Onze grootste onvrijheid is van te denken dat we als mensen – in het meervoud - ons lot niet in eigen handen hebben, dat we ons leven op de wereld niet beter kunnen maken, dat het zelfs geen zin heeft om te dromen van en te werken aan een betere wereld.
De bedrijfsleider met een lange termijnvisie en prachtige plannen en projecten voor een duurzame uitbouw van de onderneming en zelfs met stevige winstvooruitzichten wordt bijna de neus afgebeten, want nu moet er winst zijn, in dubbele cijfers geschreven, en nu moet het aandeel stijgen, begrijpt hij dan echt niet dat het niet anders kan?
Ook het deksel op de neus voor de politica die noodzakelijke beslissingen voor de lange termijn nastreeft en zich dus ook interesseert voor Europa en voor internationale politiek: hoeveel stemmen winnen we daarmee, denk je? zorg maar dat je in de media komt, en zorg dat je populair bent, wees toch eens realistisch, dit is de enige manier om aan politiek te doen.
Leerkrachten krijgen te horen dat hun scholen ‘gemanaged’ moeten worden, moeten ‘fuseren’, groter worden om ‘efficiënter’ te zijn, allemaal termen die komen overwaaien uit de economie. En als ze opmerken dat dit ten koste kan gaan van educatie, van dynamisme en loyaliteit van leerkrachten binnen scholen op mensenmaat, valt de stelling - niet eens een antwoord - dat het niet anders kan.
Dat is ook de boodschap wanneer wetenschappers opwerpen dat noodzakelijke contacten met het economische leven toch niet moeten uitmonden op zich verkopen aan bedrijven en industrie… Toch wel dus, dat kan vandaag niet anders, en meteen zijn ook de onafhankelijkheid van onderzoek en de publieke toegankelijkheid van dat onderzoek verkocht.
Boerinnen die respect willen voor hun werk - en geen veroordeling tot de wereldmarkt die niet in staat is om voedselzekerheid en leefbare inkomens te garanderen - worden afgescheept met de dooddoener dat ze maar beter moeten concurreren op de wereldmarkt… en de volgende dag begraven we opnieuw 30.000 hongerdoden, zoals elke dag. Tientallen miljoenen boeren overrompelen de steden op zoek naar inkomen, miljoenen trekken naar de rijke landen, het kan jammer genoeg niet anders.
Journalisten die oog willen hebben voor wat echt belangrijk is, krijgen sterke tegenwind: je moet niet ‘zeveren’, daar zijn de mensen toch niet in geïnteresseerd, je moet brengen wat de mensen willen, wat verkoopt, je moet niet de grote journalist willen uithangen…
Werknemers uit heel de wereld die hun syndicale en andere rechten willen en een leefbaar loon en een zekere mate van werkzekerheid om het leven wat minder onzeker te maken, kennen ook het antwoord: dat kunnen we ons niet (meer) veroorloven, want elders in de wereld zijn er altijd wel te vinden die voor minder willen werken… en dus is het geld van banken nu beter verzekerd dan de arbeid waarvan mensen moeten leven.
Wie in deze wereld vragen heeft bij de uitverkoop van b.v. overheidsbanken, bij privatisering van openbaar vervoer, energie, in veel landen ook van gezondheidszorg, bij het terugdringen van werknemersrechten en het afbouwen van de welvaartstaat en opmerkt dat het resultaat daarvan al te dikwijls slechtere dienstverlening en minder welvaart is, krijgt te slikken dat het toch zo moet, al de rest is naïviteit.
Het is opvallend hoe onze samenleving doordrenkt is geraakt van opvattingen diegeen enkel alternatief willen zien, laat staan erkennen als waardevol of als ronduit beter. Dit fundamentalisme komt van de herauten en meer nog nalopers van het neoliberalisme.Maar echt liberalisme is hier in geen velden of wegen te bespeuren. Dit is zelfs ronduit de ontkenning van onze menselijke vrijheid waarbij wij de volle verantwoordelijkheid dragen van hoe we het samenleven organiseren.
Echte menselijke vrijheid gaat over leerkrachten die mogen dromen van scholen die hun volle onderwijsverantwoordelijkheid kunnen nemen?Kunnen wetenschappers ambiëren hun kenniszoekende rol te vervullen met volle respect voor de universitaire waarden van vrijheid van onderzoek en openbaarheid?Krijgen journalisten ook de ruimte voor verslaggeving over het meest belangrijke in onze samenleving dichtbij en veraf, om een kompas te zijn voor de samenleving?Maken we de rechten van mensen waar op werk en een levensvatbaar inkomen?Komt er eindelijk ruimte voor de pragmatische vaststelling dat de markt en de privé-sector ook zwakkere kanten hebben of zelfs falen en dat er ruim plaats hoort te zijn voor overheid en andere spelers, zeker inzake publieke dienstverlening, en soms zelfs meer dan nu?
Je moet wel heel naïef zijn om te geloven dat welvarende samenlevingen zomaar uit de lucht komen vallen, en wel heel conservatief om altijd maar het kan niet anders te antwoorden? Denkt zo iemand echt dat ons leven de voorbije honderd jaar beter is geworden zonder dat we onze dromen hebben nagejaagd, de gedroomde kansen hebben gegrepen en de alternatieven gerealiseerd?Het kan wel degelijk anders en beter, dat is onze grootste vrijheid.
Dirk Barrez, 8 februari 2006
Reageren en meedenken kan op ons forum, onder het discussiethema Globalisering, wie is ermee bezig? Zorg voor korte, doordachte bijdragen, zo komen we samen verder.
Overname van de brief door niet-commerciële initiatieven of verenigingen mag, mét volgende bronvermelding: Dirk Barrez, PALA nieuwsbrief over onze globaliserende wereld, voor gratis abonneren en forum surf naar www.globalsociety.be. Wij vernemen dat graag met een mail naar info@globalsociety.be
Voor wie nog meer discussiestof wil, surf naar het boek op deze site