Onze samenlevingen hebben nood aan een ecologisch pact waarbij de politieke partijen in overleg met de samenleving kiezen voor de uitbouw van een ecologische economie. Dat was de stelling uit de vorige PALAbrief.
En we eindigden met de vraag of een ecologische economie ook sociaal kan zijn.
Wel, dat kan zeker. Meer zelfs, dat moet ook. Laten we, om dat te illustreren, eens kijken naar de hoofdstad van Europa, naar Brussel. Die stad zou een uithangbord van Europa en een voorbeeld voor de wereld moeten zijn, maar is het allerminst.
.
Allereerst zijn er de schrijnende armoedecijfers. Naar schatting meer dan een kwart van de Brusselaars - meer dan één op vier - heeft een inkomen beneden de armoederisicogrens. Dat is bijna het dubbele van het Belgische cijfer en twee en een halve maal zoveel als in Vlaanderen.
Aan het inkomen ligt het niet echt. Het gemiddeld inkomen in Brussel is wel een beetje lager dan het gemiddelde in België maar het is hoger dan in alle andere grote Belgische steden.
Deze stad herbergt dus immense tegenstellingen tussen rijk en arm op zijn kleine grondgebied. Zelfs het gemiddeld inkomen in de rijkste gemeente van het gewest Brussel bedraagt al het dubbele van dat in de armste gemeente. Als je naar de bewoners zelf kijkt, hebben de tien procent rijksten één derde van het belastbaar inkomen, de tien procent armsten zijn goed voor slechts 1,3 procent. Ze zijn met andere woorden zowat vijfentwintig maal armer.
De Europese hoofdstad telt vele werklozen. Dat is niet verwonderlijk bij zoveel armoede. De werkloosheidsgraad van de Brusselaars is dubbel zo hoog als de Belgische. Van de jongvolwassenen die willen werken is meer dan één op drie werkloos.
De algemene werkloosheidsgraad bedraagt ruim twintig procent, met alweer grote verschillen tussen rijke en arme delen van de stad. Het aantal werklozen varieert van minder dan tien procent in Sint-Pieters-Woluwe tot meer dan vijfendertig in Sint-Joost-ten-Node.
Een kwart van de kinderen in Brussel leeft in een huishouden zonder werk. Voor geheel België is dit dertien procent, voor Europa in zijn geheel tien procent. Andere cijfers geven aan dat het in Brussel zelfs bijna één op drie kinderen zou zijn. Opnieuw duiken enorme verschillen op tussen de welgestelde en de achtergestelde buurten van de stad. Vergeet niet, we spreken hier over de hoofdstad van Europa.
Dan de kwaliteit van de woningen. Algemeen scoort het Brussels gewest niet zo goed. Wie Brussel wat beter kent dan enkel het centrum, de toeristische plekken of enkele verre buitenkanten, zal niet verrast zijn. Daarenboven zijn er nog maar eens ontzettend grote verschillen tussen vooral rijke en arme buurten. De hele 19de eeuwse gordel alsook grote delen van de binnenstad zijn in slechte tot zeer slechte staat. De woningen zijn er ouder, hebben weinig of zelfs geen comfort en vertonen dikwijls vochtproblemen.
Tot overmaat van ramp zijn deze woningen nog slechter geïsoleerd dan doorsnee Belgische huizen en ligt hun energieverbruik dus veel te hoog.
De woningbouw, en zeker de sociale woningbouw, faalt volkomen in het hart van Europa.
Er valt niet naast te kijken. Brussel is een gespleten stad, een vat vol ongelijkheid. De rijken wonen en leven er goed. Maar er is een onaanvaardbaar hoge werkloosheid die zich vertaalt in een al even onaanvaardbare armoede. De vele werklozen en de vele armen - en dikwijls zijn ze het allebei - wonen in uitgeleefde huizen in achtergestelde buurten. Het zijn meestal echte tochtgaten waar de warmte verdwijnt door deuren, vensters, spleten en kieren. O ironie, in de winter zijn het de armsten die zich blauw betalen aan elektriciteit, olie of gas om zich een beetje te verwarmen.
Het zou de ironie voorbij zijn als we hen nu dringend aanmanen om het Kyoto protocol te respecteren.
