Door studenten getekende cartoon op de Lennon wall tijdens de Umbrella revolutie van 2014 (foto: Jan Servaes)
Wat heeft één jaar veiligheidswet gebracht voor Hongkong? Zware aantasting van zijn rechten door China, sluiting van de Apple Daily, aan banden gelegde openbare omroep… kortom, meer mediabeperkingen en onvrijheid.
30 juni 2021 markeert de eerste verjaardag van de afkondiging van de nieuwe nationale veiligheidswet (NSL) van Hongkong door Peking. Hoewel de NSL garanties bevatte dat mensenrechten en persvrijheid zouden worden beschermd, vormde het de belangrijkste verschuiving in de rechtsorde van Hongkong sinds zijn 'terugkeer' naar China, en luidde het een jaar in van ongekende inbreuken op de mediavrijheden van Hongkong.
De School of Communication, Hong Kong Baptist University, en School of Journalism and Communication, Chinese University of Hong Kong, organiseerden op 21 juni een paneldiscussie over deze problematiek, die hier kan bekeken worden https://www.youtube.com/watch?v=KxtLWArx-mQ&t=3522s .
In een factsheet zetten ze de incidenten met betrekking tot de vrijheid van de media in Hongkong tussen 1 juli 2020 en 17 juni 2021 op een rijtje:
Acties tegen Apple Daily
De oprichter, hoofdredacteur en uitgever van Apple Daily, Jimmy Lai, werd in augustus 2020 bij hem thuis opgehaald en gearresteerd. Hij werd beschuldigd van fraude. Op dezelfde dag werd het pand van de krant overvallen door meer dan 200 politiemensen.
In december 2020 werd Jimmy Lai beschuldigd van 'samenzwering' op grond van de NSL en borgtocht geweigerd.
Lai werd in februari 2021 opnieuw gearresteerd; in april-mei 2021 werd Jimmy Lai veroordeeld door districtsrechtbanken en veroordeeld tot in totaal 20 maanden gevangenisstraf voor zijn rol in drie ongeoorloofde protestevenementen tijdens de rellen van 2019. Lai bleek de openbare vergadering te hebben geschonden. In één geval zei de rechter dat het "naïef en onrealistisch" was van Lai en andere organisatoren om te verwachten dat de rally "vreedzaam, rationeel en geweldloos" zou blijven.
In mei 2021 werden Lai's bankrekeningen bevroren.
In juni 2021 werden hoofdredacteur Ryan Law Wai-kwong en uitgever Cheung Kim-hung gearresteerd en aangeklaagd. De politie houdt hen verantwoordelijk voor Apple Daily-artikelen die volgens hen "een zeer cruciale rol speelden in de samenzwering, die munitie voor het buitenland leverde".
Dit alles resulteerde in de gedwongen sluiting van de Apple Daily op 24 juni 2021.
Openbare omroep RTHK onder vuur
Radio Television Hong Kong (RTHK) zond op 31 juli 2020 een interview uit met de prodemocratische verbannen activist Nathan Law. Na onbevestigde berichten dat Law werd gezocht voor NSL-overtredingen, heeft RTHK het van hun website verwijderd.
Choy Yuk Ling, een producent van RTHK's Hong Kong Connection-aflevering over de Yuen Long-maffia-aanval, werd in april 2021 veroordeeld wegens het verstrekken van valse meldingsmethoden bij onderzoek naar politieoptreden. (Een verslaggever van het pro-Beijing dagblad Ta Kung Pao werd gearresteerd en beschuldigd van hetzelfde misdrijf.) Choy gaat in beroep tegen het vonnis.
In januari 2021 adviseerde het nieuwe hoofd van RTHK, Leung Ka-wing, het personeel om de meer dan 50 democraten die in het kader van de NSL waren gearresteerd in verband met de onofficiële prodemocratische voorverkiezingen van juli 2020 niet te interviewen.
In februari 2020 bracht de regering een rapport van 85 pagina's uit waarin kritiek werd geuit op RTHK vanwege de zwakke redactionele verantwoordelijkheid en het niet nakomen van haar charter als overheidsdepartement. Het kondigde aan dat de ervaren journalist Leung Ka-wing zijn termijn als Director of Broadcasting eerder dan gepland zou beëindigen en vervangen zou worden door Patrick Li Pak-chuen, een hoge ambtenaar zonder media-ervaring. Li nam het stokje over in mei 2020.
De nieuwe hoofdredacteur, Patrick Li, die beloofde meer "zichtbaar" te leiden, blokkeerde verschillende afleveringen van shows op grond van het niet voldoen aan de vereiste normen van evenwicht, objectiviteit en onpartijdigheid. Het programma RTHK Talkshow 2021 is opgeschort. Afleveringen van andere series zoals Hong Kong Connection werden ingetrokken. De minister van Ambtenarenzaken zei dat Li een "doorgewinterde administratief ambtenaar was met bewezen leiderschaps- en managementvaardigheden".
In mei 2021 kreeg Nabela Ooser, bekend van haar harde ondervraging van regeringsfunctionarissen tijdens de protestbeweging van 2019, haar contract niet verlengd door RTHK. De openbare omroep onderzocht haar gedrag bij persconferenties tijdens de protestbeweging van 2019. De RTHK-woordvoerder zei dat de omroep "het vastgestelde mechanisme en de procedures (inclusief vastgestelde richtlijnen van het Ambtenarenbureau en het Ambtenarenreglement) volgde".
Beperkingen voor buitenlandse correspondenten
Buitenlandse journalisten hebben te maken met vertragingen bij de verwerking van hun visa. In augustus 2020 zei de Foreign Correspondents' Club dat buitenlandse journalisten "zeer ongebruikelijke" vertragingen ondervonden bij het vernieuwen of verkrijgen van visa. Journalisten vermoedden een verband met de diplomatieke ruzie tussen China en de Verenigde Staten; en dat er mogelijk een nieuwe nationale veiligheidseenheid is opgericht om aanvragen te beoordelen. De regering antwoordde dat er geen verandering was gekomen in de visumprocedures.
In juli 2020 weigerde Hongkong de China-correspondent Chris Buckley van de New York Times een werkvergunning te verlenen. NYT verplaatste een deel van haar activiteiten van Hongkong naar Seoul.
Het disciplineren van burger- en studentverslaggevers
In juli 2020 kregen verslaggevers in gele pershesjes boetes van de politie voor het overtreden van een pandemiegerelateerd verbod op openbare bijeenkomsten. Onder degenen die een boete kregen, zouden ten minste 17 studentverslaggevers zijn. Een andere was een journalist die volgens de politie niet was geregistreerd bij de afdeling informatiediensten. Vanwege de Covid-19-pandemie zijn openbare bijeenkomsten van meer dan vier personen verboden.
De politie scherpt de regels voor media-accreditatie aan. In september 2020 kondigde de politie een aanscherping aan van haar definitie van “mediavertegenwoordigers” om “zelfverklaarde” journalisten uit te sluiten van persconferenties en verboden gebieden. De verandering had gevolgen voor veel freelancers, zelfs als ze in het bezit waren van lidmaatschapskaarten die waren uitgegeven door de Hong Kong Journalists Association of de Hong Kong Press Photographers Association. Veel niet-geregistreerde online media en studentenmedia werden ook getroffen. De algemene politieverordeningen betreffende mediarelaties zijn gewijzigd als reactie op problemen waarmee agenten in 2019 te maken kregen bij het beheer van de grote aantallen verslaggevers, fotografen en cameramensen op plaatsen van protest.
Zeven journalistenopleidingen in Hongkong gaven een gezamenlijke verklaring af: “We zijn bezorgd over het nieuwe beleid om duidelijke instructies te geven aan officieren om niet-reguliere journalisten, die geen kwaad hebben gedaan en alleen hun recht uitoefenen om informatie te verzamelen, uiteen te drijven.”
