Er zijn al lang ernstige redenen om grote vraagtekens te plaatsen bij ons geldsysteem, in de eerste plaats omdat het een duurzame wereld tegenwerkt.
Ons financieel systeem faalt totaal
in de uitbouw van een duurzame economie
Het allergrootste falen van het huidige financiële systeem is dat het er niet in slaagt om geld in te zetten voor de snelle, tijdige uitbouw van een duurzame economie. Die mag niet langer steunen op fossiele brandstoffen, moet welvaart voortbrengen voor iedereen op de meest materiaalarme en liefst circulaire wijze, en zo de beste voorwaarden voor welzijn creëren.
Maar de werkelijkheid is dat geld nog altijd vooral stroomt naar een olie- en gasverslaafde economie die een voortdurende aanslag pleegt op de grondstoffen en de andere natuurlijke rijkdommen van de Aarde. Evenmin lukt het die economie om in het voordeel te werken van de meeste mensen, en de welvaart minstens enigszins aanvaardbaar te verdelen. Financieel en economisch systeem zijn vandaag ronduit verhangen aan ongelijkheid.
Het helpt helemaal niet om de huidige economie te laten afkicken van haar verslavingen door het geldwezen en de grootbanken de volledige vrijheid te gunnen. Hun systemische falen kan niet meer ontkend wanneer ze instorten in 2008 en opnieuw in 2011.
Dan helpt het evenmin door ze op eenvoudige vraag te redden met een paar duizend miljard euro… zonder dat dit leidt tot echte veranderingen en verbeteringen die een herhaling kunnen voorkomen.
En het helpt al zeker niet om dat slechte financiële systeem vervolgens met een politiek van gratis geld te blijven voederen, zonder daar zelfs maar enige voorwaarden aan te verbinden.
Klinkt dit alles heel onverstandig, zelfs stupide? Wel, dat is het zeker. Want de financiële wereld blijft zich speculatief en roekeloos gedragen, is systemisch instabiel en brengt ons veel te weinig en veel te traag de welvaartsmachine die nodig is om morgen ook goed te leven binnen de ecologische grenzen van onze planeet.
Welk financieel systeem
is nodig voor duurzaamheid?
Eén en ander valt toch ook op in internationale kringen. Zo is men bij Unep, het milieuprogramma van de Verenigde Naties, al een tijdje aan het zoeken naar welk financieel systeem nodig is voor dergelijke duurzame ontwikkeling, naar een geldwezen dat in dienst staat van een economie die zowel ecologisch als sociaal is. Op basis van meer dan vijftig studies leidt het Unep onderzoek alvast tot drie kernboodschappen.
Ten eerste, duurzame ontwikkeling financieren kan zowel via het financieel systeem als in de reële economie
Twee, zowel zogenaamde ontwikkelingslanden als zogenaamde ontwikkelde landen komen op de proppen met politieke vernieuwingen die hun geldsysteem beter afstemmen op duurzaamheid.
Drie, het is mogelijk om op nationaal niveau systematisch actie te ondernemen om een duurzaam financieel systeem te creëren, aangevuld met internationale samenwerking.
Geen excuus, landen en samenlevingen kunnen meteen
hun financiële systemen onder handen nemen
Vooral dat laatste is belangrijk in een wereld waarin efficiënte samenwerking al te traag tot stand komt, of het nu om klimaat, oorlog, bankencrisis of duurzame economie gaat. Landen en samenlevingen hebben dus geen excuus: ze kunnen onmiddellijk beginnen met hun geldsystemen op orde te krijgen zodat het geld zich nuttig kan maken voor de opbouw van een duurzame economie: burgers, bedrijven, samenleving, milieu en politiek zouden er al snel de vruchten van kunnen plukken.
Zet de verbeelding aan het werk
als het draait om geld en het nut ervan
Het is allerminst verboden om de verbeelding nog meer aan het werk te zetten als het om geld en het nut ervan draait: is geld nodig? Waarvoor kan het bruikbaar zijn? Welk soort(en) geld dan wel? Wat zijn dan de meest duurzame geldsystemen? Horen daar wel banken, rente of beurzen en andere financiële instrumenten bij? Of in welke mate? En wie mag die systemen wel – of niet – beheren? Welke financiële functies mogen of moeten overheden, samenleving en privésector daarbij vervullen? Of zijn hen verboden?
Eén ding weten we al tijden: geld is te belangrijk om alleen aan bankiers over te laten. We weten intussen zelfs meer, bankiers mogen bij dergelijke oefeningen in geen geval plaatsnemen aan het stuur. Het is aan overheden, samenleving en economie om de grote geldbeslissingen te nemen. Aan bankiers is het om hen daarbij te adviseren en te dienen door de beslissingen uit te voeren op de meest eerlijke wijze, dus onder het strengste toezicht. Net als belastingcontroleurs, politie, brandweer, vuilnisophalers of rechters moeten bankiers leren om civil servants te worden waar zijzelf en de samenleving fier op kunnen zijn.
Dirk Barrez
De auteur is hoofdredacteur van Pala.be en schrijver van onder andere Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving, van Verontwaardiging naar Verandering en Coöperaties. Hoe heroveren we de economie? - klik op de afbeeldingen rechts voor info en bestellen
Unep studie The Financial System We Need
Uw doordachte reacties zijn heel welkom op het emailadres info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen.
We verwelkomen u graag als steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Schenk uzelf, vrienden, familie, kennissen of collega’s een gratis Pala abonnement, dan hoeft u nooit iets te missen. Gebruik daarvoor het geschenkabonneeformulier – klik hier
