Jammer maar helaas, samenlevingen waar ook ter wereld baden in een te grote weelde van schandalen, van onterechte vergoedingen bij intercommunales tot het massaal dumpen van giftig afval, van dieselgate tot valse en levensbedreigende geneesmiddelen, van het manipuleren van verkiezingen tot het uitstellen van klimaatmaatregelen door desinformatie en dure lobbying. Dan is het nuttig een poging te ondernemen om schandalen te definiëren.
Een schandaal is vooreerst een aangelegenheid van algemeen belang waar de overheid, in welke vorm dan ook, uitzonderlijk sterk in gebreke blijft en/of aanvaardt dat fundamentele rechtsregels worden overtreden. Dan kan zijn uit onmacht, uit onwil, uit nalatigheid, uit domheid of onkunde, wegens normvervaging of wegens corruptie en bescherming – waar wetens en willens niet de publieke zaak maar wel andere belangen worden gediend. Natuurlijk kan het ook gaan om een combinatie van twee of meer van die redenen.
Tot de schandalen worden ook gevallen gerekend waarin personen of verenigingen van welke aard ook het algemeen belang in hoge mate schaden en/of misbruik maken van de overheid en haar middelen, al dan niet gedoogd door de overheid.
Hoe nuttig zo’n omschrijving van een schandaal ook mag zijn, ze schiet toch tekort want zoals maar al te vaak gaat het er in de reële wereld net wat anders aan toe.
De hoofdrolspelers: gerecht, media, sprekers en zwijgers
Meer dan eens is doorslaggevend of er al dan niet en gerechtelijk onderzoek bij te pas komt om van een schandaal te kunnen spreken. Een zwakke rechterlijke macht is dan een forse handicap om schandalen aan te pakken. Het is jammer genoeg de werkelijkheid in vele landen. In een economie die heel internationaal en zelfs globaal opereert, is er bovenop het gapende gat van een grotendeels onbestaande internationale rechtsmacht.
Even cruciaal of nog crucialer zijn de publieke opinie en de media. Wellicht bepalen vooral zij wat ‘schandalig’ wordt gevonden, wat nu wel tot de schandalen wordt gerekend en wat niet. Ook indien er al gerechtelijke onderzoeken zijn, maken de media het verschil omdat zij de volle schijnwerpers richten op deze affaires; of, wat zeker evenveel voorkomt, omdat ze hun pijlen richten op het falende gerechtelijke onderzoek.
Een soms opvallende – denk aan Edward Snowden die het NSA afluisterschandaal uitbracht – en meestal minder opvallende maar belangrijke rol wordt gespeeld door al diegenen die om welke reden ook informatie over schandalen en potentiële schandalen bezorgen aan gerecht, politici of pers. Zulke informatie is belangrijk in het ontstaan van vele schandalen.
Maar wat we nooit mogen vergeten, is dat nog veel anderen een sleutelrol spelen, namelijk al diegenen die erin slagen hun ‘schandalen’ verborgen te houden… en diegenen die er toch heel lange tijd in lukken ‘hun schandaal’ te rekken door bedrog, ontkenning of manipulatie: roken zou niet kankerverwekkend zijn, asbest evenmin, en de klimaatverandering een fabeltje… decennia gingen eraan verloren, de menselijke tol van al die leugens is afgrijselijk, is schandalig hoog.
Dirk Barrez
Bron:
Voor de definitie van schandalen is gegrepen naar het boek Het land van de 1000 schandalen. Encyclopedie van een kwarteeuw Belgische affaires, 1997, 384 p.
Uw doordachte reacties zijn heel welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen.
We verwelkomen u graag als steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Schenk vrienden, familie, kennissen of collega’s een gratis abonnement, dan hoeven ze Pala nooit te missen. Gebruik daarvoor het geschenkabonneeformulier – klik hier
