buitenlandse investeerders en de zwakke prijzen van edelstenen in vergelijking met het midden van de jaren 2010, wordt geschat dat de buitenlandse inkomsten dit jaar aanzienlijk zullen dalen. De inkomsten in vreemde valuta zouden nog meer dalen als etnische gewapende organisaties de volledige of gedeeltelijke controle kunnen verwerven over belangrijke mijnbouwgebieden. Kortom, het leger kan niet op MEC of MEHL vertrouwen om zijn onmiddellijke behoeften aan vreemde valuta te dekken.
3- Bedrijven van militaire juntaleden
De senior leiders van de Tatmadaw hebben bijna allemaal privébedrijven, waarvan sommige buitenlandse valuta verdienen. Hoewel de winsten van deze bedrijven niet noodzakelijkerwijs beschikbaar zijn voor het leger als instelling, zijn de bedragen zo groot dat opname gerechtvaardigd is. Simpel gezegd, dit zijn waarschijnlijk de inkomstenstromen die de militaire leiders het liefst willen beschermen (https://www.justiceformyanmar.org/stories/myanmar-military-sac-members-their-businesses-and-associates-that-require-targeted-sanctions).
Terwijl bedrijven in militaire handen verschillende binnenlandse sectoren domineren - waaronder medische benodigdheden, films met een groot budget, de bouw, e-commerce en internetinfrastructuur - verdient slechts een fractie aanzienlijke buitenlandse valuta. Hiertoe behoren onder meer bedrijven die zich bezighouden met toerisme. Van militaire functionarissen is bekend dat ze bijvoorbeeld eigenaar zijn van het Azura Beach Resort (https://www.tripadvisor.com/Hotel_Review-g309247-d13562732-Reviews-or5-Azura_Beach_Resort_All_Inclusive_Adults_Only-Playa_Samara_Province_of_Guanacaste.html) en het Mrauk-U Hotel (https://de.hotels.com/search.do?destination-id=1808844&q-localised-check-in=05.05.2021&q-check-in=2021-05-05&q-localised-check-out=06.05.2021&q-check-out=2021-05-06&q-rooms=1&q-room-0-adults=2&q-room-0-children=0&intlid=New%20Hotel%20Module%3A%20Hotel%20Card&f-hotel-id=703688832) . De staatsgreep, de COVID-19-pandemie en de consumentenboycots hebben de horeca echter hard getroffen; deze ondernemingen zullen momenteel waarschijnlijk niet winstgevend zijn.
De handel in jade en edelstenen vertegenwoordigt verreweg de grootste bron van buitenlandse valuta voor militaire leiders en hun families (https://thediplomat.com/2020/07/a-deadly-gamble-myanmars-jade-industry/). Officiële exportgegevens suggereren een bescheiden handel van ongeveer $ 250 miljoen tot $ 1,8 miljard per jaar, met 2014 als een uitschieter toen $ 12 miljard aan jade en edelstenen werd geëxporteerd. Onafhankelijke schattingen suggereren echter een handel in jade die 3 tot 14 keer hoger ligt dan de officiële cijfers in een gemiddeld jaar (2014 niet meegerekend) als gevolg van onderwaardering en smokkel via de Chinese grens (https://www.irrawaddy.com/news/burma/illegal-rare-earth-mines-china-border-multiply-since-myanmars-coup.html). Alzo omzeilt 60 tot 80 procent van de in Myanmar geproduceerde edelstenen het formele handels- en exportsysteem.
Veel militaire leiders zijn bij deze handel betrokken. De familie van de voormalige dictator Than Shwe en verschillende leden van zijn kabinet bezitten bijvoorbeeld tientallen grote mijnconcessies in Hpakant, het grootste mijnbouwgebied van jade. De huidige door het leger aangestelde 'waarnemend president', Myint Swe, heeft waarschijnlijk ook jadebelangen. De edelstenen-imperiums uit 2013 en 2014 bezorgden drie militaire families 440 miljoen dollar bruto-omzet. Jade-prijzen en -productie zijn aanzienlijk gedaald sinds 2013/14, wat impliceert dat de winsten veel lager zijn dan in het begin van de jaren tot midden 2020, maar ze blijven weliswaar aanzienlijk en 'zwart verdiend'.
De bosbouwsector genereerde het afgelopen decennium officieel tussen de 350 miljoen en 1,65 miljard dollar per jaar aan export. Echter, net als in de edelsteensector, kan de feitelijke houtexport in bepaalde jaren wel 15 keer zo hoog zijn geweest als de officiële cijfers, vooral sinds 2014 wanneer de regering de export van onbewerkte boomstammen en export buiten Yangon verbood. Kapconcessies langs de grenzen van Myanmar worden voornamelijk toegewezen aan lokale elites, waaronder militaire functionarissen en ook bevriende bedrijven en lokale militieleiders. Militaire functionarissen ontvangen ook smeergeld voor het verlenen van subcontracten voor concessies van Myanmar Timber Enterprise (https://consult-myanmar.com/tag/myanmar-timber-enterprise/). Hoewel veel van het hout dat in de centrale regio's van Myanmar wordt geproduceerd, legaal via Yangon wordt geëxporteerd, wordt het hout dat in de afgelegen staten wordt geproduceerd over het algemeen illegaal rechtstreeks over de grens naar China of Thailand vervoerd. De grootste begunstigden van deze handel zijn de milities en grenswachttroepen die gelieerd zijn aan de Tatmadaw.
De metaalmijnbouwsector genereert ook wat particuliere inkomsten voor bepaalde militaire functionarissen. Bedrijven die eigendom zijn van ambtenaren worden bijvoorbeeld soms uitbesteed door mijneigenaren, waaronder MEC en MEHL. Metaalmijnen in gebieden die buiten de officiële staatscontrole vallen, genereren ook enorme inkomsten, hoewel het onduidelijk blijft hoe de winsten worden verdeeld. Myanmar was bijvoorbeeld goed voor 39 procent van de wereldwijde productie van zware zeldzame aarde-elementen in 2020 (https://japan-forward.com/breaking-chinas-stranglehold-on-the-rare-earth-elements-supply-chain/), hoewel de regering officieel geen inkomsten uit deze mijnen heeft gehaald. Veel illegale mijnen bevinden zich op grondgebied dat wordt gecontroleerd door grenswachters en milities, waarvan sommige zijn geallieerd aan de Tatmadaw. De omvang van de militaire voordelen van illegale mijnbouwactiviteiten is onbekend.
Illegaal drugsgeld
Het is niet bekend dat het leger als instelling aanzienlijke winsten haalt uit de illegale handel in verdovende middelen. Veel van de belangrijkste milities die namens het leger vechten in de Shan staat, en in mindere mate enkele milities en grenswachters die elders zijn gevestigd, worden evenwel met drugsgeld gefinancierd. Sommige Tatmadaw-commandanten verdienen aanzienlijke sommen smeergeld aan de drugshandel. Bovendien blijft drugsgeld - nu voornamelijk uit methamfetamine, maar ook andere synthetische drugs en heroïne - een belangrijke rol spelen in de economie van Myanmar, vooral op de vastgoedmarkt. De handel in methamfetamine is enkele miljarden dollars per jaar waard en de handel in opium/heroïne is ongeveer 1 miljard dollar per jaar waard voor de economie van Myanmar. Gezien de ineenstorting van legale commerciële activiteiten in Myanmar, zal het relatieve belang van drugsgeld waarschijnlijk toenemen. Het wordt zo een potentiële financieringsbron voor de militaire staat, evenals een bron van particuliere investeringen.
Mogelijke militaire reactie
Men verwacht dat de inkomsten binnen de begroting dit jaar zullen dalen met 5,3 tot 8,3 miljard dollar, voornamelijk in binnenlandse valuta. Dit vertegenwoordigt een daling van ongeveer 25-40 procent ten opzichte van de inkomsten die men zou kunnen hebben verwacht bij afwezigheid van een staatsgreep. Deze schattingen gaan ervan uit dat het SAC-regime inkomsten uit natuurlijke hulpbronnen blijft verzamelen en dat er geen effectieve sancties worden opgelegd door de internationale gemeenschap.
De eerste stap die SAC waarschijnlijk zal nemen, is het verminderen van de toewijzingen aan ministeries met een lage prioriteit en aan ministeries die buitenlandse input nodig hebben. Het enorme elektriciteitsbudget van 6,3 miljard dollar, dat goed is voor 30 procent van de overheidsuitgaven, is een belangrijk doel. In 2019 heeft de regering van de Unie de prijsstelling voor elektriciteit hervormd door subsidies voor huishoudens die grote hoeveelheden elektriciteit verbruiken, te schrappen. Deze subsidies waren voorheen goed voor meer dan de helft van de uitgaven van het Ministerie van Elektriciteit en Energie (MoEE). Sinds de prijshervorming zijn de uitgaven van MoEE en zijn staatsbedrijven echter niet merkbaar gedaald. Dit zou een weerspiegeling kunnen zijn van verhoogde investeringen in uitbreiding van het net, renovatie van het bestaande net, uitgaven voor noodstroomproductie en/of investeringen in nieuwe centrales voor energieproductie op lange termijn, die allemaal vreemde valuta vereisen. Het geeft waarschijnlijk ook aan dat er op grote schaal elektriciteit wordt gestolen in Myanmar, wat de impact van tariefhervormingen beperkt.
De bouwuitgaven zullen waarschijnlijk verminderd worden en geheroriënteerd, van goedkope huisvesting naar wegen, bruggen en andere infrastructuurprojecten die hoge prioriteit hebben voor het leger en weinig buitenlandse input vereisen. Als sommige officiële schuldeisers de National Unity Government (NUG) erkennen als de wettelijke regering van Myanmar, kan SAC besluiten om geen leningen meer aan die schuldeisers terug te betalen. Ministeries van Onderwijs, Volksgezondheid en Gemeentelijke Zaken zullen waarschijnlijk niet substantieel worden getroffen, aangezien ze verwaarloosbare hoeveelheden vreemde valuta tot hun beschikking hebben. Het ministerie van Defensie en het ministerie van Binnenlandse Zaken hebben vorig jaar samen meer dan 15 procent van de begroting van de Unie ontvangen; dat aandeel zal naar verwachting stijgen.
Richtlijnen die begin maart door SAC zijn uitgevaardigd, lijken erop te wijzen dat het ook bereid is privébanken te 'overvallen' om de controle over hun privébankrekeningen te grijpen, namelijk die van ngo's en handelaren. Deze rekeningen kunnen worden overgedragen aan het CBG en/of de militaire banken. Ondanks de beweringen van SAC in februari dat het de banken niet zal nationaliseren, zou het SAC-regime deposito's kunnen nationaliseren of richtlijnen kunnen uitvaardigen die particuliere banken die niet voldoende sympathiek tegenover het regime staan failliet laten verklaren. Het in beslag nemen van een deel van de buitenlandse activa van particuliere banken is relatief eenvoudig, aangezien sommige buitenlandse valuta van commerciële banken al in handen zijn van de staat via de Myanmar Investment and Commercial Bank (MICB) en de Myanmar Foreign Trade Bank (MFTB).
Veel van de meest waardevolle bezittingen van de staat Myanmar werden verkocht in de jaren negentig en 2000, wat betekent dat het SAC-regime niet veel kapitaal kan ophalen uit de verkoop van activa. Verder drukken wijdverbreide instabiliteit en onzekerheid de activaprijzen en de regering van de Nationale Eenheid zal alle investeringsovereenkomsten tussen binnenlandse of buitenlandse bedrijven en SAC als ongeldig beschouwen. Desalniettemin, als SAC wanhopig is, zou het grond in bezit van de staat en bepaalde rechten kunnen verkopen (bv. visserijconcessies, vergunningen voor de winning van delfstoffen, bosbouwconcessies, concessies voor waterkracht) of enkele resterende laagwaardige staatsactiva (bv. spoorwegen, dammen).
Consequenties voor het volk
CDM-maatregelen hebben een grote impact op het economische leven van de inwoners van Myanmar, met name acties op het gebied van vervoer, handel, financiën, basisdienstverlening en vakbondsacties in particuliere fabrieken. Actie is het meest effectief wanneer het de impact op de gemiddelde burger van Myanmar minimaal belast, maar toch signalen geeft dat het zich verzet tegen het leger. Het boycotten van goederen en diensten waar een alternatief direct beschikbaar is, zoals Mytel-, Myawaddy- en Innwa-banken, Red Ruby en Premium Gold-sigaretten, militaire biermerken, militaire restaurants en hotels, en bepaalde thee- en koffiemixen (bijv. Shwe Phe Oo teamix, Pyin Oo Lwin-koffie) bereikt deze doelstellingen.
Het is onwaarschijnlijk dat CDM alleen de Tatmadaw-leiders zal overtuigen om te onderhandelen of de macht op te geven. Het leger behoudt immers de toegang tot aanzienlijke binnenlandse valuta en buitenlandse reserves. Veel voormalige en dienende hoge militaire functionarissen hebben aanzienlijke particuliere rijkdom vergaard, waardoor ze zijn beschermd tegen economische schokken.
Maar, volgens het doorgaans goed geïnformeerde Frontier Myanmar gaat “de revolutie om meer dan wie Myanmar bestuurt” (https://www.frontiermyanmar.net/en/this-revolution-is-about-more-than-who-governs-myanmar/): “Hoe lang het duurt, hangt af van de internationale gemeenschap. Elke dag dat gerechtigheid wordt uitgesteld, zullen er meer sterven. De doelen van de beweging zijn in lijn met de waarden en principes die de meeste westerse landen omarmen. Als deze landen holle vermaningen kunnen vervangen door serieuze maatregelen tegen de financiering van de Tatmadaw - om te beginnen robuustere sancties tegen winningsindustrieën - kunnen we de meer rechtvaardige toekomst waar we allemaal naar streven, sneller realiseren”.
Implicaties voor de internationale gemeenschap
Zelfs vóór de staatsgreep kwamen betalingen in vreemde valuta aan de regering van de Unie in onevenredig grote mate ten goede aan het leger. Een groot deel van het budget (tot 2,6 miljard dollar) van het ministerie van Defensie werd gebruikt om wapens, munitie, brandstof en uitrusting van buitenlandse leveranciers te kopen. De daling van de exportopbrengsten uit sectoren met niet-natuurlijke hulpbronnen betekent dat het leger zich nog meer zal moeten richten op verschillende grootschalige officiële stromen van buitenlandse valuta, met name uit de sectoren aardgas, edelstenen, metaalhoudende mineralen en telecom. De schattingen van de voorraden en stromen in vreemde valuta geven aan dat het vermogen van het leger om de historische buitenlandse uitgaven aan zichzelf te handhaven, gedurende ten minste enkele jaren zonder sancties, niet kan worden belemmerd.
Effectieve sancties die het vermogen van het SAC-regime beperken om inkomsten te innen uit aardgas, mijnbouw, bosbouw, scheepvaart (inclusief havengelden) en luchtvaartmaatschappijen, zouden de rekening van het leger kunnen veranderen. Ze zouden ongeveer 2 miljard dollar per jaar aan financiering voor het leger afsnijden. Chinese sancties op de verkoop van jade en correct optreden tegen de aankoop van gesmokkelde jade, edelstenen, metaalhoudende mineralen en bosbouwproducten zouden evenveel impact hebben, hoewel het onwaarschijnlijk is dat ze worden uitgevaardigd. Het afsnijden van het SAC-regime van buitenlands krediet zou ook van cruciaal belang kunnen zijn, maar hiervoor is een substantiële internationale overeenkomst vereist, en daarvoor lijkt zowel op ASEAN- als VN-niveau vooralsnog geen bereidheid te zijn.
Het leger heeft laten zien dat het bereid is de bevolking enorm veel leed aan te doen om de macht te behouden, zelfs zonder sancties die de toegang tot vreemde valuta beperken. Het controleert tegenwoordig genoeg buitenlandse valuta om basisbehoeften als voedsel en brandstof voor de bevolking te betalen, maar heeft ervoor gekozen om deze fondsen voor zichzelf te houden in plaats van deviezen beschikbaar te stellen aan degenen die ze het meest nodig hebben. Nu vreemde valuta al schaars zijn en het leger prioriteit geeft aan zijn eigen aankopen, kunnen aanvullende sancties op de instroom van vreemde valuta aan het SAC-regime het leger dwingen compromissen te sluiten over zijn eigen behoeften zonder de gemiddelde Myanmarese burger bijkomend extra schade te berokkenen. Anders zal het worden gedwongen om te reageren op een manier die zijn doelstellingen ondermijnt en de oppositie tegen het regime versterkt.
Is er een exit-strategie?
Er van uitgaand dat het onwaarschijnlijk lijkt dat de junta de macht binnenkort zal opgeven, wat zouden de realistische opties voor de wereld kunnen zijn? Zijn sancties voldoende? Als we het voorbeeld nemen van Noord-Korea, dat al geruime tijd met verlammende sancties wordt geconfronteerd, zijn er manieren om het verlies als gevolg van sancties te compenseren. Bovendien zijn er bepaalde landen die vastbesloten zijn sanctiemaatregelen te verijdelen. Net als in het geval van Noord-Korea zal China zeker de junta in Myanmar redden, aangezien het diepe strategische en economische belangen in dat land heeft. Toch wordt gevreesd dat verlammende sancties de humanitaire crisis zouden kunnen verergeren en uiteindelijk tot een economische ineenstorting zouden kunnen leiden.
Omdat de economische basis van Myanmar niet sterk is, met een BBP per hoofd van de bevolking dat het laagste is van de tien leden tellende ASEAN-groep, presenteert het land enorme geopolitieke problemen. Myanmar is strategisch gelegen tussen China en India. China heeft zijn strategisch belang in Myanmar en hoopt directe haventoegang tot de Indische Oceaan te krijgen. China is ook de grootste handelspartner van Myanmar, goed voor 33,2 procent van de totale handel, waardoor Myanmar het land in de ASEAN-groep is met de grootste afhankelijkheid van China. Met sancties van het Westen zou de junta onvermijdelijk meer afhankelijk worden van China. Hier wordt de rol van ASEAN van cruciaal belang, aangezien de ontwikkeling in Myanmar een ernstige bedreiging vormt voor zijn collectieve legitimiteit en belangen.
Interessant is ook dat Japan een grotere invloed op Myanmar kan hebben dan de VS, aangezien het met succes samenwerkt met de ASEAN-groep op het gebied van economische en regionale veiligheidskwesties. Als regionale economische speler, al vóór China economisch sterk opkwam, heeft Japan nauwe economische banden in de regio ontwikkeld en zal het waarschijnlijk nog lange tijd betrokken blijven. Zijn ontwikkelingshulp aan bijna alle tien lidstaten van het blok heeft Japan veel aanzien opgeleverd en daarom zal de stem van Japan waarschijnlijk zelfs door het leger worden gerespecteerd.
Volgens Prof. Rajaram Panda, Senior Fellow aan het Nehru Memorial Museum and Library in New Delhi, lijkt de ideale strategie een collectieve reactie te zijn van de regionale belanghebbenden - India, China en de tien ASEAN-leden (minus Myanmar) - en door de VS op de hoogte te houden, om met één stem en zonder enige intimiderende benadering met de junta te spreken. Myanmar betrekken in plaats van isoleren, zou een meer realistische strategie zijn met een langetermijnvisie om verandering in de junta te brengen, argumenteert hij. Als de VS en het Westen doorgaan met het publiekelijk vernederen van de junta, zou dit de positie van de junta alleen maar versterken en zou haar afhankelijkheid van China verder toenemen.
“Deze (collectieve) strategie werkt misschien en is het verkennen waard. Ook zou een onstabiel Myanmar schadelijk zijn voor de economische en strategische belangen van China. Hetzelfde geldt voor India”. “Ook Rusland heeft strategische belangen in Myanmar, met name in de defensiesector. Als de op een na grootste wapenexporteur naar Myanmar, na China, wil Rusland graag met de junta zaken doen. Als zowel Rusland als China de junta blijven steunen om hun economische belangen te beschermen, zou de invloed van de ASEAN om te werken aan stabiliteit in Myanmar aanzienlijk kunnen afnemen” (https://www.vifindia.org/article/2021/may/04/myanmar-s-return-to-tragic-past-set-for-a-long-haul).
Kortom
• Het leger heeft op korte termijn toegang tot grote hoeveelheden binnenlandse valuta. Het kan de schuld te gelde maken, van staatsinstellingen eisen dat ze overheidsschuld kopen en de particuliere sector in Myanmar onder druk zetten om overheidsschuld te kopen of anderszins het regime te steunen.
• Militaire toegang tot vreemde valuta is aanzienlijk maar beperkt. Het leger controleert minstens 4 miljard dollar, ongeveer twee derde van de voorraad vreemde valuta van Myanmar. Het controleert ook ongeveer de helft van de resterende instroom na de instorting van verschillende sectoren die buitenlandse valuta hebben gegenereerd, zoals textiel en toerisme.
• De grootste instroom van vreemde valuta aan het leger als instelling wordt verdiend met aardgas, jade, metaalhoudende mineralen, grondverhuur, telecommunicatievergoedingen en misschien van bedrijven die betrokken zijn bij de handel (bv. havengelden, transport- en logistieke bedrijven, Myanmar National Airlines ), voor een totaal van ongeveer 2,5 miljard dollar per jaar. Het leger behoudt waarschijnlijk ook zijn vermogen om te lenen van 'sympathieke' schuldeisers zoals China, Rusland, Singapore ....
• Jade en edelstenen blijven een cruciale bron van buitenlandse particuliere inkomsten voor hoge militaire functionarissen, hoewel ze ook profiteren van aanzienlijke binnenlandse belangen in een reeks andere sectoren.
• Het leger behoudt en verzamelt voldoende vreemde valuta om aan zijn eigen behoeften op middellange termijn te voldoen, maar niet genoeg om te voldoen aan de behoeften van de particuliere sector of openbare dienstverlening. Zelfs zonder krachtige gerichte sancties wordt het leger al gedwongen om te kiezen tussen zijn eigen prioriteiten en het verstrekken van financiering om de brandstof en apparatuur te importeren voor de productie van elektriciteit en voedsel, meststoffen en medicijnen die mensen nodig hebben om te overleven. Als de State Administrative Council (SAC) prioriteit blijft geven aan militaire goederen en diensten, zal dit de komende maanden tot enorm veel leed leiden. Het UNDP heeft berekend dat tegen 2022 bijna de helft van de bevolking in armoede zal leven.
• Het beperken van militaire toegang tot vreemde valuta is het belangrijkste financiële drukmiddel dat een verandering in het gedrag van SAC zou kunnen uitlokken. Het sanctioneren van de buitenlandse activa van het SAC-regime die worden gegenereerd door aardgas, mijnbouw, bosbouw, scheepvaart (inclusief havengelden) en luchtvaartmaatschappijen - bijvoorbeeld door deposito's te bevriezen die verband houden met de staatsbedrijven Myanmar Foreign Trade Bank (MFTB) en Myanmar Investment and Commercial Bank (MICB) - zou ongeveer 2 miljard dollar per jaar aan financiering voor het leger afsnijden. Dergelijke acties, en het verhinderen dat militaire bedrijven toegang krijgen tot buitenlandse inputs, zouden kunnen helpen om het leger te dwingen tot het sluiten van compromissen.
• Het leger heeft de deviezen bij de openbare diensten en de particuliere sector al weggeroofd, dus een verdere vermindering van de toegang tot vreemde valuta zal waarschijnlijk voornamelijk gevolgen hebben voor het leger in plaats van voor burgers.
• Als reactie op effectieve sancties kan het leger illegaal deposito's in vreemde valuta in beslag nemen bij commerciële banken, grote hoeveelheden vreemde valuta lenen van China en Rusland tegen ongunstige voorwaarden, land verkopen of leasen in ruil voor vreemde valuta, geld drukken om vreemde valuta te kopen, of rechten verkopen om natuurlijke hulpbronnen, visserij en rivieren te exploiteren voor waterkracht, gewoon om buitenlands inkomen te verdienen. Deze acties kunnen de zakelijke relaties van het leger schaden, een nog gewelddadiger verzet uitlokken of de eigen doelstellingen van het leger ondermijnen, bijvoorbeeld door inflatie aan te wakkeren.
Jan Servaes
Lees ook het eerste artikel Boycot Myanmar
De auteur was UNESCO-Chair in Communication for Sustainable Social Change aan de University of Massachusetts, Amherst. Hij doceerde ‘internationale communicatie’ en ‘communicatie voor sociale verandering’ in Australië, België, China, Hong Kong, de V.S., Nederland en Thailand, naast verschillende korte projecten aan ca. 120 universiteiten in 55 landen. Jan Servaes is hoofdredacteur van het Springer ”Handbook of Communication for Development and Social Change’' (2020).
Met dank voor advies aan Fiona Servaes, Advocacy and Campaigns Officer on Refugee and Migrant Rights, ASEAN Parliamentarians for Human Rights (APHR) www.aseanmp.org, en Co-editor van het Research report: “ASEAN’s Rakhine Crisis: Assessing the regional response to atrocities in Myanmar’s Rakhine State” Oct 2020 <https://aseanmp.org/2020/12/03/aseans-rakhine-crisis-assessing-the-regional-response-to-atrocities-in-myanmars-rakhine-state/>.
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier
