Acht jaar geleden hebben ze hun bedrijf bezet, de werknemers van de Zanon keramiekfabriek in het Argentinijnse Neuquén. Zij deden dit na een lock-out door hun directie. Het waren verschrikkelijke sociaaleconomische omstandigheden. Het land verkeerde in een diepe economische crisis waarbij duizenden fabrieken dicht gingen en bijna zestig procent van de bevolking onder de armoedegrens belandde.
Met hun coöperatie Fasinpat kozen de werknemers voor een alternatief. Met 250 herstartten ze de fabriek voor eigen rekening. In het begin was de productie heel beperkt. Dat groeide aan, nu zijn ze met 470, bijna dubbel zoveel. En ze produceren vijftal maal zoveel als in het begin. Maar al die tijd bleef de juridische onzekerheid. Tot vorige maand. Dan besliste de provincie om de fabriek te onteigenen zodat ze voorgoed in handen komt van Fasinpat, de coöperatie van de werknemers.
De Beweging van Gerecupereerde Fabrieken is een merkwaardig en boeiend fenomeen, en niet zo marginaal. In Argentinië werken zowat vijftienduizend mensen in wel tweehonderd van dergelijke gerecupereerde bedrijven. En die beweging heeft zich intussen ook verspreid naar andere Latijns-Amerikaanse landen als Brazilië, Uruguay en Venezuela.
Zelf bezochten we enkele jaren geleden twee van die Argentijnse coöperaties. De getuigenissen vertellen veel over de essentie van werk en economie. Zo bijvoorbeeld Omar Pucciano van een klein metaalverwerkend bedrijfje: ‘Directeur voel ik me niet, wel een arbeider die de fabriek kan doen groeien. In het begin verdienden we bijna niets. Onze familie moest ons onderhouden. Later verdienden we 10 euro per week, dan 15, 25, 40 euro per week en dat is blijven stijgen. Iedereen verdient hetzelfde. We houden algemene vergaderingen, niet voor de dagelijkse beslissingen, dat zou te ingewikkeld zijn, maar de belangrijke beslissingen nemen we samen.'
Of Omar Caceres van een pastabedrijfje. De oorspronkelijke zaak ging failliet, de werknemers verloren hun werk, kregen geen ontslagvergoeding en geen uitkeringen. Ze hielden twee maand lang dag en nacht de wacht om te vermijden dat de eigenaars de machines zouden verkopen. Dan haalden ze hun slag thuis en begonnen als een coöperatie: ‘We verdienen evenveel als vroeger. Het verschil is dat we voor eigen rekening werken, we hebben nu sociale zekerheid en we kunnen gerust gaan slapen, want we weten dat we de volgende dag nog werk hebben.' (DB)
Lees meer over de beweging van de Gerecupereerde Fabrieken en over zelfbeheer en coöperatie in het dit jaar verschenen boek Het Mondiale Uitzendkantoor, p 204-208 - klik voor info en bestellen
Klik voor artikel Fasinpat: a factory that belongs to the people
Klik voor artikel Recuperated enterprises in Argentina: reversing the logic of capitalism
