Het is een lastig dilemma voor China. Het oude ontwikkelingsmodel van geforceerde economische groei loopt vast, terwijl het nieuwe model van duurzame groei niet goed van de grond komt. Nog altijd ligt er veel meer nadruk op groei dan op duurzaamheid. Het is niet zeker of de overgang zal slagen, maar uitgesloten is het niet. Het is de Chinese communistische partij al vaker gelukt een cirkel te kwadrateren zonder politieke hervormingen uit te voeren. Want dat valt op: de hele maatschappij verandert, behalve de politiek. De wil van de partij om haar machtsmonopolie te behouden, blijft groot.
In elk geval bouwt China zijn macht verder uit. Wat heeft deze aanstormende supermacht dan voor met de rest van de wereld?
Haar dienstbaar maken in de rol van grondstoffenleveranciers, kopers van Chinese producten, ontvangers van Chinese investeringen, of als object van Chinese overnames? Dat is waarschijnlijk: het hoort bij een grootmacht, en het diepgewortelde Chinese nationalisme doet de rest.
Zal China op veroveringstocht gaan? Nee: Pekings territoriale aanspraken komen ongeveer overeen met het China van de laatste keizersdynastie, dat is de huidige Volksrepubliek plus Taiwan, maar zonder het huidige Mongolië.
Wel is China al druk bezig een invloedszone op te bouwen in Zuidoost- en Midden-Azië, een moderne versie van de vazalstaten in de keizertijd.
Gaat China de rol van politieagent van de wereld spelen? Onwaarschijnlijk: de Chinese leiders hanteren in hun internationale relaties geen morele maatstaven en willen geen precedent scheppen dat zich tegen China zelf kan keren.
Met zijn communistische kapitalisme verenigt China's oude model de extremen van beide systemen: strike politieke controle gepaard aan ouderwetse uitbuiting. Vele miljoenen Chinezen hebben daarvan geprofiteerd, maar het is niet bepaald een aanlokkelijk voorbeeld voor de rest van de wereld.
Maar wat vandaag geldt, kan morgen passé zijn. Geen samenleving verandert immers sneller dan de Chinese, die ondanks haar 5.000 jaar pas net lijkt te zijn uitgevonden. Alles in China is mogelijk. Zelfs iets wat nu nog zeer onwaarschijnlijk is: een democratische revolutie.
Uit het nieuwe China landenboek, auteur Jan van der Putten, 130 p. met foto's plus uitvouwbare overzichtskaart.
Klik hier voor meer informatie en bestellen - de landenboeken zijn alfabetisch gerangschikt