.
Een woningpact voor Brussel, ecologisch en sociaal
.
Toch ligt de oplossing voor de hand. Laten we nu snel investeren in een massaal woningbouwprogramma, van vernieuwbouw en nieuwbouw. Daarbij moet de sociale woningbouw mee het voortouw nemen, want die is al te lang afwezig gebleven.
Zeker als het om nieuwe woningen gaat, moet het om passiefgebouwen gaan die geen energie nodig hebben voor verwarming. In de andere gevallen moet er altijd minstens stevig geïsoleerd zodat de vernieuwde woningen drastisch minder energie verbruiken.
Hoe ziet het plaatje er dan uit?
Brussel bezit bijna vierhonderdduizend woningen waarvan de meerderheid zwaar moet aangepakt of minstens een stevige opknapbeurt nodig heeft, of zelfs plaats moet ruimen voor betere woningen. Dit schept werk voor tienduizenden Brusselse werklozen gedurende vele jaren, en dan nog wel in hun onmiddellijke buurt.
Dit vaste inkomen duwt de Brusselse armoedecijfers meteen naar beneden. En zo kunnen de weinig gefortuneerde Brusselaars van vandaag de komende jaren stelselmatig terecht in fatsoenlijke woningen met het nodige comfort. Sociale woningbouw, eveneens van passiefhuizen, moet er voor zorgen dat dit ook is weggelegd voor wie toch van een vervangingsinkomen moet blijven rondkomen.
Bovenop is dan de energiekost voor verwarming van al deze (ver)nieuwde woningen uiterst klein of zelfs nul. Bedenk even dat de verwarming van gebouwen verantwoordelijk is voor een kwart van de CO2 uitstoot. De massale ombouw of transitie naar passiefhuizen en lage energiewoningen verlaagt dan snel de CO2 uitstoot van de stad Brussel, en ook dat hebben we nodig.
Ik weet wel, een ecologisch en sociaal pact voor Brussel - of België, of Nederland, of Europa - moet nog meer bevatten. Maar deze grootschalige keuze voor ecologische en sociale woningbouw is er zeker een speerpunt van.
Wie kan daar tegen zijn, tegen investeringen die werk creëren en de werkloosheid doen smelten, die de armen een beter leven bieden en de armoede structureel terugdringen, en die al meteen een stevige pijler bouwt van een ecologische economie die vele malen minder CO2 uitstoot?
.
Dirk Barrez, 27 maart 2007
.
U kan reacties mailen naar info@globalsociety.be
Overname van deze PALAbrief door niet-commerciële initiatieven mag met vermelding van auteur en website http://www.pala.be/
Graag vernemen wij dat op bovenstaand mailadres.
.
BINNENGELOPEN REACTIES
Deze PALAbrief kon op uw interessante reacties rekenen. Om verder denkwerk en discussie te voeden, volgen een aantal ervan hierna. Ze bevatten ook enkele websites die verder helpen:
.
Dit artikel deed mij kippenvel krijgen. Als kustbewoner en lid van de vereniging tegen kansarmoede, wist ik eigenlijk niet dat het zo slecht gesteld was met onze hoofdstad /Europese hoofdstad. Ik vind dit artikel dan ook zeer verhelderend en het biedt onmiddellijk een zeer concreet, haalbare oplossing om toch een deel van de problematiek op te lossen. Heel sterk is dat dit een zeer doordachte oplossing is die tevens rekening houdt met de huidige milieuproblematiek. Zo'n project zou moeten kunnen opgestart worden zonder veel bureaucratisch oponthoud waar niemand beter van wordt.
Corry Devinck, 27 maart 2007
****
Dit vind ik een prima analyse en voorstel. Het vergt wel serieuze budgettaire en dus fiscale keuzes. In de huidige politieke constellatie zie ik dat niet meteen zitten, maar we moeten ervoor blijven vechten. Wie houdt zich eigenlijk bezig met de 'verlinksing' van de samenleving, kwestie dat dergelijke ideeën terug wortel kunnen schieten? Wie maakt boeiende progressieve politiek? Het is een vraagstuk waar ik momenteel hevig mee worstel.
D.L., 27 maart 2007
****
We zijn het volkomen met u eens. De eerste aanzetjes om ook bij minderbegoeden de energiekost te doen dalen, en het wooncomfort te laten stijgen zijn er. Maar ze volstaan natuurlijk niet. Vandaar dat we bij ACW Limburg de campagne 'Niemand in de kou' voeren en pleiten voor een 'derde betalersregeling' (=terugbetaling van energie-investeringen met de 'winst' uit het minder verbruik).
Enkele van die zeldzame positieve voorbeelden:
in het nieuwe huurbesluit voor de sociale huisvesting wordt gesproken over de 'woonkost': investeren in energiezuinige sociale woningen wordt interessant gemaakt voor zowel de huurders als de verhuurders. De investeringskosten mogen immers gedeeltelijk worden verrekend in de huurprijs, maar de huurder moet ook 'winst' maken, en merken dat zijn woning minder energie vraagt. Dit stimuleert dan weer een energiezuinig gedrag.
Daarnaast is er het Fonds Rationeel Energieverbruik van Els Van Weert, dat moet leiden tot goedkope leningen voor energie-investeringen in woningen van (kans-)armen. Veel te weinig geld natuurlijk, maar 't is een begin.
Ik vermoed dat jullie ook het 'ecologisch pact' kennen, waarrond in Wallonië breed campagne gevoerd wordt? www.pacte-ecologique.be Een bijzonder interessant initiatief!
Bieke Jongen, stafmedewerker ACW Limburg, 29 maart 2007
www.acwlimburg.be/energie
http://www.niemandindekou.be/
****
Ik lees in PALA nieuwsbrief een artikel over de nood aan betaalbare woningen. We werken met een verzoekschrift aan het Vlaams Parlement voor meer geld voor sociale woningen.
Werp maar eens een blik op onze website www.actiebetaalbaarwonen.be
Op 31 mei organiseren we, samen met de Vooruit, Victoria Deluxe en Tiens-Tiens, met steun van ACOD, ACW, Attac,... een debat met politici over de nood aan betaalbare woningen.
Anke Hintjens, Actiebetaalbaarwonen.be, 31 maart 2007
****
Zelf geen Brusselaarster zijnde, greep het Brussels armoedethema mij sterk aan. Ik kan mij volledig achter onderstaande paragraaf scharen :
"Ik weet wel, een ecologisch en sociaal pact voor Brussel - of België, of Nederland, of Europa - moet nog meer bevatten. Maar deze grootschalige keuze voor ecologische en sociale woningbouw is er zeker een speerpunt van.
Wie kan daar tegen zijn, tegen investeringen die werk creëren en de werkloosheid doen smelten, die de armen een beter leven bieden en de armoede structureel terugdringen, en die al meteen een stevige pijler bo uwt van een ecologische economie die vele malen minder CO2 uitstoot?"
De vraag stelt zich echter hoe een project in die zin op een degelijke en globale manier uitwerken gehandicapt door de versnippering van het Brusselse gewest qua gemeentebesturen, gemeenschappen en Regionale Raad ? Kan er voldoende gefocust worden op het armoede-, opvoedings-, werkloosheid-, behuizings- en ecologische probleem, daar waar zoveel energie gespendeerd wordt aan het overgepolitiseerd zogenaamd "taalprobleem" of "gemeenschapsprobleem"? (en tussen haakjes ook "hoofddoekenprobleem") ?
Josée Necken, 31 maart 2007
**** Ik hoop dat je hiervoor alle partijen rond de tafel kan krijgen want dit is partijoverschrijdend en taal en Vlaams-Waal overschrijdend vermits veel mensen in Brussel geen Belgische origine hebben zowel bij de armsten als bij de rijksten.
Ik wens je veel succes
Kan ik daar aan meewerken?
Oswald Noppe, 2 april 2007
****
Speculatie in onroerend goed voornaamste struikelblok voor Brussels woningpact.
De armoede in Brussel wordt onder meer zichtbaar in de huisvesting. Een pleidooi voor sociale en tegelijk ecologische woningbouw is daarom op zijn plaats. De werkgelegenheid die zodoende gecreëerd wordt is mooi meegenomen. Daarvoor moeten echter een aantal randvoorwaarden aanwezig zijn. Die lijken in Brussel op dit ogenblik moeilijk te realiseren tenzij grondig wordt ingegrepen in de bestaande situatie. Vooral op twee punten moeten serieuze hinderpalen overwonnen worden.
Op de eerste plaats zijn vooral in de verloederde wijken van de hoofdstad heel veel huizen en gronden het voorwerp van jarenlange speculatie. Eigenaren laten de panden verkommeren in afwachting dat ze geheel onbewoonbaar worden. Intussen strijken ze via malafide huurders huur op van illegalen en daklozen die bereid zijn een paar honderd euro per maand te betalen voor een matras in een vochtig kamertje of de kelder. Eens de onbewoonbaarheid een feit worden de panden afgebroken of "vernieuwd" met een volledig nieuw gebouw achter een oude gevel. Wie er tot dan een onderdak vond wordt weggejaagd en de nieuwe panden worden verkocht of verhuurd aan kapitaalkrachtige Brusselaars of buitenlanders. Dit is onder meer het verhaal van de Dansaertwijk. De armoede wordt niet opgelost, zij wordt weggejaagd naar andere wijken van de stad. Zolang de overheid nationaal, gewestelijk en gemeentelijk geen paal en perk stelt aan speculatie met gronden en gebouwen in stedelijke gebieden blijft het probleem van armoedige huisvesting bestaan.
Een tweede kritisch aspect is dat van de werkgelegenheid. Wanneer in Brussel gebouwd moet worden slepen meestal bouwondernemingen van buiten de stad - en zelfs uit het buitenland - de opdracht in de wacht. Zij ronselen bouwvakkers in Limburg of West-Vlaanderen die ze voor dag en dauw naar de werf aanvoeren. Voor werkloze Brusselaars biedt dit weinig soelaas. Sociale woningbouw zou niet alleen voor maar ook door kansengroepen uit Brussel gerealiseerd moeten worden. Hier is plaats voor sociale economie die, zonder verlieslatend te zijn, niet de financiële maar de maatschappelijke meerwaarde als eerste doelstelling heeft. Die maatschappelijke meerwaarde ligt uiteraard in een betere huisvesting maar ook in de bevordering van maatschappelijke mondigheid door praktische beroepsvorming en zeggenschap voor mensen die momenteel uitgesloten zijn. De federale overheid, samen met het Brusselse gewest en voor sommige aspecten ook de Vlaamse en Franse gemeenschappen, zouden hier een stimulerende rol kunnen spelen bij ideeën en initiatieven die op latente wijze aan de basis leven.
Grondspeculatie en werkgelegenheidsbeleid vormen twee heikele punten in de armoedebestrijding, niet alleen in Brussel. Beide zijn nauw verweven met de spelregels van de neoliberale economie, die blijkbaar heilig en onaantastbaar zijn voor de federale en gewestelijke overheden in ons land. Daarin verandering brengen gaat niet zonder slag of stoot maar dat is geen verontschuldiging om er niet aan te beginnen.
Erik De Clerck, 4 april 2007
****
Proficiat met je idee van een massaal renovatie bouwproject voor Brussel. Gelijkaardige ideeën leven al een tijdje binnen CAP, het Comité Andere Politiek, met name de combinatie van een massaal herscholings-,
werkgelegenheids-, renovatie-, en sociaal huisvestingsplan in plublieke
handen onder controle van werknemers en bewoners. De vraag is natuurlijk de financiering. Hebt U wat dat laatste betreft concrete voorstellen?
Raf Verbeke, CAP, 10 april 2007
****
Alvast dank voor deze reacties, bedenkingen, extra informatie, toelichting en ook vragen. Zeker de laatste brieven vragen zelf om een reactie.
Wat we zullen doen, is dit voorstel alvast inbrengen in de denk- en werkgroep Terra Reversa die uitdrukkelijk de overgang naar een ecologische economie wil bevorderen. Als het plan zou groeien om hiervan inderdaad een speerpunt te maken, zijn we vanzelfsprekend verplicht om het volledig uit te werken - ook financieel. En bij het bepleiten ervan zullen we vervolgens alle medewerking kunnen gebruiken.
(wordt dus vervolgd)