Bedreigingen voor de mediaveiligheid
De wereldwijde nieuwszender Epoch Times is gelinkt aan de spirituele groep Falun Gong, die op het vasteland verboden is. In april 2020 werd de drukpers bestormd door vier gemaskerde mannen met voorhamers. Ze vernielden apparatuur, maakten machines onbruikbaar met betonpuin en intimideerden arbeiders. Na reparaties ging Epoch Times door met het drukken van de Hong Kong-editie, die wordt verspreid op openbare plaatsen in de stad. In beide gevallen zijn er geen arrestaties verricht. In mei 2020 sloeg een man een verslaggever van de Epoch Times met een honkbalknuppel voor haar huis.
De World Press Photo Exhibition 2020 zou in maart 2021 worden georganiseerd door de Hong Kong Baptist University. De presentatie van meer dan 150 winnende afbeeldingen omvatte een handvol van de protesten in Hongkong. Naar aanleiding van klachten in pro-Beijing propaganda-outlets, annuleerde de universiteit het evenement vier dagen voordat het zou openen, daarbij verwijzend naar bezorgdheid voor de "campus veiligheid en beveiliging". De organisatoren vonden een alternatieve locatie, tThe Desk in Admiralty. De opening werd vooraf niet bekendgemaakt en de tentoonstelling liep van 29 maart tot 10 april 2021 zonder incidenten. Verschillende HKBU-studenten gaven zich vrijwillig op als gids.
Beperkingen op bedrijfsrapportage
De overheid rolt een plan uit om toegang tot bedrijfsregistergegevens te beperken. Onder verwijzing naar de noodzaak om persoonlijke gegevens te beschermen, kondigde de regering aan de beperkingen op het bekijken van informatie in het handelsregister aan te scherpen. Woonadressen en identificatienummers van bestuurders van geregistreerde bedrijven zouden niet meer toegankelijk zijn. Onderzoeksverslaggevers hebben dergelijke gegevens gebruikt om wanpraktijken van bedrijven, waaronder corruptie, en wangedrag door functionarissen aan het licht te brengen. De voorgestelde wijzigingen werden voorgelegd aan de Wetgevende Raad door de Financiële Diensten en het Treasury Bureau, en het Handelsregister.
Beperking van radicale websites
De politie beveelt internetproviders een protestwebsite te blokkeren. HKChronicles, een site voor het delen van informatie die opereerde als een doxxing-platform, onthulde persoonlijke informatie over zowel de politie als pro-Beijing-aanhangers. In januari 2021 gaf de politie Hongkongse internetproviders de opdracht om de website te blokkeren, daarbij verwijzend naar artikel 43 van de NSL en de uitvoeringsregel 4 ervan, die het mogelijk maakt de toegang te blokkeren tot elektronische inhoud die waarschijnlijk een strafbaar feit vormt of als zij de nationale veiligheid in gevaar brengt. De voorzitter van de Hong Kong Internet Service Providers Association zei dat terwijl de politie providers eerder had gevraagd om individuele berichten of inhoud te verwijderen, zoals die met betrekking tot criminele activiteiten, privacyschending of doxxing, "het zeldzaam is om de hele website te targeten". De politie "moet duidelijk uitleggen wat de juridische gronden zijn voor dergelijke verzoeken, zoals hoe de website de nationale veiligheidswet zal schenden, wat de rechten zijn van de website-exploitant, en of er een beroepsmogelijkheid is tegen het verzoek van de politie."
De rondetafel heeft geprobeerd de fundamentele verschuivingen in de mediaomgeving van Hongkong te begrijpen, de tumultueuze gebeurtenissen van de afgelopen maanden in een bredere politieke en mondiale context te plaatsen, en na te denken over hoe journalisten en hun publiek zich zouden kunnen aanpassen aan de nieuwe mediarealiteit in een 'onvrij' Hongkong.
