Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
De mens is tot vrijwel alles in staat. De mens kan zich zowel wijden aan zaken die algemeen als positief worden ervaren, de uitbouw van de verzorgingsstaat bijvoorbeeld, als aan zaken die de meeste mensen negatief zullen vinden, denk maar aan racisme of slavernij. Sommigen zullen niet spreken van positief en negatief maar wel van goed en slecht, nog anderen zullen het hebben over goed en kwaad.
Wat ons hier vooral bekoort, is net de positieve of goede kant van de mens. Zij zoekt permanent naar een leven dat van een betere kwaliteit is.
Dat verhaal van de mens op zoek naar een beter leven – of zij kan leven en of zij mag leven – is ook op een andere wijze te schrijven. Het wordt dan een verhaal van rechten en vrijheden. Heel bewust noemden we in Ik wil niet sterven aan globalisering. Over leven in de 21ste eeuw naar het einde van hoofdstuk 7 het recht op bestaan het eerste mensenrecht.
Op 10 december 1948 schrijft de mens van dat verhaal de mooiste en meest unieke bladzijde. Die dag keurt de algemene vergadering van de Verenigde Naties de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) goed.
Die Verklaring telt slechts dertig artikelen, maar is een ontzettend rijke en veelzijdige tekst. Het bevat zowel de burgerlijke en politieke vrijheden (tot en met artikel 21), de sociale en economische rechten (artikels 22 tot en met 25), als de culturele rechten (artikels 22, 26 en 27). Ook het recht op ontwikkeling is er reeds in vervat (artikel 28). En zelfs dat rechten ook plichten meebrengen (artikel 29).
Complete ecologische blindheid
Ook al vormen de natuurlijke hulpbronnen de vitale basis voor elk menselijk leven, toch schenkt de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens geen enkele aandacht aan het ecologische vraagstuk: de Aarde is eindig en haar draagkracht is beperkt door de zogenaamde planetaire grenzen.
En dus ontbreekt in die Universele Verklaring het Aardegebruiksrecht. Dat essentiële recht moet de aanspraak garanderen van alle mensen op hun rechtmatige deel van het natuurlijk kapitaal. Nog anders uitgedrukt, het is de milieugebruiksruimte die iedereen toekomt.
Tientallen verdragen en conventies hebben later de Universele Verklaring aangevuld. Naast het recht op ontwikkeling worden nog andere collectieve mensenrechten of solidariteitsrechten geformuleerd, zoals het recht op vrede, het recht op een ongeschonden leefmilieu en het recht van volken op zelfbeschikking.
zie ook mensenrechten