PLANETAIRE GRENZEN 2
De biodiversiteit van planten en dieren op onze aarde is acuut bedreigd. De mensensoort laat ze zowat duizend maal sneller uitsterven. Zo is het de planetaire grens die we meest van al overschrijden.
Soorten sterven zo’n duizend keer sneller uit
Het razendsnelle verdwijnen van planten en dieren heeft diverse belangrijke oorzaken. Ten eerste zijn er de ontbossing en andere vormen van een veranderd en niet-duurzaam grondgebruik. Maar ook klimaatverandering, vervuiling, niet duurzaam omgaan met natuurlijke hulpbronnen en het oprukken van invasieve soorten eisen hun tol.
Daardoor sterven soorten zo’n duizend keer sneller uit dan het natuurlijke uitstervingsritme. De mens beleeft de zesde grote piek van massale uitsterving in de geschiedenis van de aarde, en ditmaal is hij daar zelf de hoofdverantwoordelijke voor.
De Living Planet Index is een indicator die inzicht biedt in de evolutie van de biodiversiteit. Die index is gebaseerd op de trends bij gewervelde dieren; in totaal gaat het om 10.380 populaties van 3.038 soorten zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen. Sinds 1970 is die index met ruim de helft gezakt.
Niet langer spelen met onze eigen toekomst
Dat onvoorstelbare verlies van natuurlijk kapitaal is een bedreiging voor onder andere de landbouw en de voedselproductie. Ons voedsel is afkomstig van plant en dier, van de zogenaamde cultuurgewassen en het vee. Het spreekt vanzelf dat alles wat we vernietigen, nooit meer nuttig kan zijn voor de mens. Stel u maar even voor dat de aardappel verdwenen was voor we hem konden aanplanten. De ontwikkeling van Europa én de hele wereld zou er zo goed als zeker heel anders hebben uitgezien, en misschien waren de Europeanen nooit zo welvarend geworden.
Levensvormen beschermen is zoveel als investeren in de toekomst. We mogen nooit vergeten hoe belangrijk de diversiteit aan leven is voor de veerkracht en stabiliteit op lange termijn van ons allergrootste kapitaal, namelijk de planeet aarde. De diversiteit van ons grootste en meest complexe ecosysteem aantasten, is spelen met de toekomst van planten, dieren en uiteindelijk ook de mens.
In de voorbije eeuw zijn verreweg de meeste rijstvariëteiten, groentesoorten en andere cultuurgewassen verdwenen. De moderne landbouw steunt op een ontstellend laag aantal cultuurgewassen. De dominante praktijk van monocultuur veroorzaakt een heel kwetsbare situatie. Wat in het geval er iets misgaat met dat ene gewas?
Het vernietigen van onze biologische voorraadkast is
als het weghalen van balkjes uit een gestapelde toren.
Een kind leert: ooit stort die ineens in.
Door de genetische erosie roven we in feite de rijke voorraadkast leeg waaruit we putten voor onze cultuurgewassen, voor ons eten dus, en trouwens ook voor medicijnen of andere toepassingen. En, niet te vergeten, de moderne landbouw heeft die voorraadkast ook nodig om haar kwetsbare ‘superplanten’ gezond te houden.
Die genetische erosie is als het weghalen van houten balkjes uit een grote gestapelde toren. Een kind leert dat als het op een bepaald moment nog een balkje weghaalt, de hele toren zal instorten.
Plaats maken voor natuur, ook in het antropoceen
Het belang van de soortenrijkdom hebben de Verenigde Naties erkend in het Biodiversiteitsverdrag, dat het levenslicht zag in 1992 in Rio de Janeiro. Maar resultaten zijn er helemaal niet, voor biodiversiteit zit de wereld zelfs nog veel meer in het rood dan voor klimaatverandering.
Er zit niets anders op dan ook in het antropoceen, het door de mens gedomineerde tijdperk, de natuur voldoende ruimte te geven.
Hoe? Door weg te blijven uit ongerepte gebieden en andere voortaan onaangeroerd te laten. Natuurlijk is het daarbij onmogelijk om de gevolgen te ontlopen van menselijke activiteiten die geen grenzen kennen, zoals extra opwarming, luchtverontreiniging of chemische vervuiling.
Ruimte geven aan natuur moet ook overal waar de mens de aarde cultiveert of exploiteert. Landbouw, visserij, mijnbouw, allemaal zijn ze perfect in staat om de natuur en al het leven dat ermee samenhangt, te respecteren.
Dirk Barrez - hoofdredacteur Pala.be
Deze bijdrage is gebaseerd op Barrez Dirk, TRANSITIE. Onze welvaart van morgen, p.35-36, voor meer info en kopen klik hier
Lees volgend artikel PLANETAIRE GRENZEN 3
Vind alle bijdragen via dit overzicht van de artikelreeks PLANETAIRE GRENZEN
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier
