Dit is de epiloog uit het boek
van Verontwaardiging naar Verandering (2011)
Waar staan we nu?
Onze huidige economie bevindt zich in een doodlopende straat en de ideologie die haar stuurt sluit zich op in haar eigen ongelijk en onmacht, ze wil of kan geen enkel alternatief zien.
Maar wij weten intussen beter, we weten dat er echt wel alternatieven mogelijk zijn voor het reëel bestaande economische systeem dat héél onze planeet domineert.
Mobiliseren om te veranderen
Nu komt het er op aan om met die alternatieven overal de talrijke krachten van verandering te mobiliseren, de bewegingen van werknemers, van boeren en andere zelfstandige werkers, van jonge en oude verontwaardigden, van digitale en sociale media-activisten, van vrouwen, van minderheden en van inheemse volkeren, van scholieren en studenten, milieubewegingen, vredesbewegingen, bewegingen voor democratie en mensenrechten, burgermedia, coöperaties allerhande, mutualiteiten, culturele verenigingen en buurtorganisaties, bewegingen voor eerlijke handel, duurzaam ondernemen en een eerlijke fiscaliteit, ondernemende mensen, coöperaties en bedrijven die de duurzame welvaart van morgen willen creëren, consumentenverenigingen, civil servants en overheden die de zware uitdagingen hebben begrepen, noem maar op... allemaal samen maken ze beweging voor een menselijke samenleving.
Vruchtbare spanning in het maatschappelijk middenveld
Er zijn natuurlijk, laten we niet naïef zijn, heel wat spanningen in en tussen het klassieke middenveld of de 'oude' sociale bewegingen uit de representatieve democratie (vakbonden en boerenbewegingen), de zogenaamde nieuwe(re) sociale bewegingen van de participatieve democratie (de milieubewegingen onder andere) en het meer fluïde middenveld van de sociale mediademocratie – door sommigen wat denigrerend steekvlammiddenveld genoemd (bv. de jonge bewegingen van verontwaardigden).
Dat jongste fluïde middenveld is echter meer dan welgekomen want het daagt zowel het gevestigde middenveld uit alsook het economische en het politieke veld. Hoe sterker dat fluïde middenveld, en op voorwaarde dat het gericht is op de concrete en vreedzame verwezenlijking van duurzame alternatieven, hoe harder het al die andere middenveldspelers kan dwingen om opnieuw sterker in beweging te komen. Voor een groot aantal uit de meest diverse bewegingen wil dat zeggen dat ze eerst nog moeten worden wakker geschud uit hun neoliberale winterslaap… en als ze niet ontwaken, belanden ze met recht en reden op de vuilnisbelt van de geschiedenis.
Een sociaalecologische beweging…
Het komt er op aan waar ook ter wereld op alle mogelijke niveaus elke bestaande bewegingsruimte te gebruiken om andere modellen uit te bouwen. Meest fundamenteel is dat die ecologisch, sociaal en democratisch zijn.
En het is van onschatbaar belang dat deze veelzijdig geschakeerde beweging daarbij ook volop haar economische vleugels ontwikkelt. We moeten overal onze initiatieven en coöperaties zien bloeien om werk te creëren en welvaart voort te brengen, coöperaties voor energie, wonen en gezondheidszorg, onze media, kennis- en vormingscoöperaties, mutualiteiten, banken en verzekeringen, zover de verbeelding en de noodzaak reikt. Zo veroveren en verhogen we als beweging onze autonomie en slagkracht.
Laten we elkaar goed verstaan, vanzelfsprekend gaat het hier om een maatschappelijke en democratische beweging, of veel nauwkeuriger, een sociaalecologische beweging die de overgang naar een sociaalecologische en democratische economie wil forceren.
… tegelijk ook economische en culturele beweging
En natuurlijk zijn we daarmee eveneens een economische beweging, want uitgroeien tot een nog veel sterkere beweging die ook economisch doorweegt, dat is inderdaad een grote ambitie die zeker moet lukken.
Uiteraard vormen we ook een culturele democratische beweging die erin slaagt waarden als zeggenschap, autonomie, rechtvaardigheid en solidariteit mondiaal het voortouw te laten nemen en te concretiseren.
En ja, ook politiek
Natuurlijk is deze beweging voor verandering ook een politieke beweging, want er is niets politieker dan een menselijke samenleving te willen maken. Maar hoe is dan de relatie tussen beweging en politiek in meer enge zin, de wereld van de politieke partijen en de politici?
Onze economie in de kortste keren op sociaalecologische grondvesten willen zetten en radicaal willen democratiseren is ronduit revolutionair. Maar dit alles moet groeien vanuit de samenlevingen, op de meest democratische wijze, en moet zo nodig gestalte krijgen via de politiek. Daarom is het dat we ons als bewegingen nooit kunnen beperken tot wat politiek lobbywerk in de marge. Het gaat erom de maatschappelijke macht op te bouwen waarmee men effectief kan wegen op de politieke besluitvorming. En nog meer, want elke sociale beweging koestert politieke ambities: het realiseren van haar maatschappelijk project door het om te zetten in algemeen aanvaarde regels en wetten. Het is bijgevolg normaal dat vanuit onze bewegingen steun zal opduiken voor partijen of politici die het programma voor een menselijke samenleving dichterbij brengen, en dat zij zich verzetten of kanten tegen partijen en politici die de menselijkheid uitverkopen aan welke belangen of waanbeelden ook. Het is al even normaal dat mensen uit deze bewegingen zich ontpoppen tot politici die in het politieke veld de gewenste veranderingen vorm willen geven.
En het valt niet uit te sluiten dat in deze meest spannende tijd, waarin het overleven van de menselijke beschaving zoals wij die kennen en waarderen op het spel staat, deze beweging ook haar eigen politieke partij zal creëren, misschien wel de eerste mondiale politieke partij met wortels in heel de wereld.
Want succesvolle sociale bewegingen krijgen, naast een economische poot, wel meer een verlengstuk in de vorm van politieke partijen die zich rechtstreeks in de democratische politieke strijd werpen. Dat versterkt hun succes. Zeker is dat zo wanneer het politieke terrein is bezet door partijen waarvan de praktijk volledig haaks staat op de ambities van de samenlevingen en hun sterkste bewegingen.
Als we willen overleven, is er een andere politiek nodig.
Dirk Barrez
Deze tekst is de epiloog uit het boek van Verontwaardiging naar Verandering (2011). Dat bevat ook het programma voor een menselijke samenleving uit boek Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving (2008), een utopie over de staat van de wereld en hoe hem beter te maken
De auteur is hoofdredacteur van Pala.be. Zijn recentste boeken zijn TRANSITIE. Onze welvaart van morgen en Coöperaties. Hoe heroveren we de economie?
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier
