De vervoerssector is verre van duurzaam. Tegen 2030 zou het personenvervoer nog met 30 procent toenemen. Daarvan dreigt een groot deel per auto te gebeuren wat de CO2-uitstoot nog zal vergroten, ondanks het gebruik van milieuvriendelijker wagens. De leefbaarheid van onze steden wordt onmogelijk gemaakt omdat onze infrastructuur vooral is gericht op de autobereikbaarheid. Toen in oktober de discussie in Antwerpen hoog oplaaide naar aanleiding van het referendum over de geplande Oosterweelverbinding - al dan niet een combinatie van een brug (Lange Wapper) en een tunnel - werd er weinig of niet gesproken over alternatieven voor het autoverkeer. Kan het openbaar vervoer een oplossing bieden voor het dreigende verkeersinfarct en tegelijkertijd de klimaatdoelstellingen veilig stellen?
TreinTramBus (ex-Bond van Trein-,Tram- en Busgebruikers), de beweging voor een beter openbaar vervoer, lanceerde enkele weken geleden op een ledendag een discussievoorstel voor een lightrailplan in de regio Antwerpen. De uitdaging is enorm. Kan het openbaar vervoer jaarlijks vijf procent meer reizigers vervoeren en dus zorgen voor een verdubbeling tegen 2030? Vandaag zijn er al capaciteitsproblemen doordat er te weinig voertuigen voorhanden zijn in de spits en de infrastructuur niet volstaat. De reissnelheid ligt te laag omdat de doorstroming in de steden en de onaangepaste ruimtelijke ordening voor problemen zorgen. Het netwerk vertoont missing links en is niet altijd aangepast aan de vervoerspatronen van de 21ste eeuw.
Toch bestaan er tal van toekomstplannen voor een duurzamer vervoer in en rond Antwerpen. Het Masterplan (waarvan de Oosterweelverbinding het meest in de kijker loopt) voorziet ook in de verlenging van talrijke tramlijnen. Het Pegasusplan van De Lijn wil een sneltram laten rijden door de ongebruikte premetrokokers van de drukke Turnhoutsebaan en zo de verbinding met de voorsteden vlotter laten verlopen. Met Mobiliteitsvisie 2020 (De Lijn) behoort ook een lightrailverbinding via Boom naar Mechelen tot de mogelijkheden. De NMBS wil een nieuwe goederenspoorlijn bouwen om de haven toegankelijker te maken. Volstaan deze plannen? Het probleem is - zoals zo vaak in dit land - dat er geen totaalvisie is op duurzame mobiliteit.
TreinTramBus is ervan overtuigd dat een efficiënt lightrailproject - een schakel tussen stadstram en trein - veel vervoersproblemen zou kunnen oplossen. Investeringen in een beter openbaar vervoer zullen zeker veel geld gaan kosten, maar toch nog altijd goedkoper uitvallen dan de geplande Oosterweelverbinding. Voor de uitvoering van de voorziene infrastructuurwerken zou ruim twee miljard euro nodig zijn, voor de aankoop van aangepast lightrailmaterieel nog eens 670 miljoen. Maar met wat de samenleving uitspaart aan niet aangelegde nieuwe autowegen zou de verkeersveiligheid en de luchtkwaliteit fors kunnen verbeteren, en de CO2-uitstoot fors verminderen. Dat zijn maatschappelijke keuzes voor de toekomst.
Jan Van Criekinge
Klik voor TreinTramBus Ledendag van 21 november: lancering Lightrailplan voor Antwerpen