Güssing, vlaggenschip van de Europese energietransitie

Een klein dorp in Oostenrijk zonder noemenswaardige industrie of handelszaken, groeide uit tot een bloeiende gemeenschap dankzij de lokale hernieuwbare-energiebronnen. We plukken dit verhaal uit het boekje ‘De energietransitie naar energiedemocratie’, van Dirk Vansintjan, voorzitter van Rescoop, die het opnam met toelating van de auteur.

Economische groei i
voor een stervende gemeenschap

Güssing telt 4000 inwoners en ligt in het oosten van Oostenrijk. In 1988 was de regio van 27.000 inwoners een van de armste districten van het land. Het gebied was afhankelijk van landbouw i, er was geen transportinfrastructuur, een hoge werkloosheidsgraad en 70% van wie wel werk i had, pendelde 150 km ver naar Wenen. Twee derde van de bevolking i was werkloos. De jongeren trokken weg: dit stond te boek als een stervend dorp.

De energiekosten waren extreem hoog door een gebrek aan goede verbindingen met spoorweg en snelweg. Men zei dat Güssing amper zijn jaarlijkse fossiele-energierekening van 8,1 miljoen dollar kon betalen.

Verschillende leidinggevende personen in het dorp beseften dat die 8 miljoen dollar voor stookolie en andere fossiele brandstoffen – o.m. steenkool voor elektriciteitsproductie – eigenlijk binnen de lokale economie i kon blijven, op voorwaarde dat ze hun eigen energie i produceerden. Bovendien wisten ze dat de eerste stap naar zelfvoorziening het verminderen van het energieverbruik was. In 1990 voerde het dorp een energie-efficiëntieprogramma door met het isoleren van alle publieke gebouwen en het vervangen van alle straatverlichting door energie-efficiënte lampen: het energieverbruik in het dorpscentrum werd bijna gehalveerd.

Zodra de energie-efficiëntie verbeterd was, koos het dorp voor een nieuw beleid: alle openbare gebouwen zouden op lokale hernieuwbare energie i functioneren, om nog meer geld i in de lokale economie te houden.

Verwarmen met lokale energiebronnen

Er is niet veel wind in Güssing, maar biomassa is overvloedig aanwezig – het dorp is omringd door 133 ha bos. Enkele inwoners die beseften dat het hout ongebruikt in het bos lag te composteren, begonnen met een wijkverwarming voor zes woningen. Dit project boekte succes en er werden meer kleine wijkverwarmingsnetten opgezet. De burgemeester – die op zoek was naar een manier om het dorp nieuw leven in te blazen – merkte dit op.

In 1996 werd het verwarmingsnet uitgebreid over het hele dorp waarbij ook elektriciteit werd opgewekt. Allemaal op basis van hernieuwbare biomassa uit de omgeving (straal 5 km) en afkomstig uit duurzaam beheerde bossen.

In 2001 werd in Güssing, met de hulp van de federale overheid, een biogasinstallatie gebouwd die werkt op houtresten van het uitdunnen van bossen en van een parketproducent. Dit was de eerste effectieve productieeenheid van zijn soort in de wereld. De installatie gebruikt stoom om koolstof van waterstof te scheiden, waarna de molecules opnieuw gecombineerd worden tot biogas voor de energiecentrale van het dorp.

Die centrale produceert met een vermogen van 2 MW elektriciteit en 4,5 MW warmte meer dan genoeg om de energiebehoefte van het dorp in te vullen, terwijl ze slechts een derde van de jaarlijkse aanwas van de biomassa verbruikt. Het dorp heeft ook een installatie die koolzaadolie omzet in biodiesel die in alle tankstations van het district beschikbaar is.

Güssing wordt een modelgemeente

Daardoor wist Güssing een gestage stroom van wetenschappers, politici en ecotoeristen aan te trekken. Een jaar later bouwde de gemeente een onderzoeksinstelling die focust op thermische en biologische vergassing en op de productie van tweedegeneratie-biobrandstoffen.

Datzelfde jaar startte een fabrikant met de productie van pv-modules in Güssing, 850 MW aan modules per jaar met een tewerkstelling van 140 mensen. Verschillende andere fotovoltaïsche en zonthermische bedrijven i zijn intussen naar Güssing verhuisd en installeerden nieuwe demonstratieprojecten in het district.

Het kleine dorp is een netto energieproducent geworden: het produceert meer hernieuwbare energie dan het verbruikt. Alles bij elkaar zijn er meer dan 30 energieproductie-installaties op basis van hernieuwbare-energiebronnen in een straal van 10 km rond het dorp. Nu is het doel om lessen te trekken uit de ervaring van het kleine dorp Güssing en om het hele district met zijn 27.000 inwoners zelfvoorzienend te maken voor energie.

Momenteel komen er wekelijks 400 mensen naar Güssing om de vele demonstratieprojecten te bezoeken. Zelfs Oostenrijks beroemdste persoonlijkheid, ex-gouverneur van Californië en ambassadeur voor hernieuwbare energie, Arnold Schwarzenegger, bezocht Güssing in 2012. ‘Güssing is een groen eiland geworden’, zei hij tijdens zijn toespraak in het hernieuwbare-energie-demonstratiepark van Güssing. ‘Jullie hebben jullie eigen dorpsverwarmingsnet gebouwd. Jullie maken jullie eigen elektriciteit. Jullie laten een eigen biomassacentrale draaien, produceren biogas uit hout en ontwikkelen nieuwe brandstoffen in de onderzoeksinstelling. Ik heb dit allemaal met mijn eigen ogen gezien. Iedereen zou jullie voorbeeld moeten volgen. De hele wereld zou Güssing moeten worden.’

Het dorp heeft nu 60 nieuwe bedrijven, 1500 nieuwe jobs, een jaarlijks inkomen van 17 miljoen dollar uit de verkoop van groene energie: allemaal het gevolg van de groei van de hernieuwbare-energiesector. De dorpskern is geherwaardeerd en jonge mensen zien hun toekomst hier weer zitten. En andere streken volgen het voorbeeld van Güssing. Meer dan 18 regio’s in Oostenrijk zijn nu zelfvoorzienend voor elektriciteit, verwarming en/of vervoer i. Het dorp Güssing heeft niet alleen aangetoond dat een toekomst met heel veel hernieuwbare energie mogelijk is, maar ook economisch voordelig is.

Dirk Vansintjan
(met toestemming van de oorspronkelijke auteur Laurie Guevara-Stone)

Schenk uzelf het verrassend goedkope boekje De energietransitie naar energiedemocratie. 'Power to the people', 80 p., met kleurenfoto’s, slechts 4 euro + 2 euro verzending. Het kan alleen maar helpen om ook de noodzakelijke energietransitie van Zeebrugge tot Groningen meer vleugels te geven – klik hier om te bestellen

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen.
We verwelkomen u graag als steungever - klik hier

Een goed artikel? Schenk vrienden, familie, kennissen of collega’s een gratis Pala abonnement, gebruik daarvoor het geschenkabonneeformulier – klik hier

Meer verwante artikels lezen?

Het is onze burgerenergie - actievoerders en energiecoöperaties blazen verzamelen in Tsjechië, met ook een bezoek aan het energie-autonome dorp Kn?žice.

Waarom zijn we niet allemaal energieproducent?

Kernenergie, stilte, leugens en de ijdele belofte van schone energie