Volgende week (10 december) zal het precies zestig jaar geleden zijn dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UDHR) door de Verenigde Naties werd goedgekeurd. Ongetwijfeld een belangrijke mijlpaal in de erkenning van de fundamentele mensenrechten, die met de nodige officiële luister zal worden herdacht. Maar ook vandaag nog worden mensenrechten flagrant met voeten getreden, zowel structureel door het voortbestaan van honger en onrecht als door repressieve regimes die geen democratische tegenstand dulden, zoals Syrië.
Wereldwijd zitten nog honderden mensen in gevangenissen alleen maar omdat ze principieel weigeren om legerdienst te vervullen of geweldloos opkomen voor de vrede. Deze wat vergeten groep gevangenen voor de vrede wordt elk jaar op 1 december in de kijker geplaatst door de campagnes van War Resisters International (WRI). WRI vormt een wereldwijd netwerk van pacifistische basisgroepen dat ontstond kort na de Eerste Wereldoorlog. Jongeren die de verschrikkingen van de Grote Oorlog hadden overleefd, wilden de toekomstige generaties wijzen op de gevaren van militarisme en de logica die leidt tot oorlog. Het principieel weigeren van verplichte legerdienst - wat werd gezien als een opleiding in het leren doden en het klaarstomen van jongeren voor oorlog - was het bekendste actiemiddel.
Pas na de Tweede Wereldoorlog, na een moeizame geweldloze strijd, werd in de meeste West-Europese landen een wetgeving aangenomen die het mogelijk maakte om op basis van gewetensbezwaren legerdienst te weigeren. Vaak werden dienstweigeraars nog geconfronteerd met allerlei discriminerende maatregelen bij het vervullen van een alternatieve burgerdienst. Totaalweigeraars kwamen meestal toch nog in de gevangenis terecht. Met het einde van de Koude Oorlog schakelden hoe langer hoe meer landen over naar een systeem van kleinere, gespecialiseerde legers die uitsluitend bestaan uit beroepssoldaten. In andere delen van de wereld - maar ook in EU-lidstaten als Finland en Griekenland bijvoorbeeld - blijven principiële legerdienstweigeraars vaak in de gevangenis belanden. Elk jaar maakt het WRI-secretariaat in Londen een lijst op van de op dat ogenblik gekende gevangenen voor de vrede met daaraan gekoppeld een oproep tot solidariteit. Mensen worden gevraagd brieven of kaartjes te schrijven naar de gevangenen en de WRI voert de druk op bij de autoriteiten.
Igor Seke, een dienstweigeraar uit Servië, verklaart op de WRI-website dat dankzij internationale druk, hijzelf niet werd opgesloten en 12 andere gewetensbezwaarden in 2001 vrijkwamen. Vandaag kiest de helft van de Servische dienstplichtigen voor het statuut van gewetensbezwaarde. Ook in Colombia en Turkije werden recent opmerkelijke successen geboekt dankzij internationale solidariteit.
Bij de lancering van de totaal vernieuwde website stelde de WRI het Conscientious Objection Information System (COBIS) voor, een permanent bijgewerkte lijst van dienstweigeraars en up-to-date informatie over de dienstplichtwetgeving wereldwijd. (JVC)
Websites
klik voor War Resisters International: internationale campagne Prisoners for Peace
klik voor nieuwe website War Resisters International en Conscientious Objection Information System (COBIS)
klik voor Verenigde Naties: 60th Anniversary of the UDHR
klik voor Syrië: repressie tegen vreedzame opposanten
