De obsessie met groei springt opnieuw in het oog in de berichtgeving over de gevolgen van de coronacrisis. Samenlevingen zouden te maken krijgen met iets als ‘negatieve groei’ van hun economie.
Staat wie zoiets schrijft of uitspreekt er niet bij stil dat groei nooit negatief kan zijn? Groei betekent groter worden, toename.
In het omgekeerde geval is het afname, achteruitgang of krimp, zoals watervoorraden die afnemen, krimpend bosareaal of achteruitgang van de mentale gezondheid… en dus ook economische krimp of achteruitgang.
De obsessie voor groei vertaalt zich in de even grote obsessie voor het bnp of bruto nationaal product als maatstaf voor de welvaart van een samenleving, en impliciet voor het welzijn of zelfs welbevinden.
Kromme meetlat
We vatten de uitgebreide kritiek op het bnp uit het Pala artikel Geen krommere meetlat dan het bruto nationaal product kort samen.
Het bnp telt op wat aan officieel bestaande goederen en diensten is voortgebracht in een land.
Maar die som vertelt niets over de gezondheid, levensduur, geschooldheid of welbevinden van de inwoners, zelfs niet over hoe de inkomens verdeeld zijn.
Dat bnp houdt totaal geen rekening met alle goed dat natuurlijk kapitaal levert, evenmin met het verlies ervan. Natuurlijk kapitaal verschaft nochtans de lucht die we ademen, het water dat we drinken, het voedsel dat we eten, de onmisbare biodiversiteit, een stabiel klimaat, de natuur die we koesteren.
Te gek is wat het bnp optelt als rijkdom in plaats van aftrekt: herstel van het verlies door milieuvernietiging bijvoorbeeld, de kost van verslavingen of van stress, en alle kosten die het coronavirus en de covid-19 ziekte veroorzaken.
Terwijl kinderen grootbrengen, zorg, opvoeding, cultuuroverdracht en andere waardevolle menselijke activiteiten als onbestaand worden beschouwd… heel vreemd want de zogenaamde ‘productieve’ economische functies zijn er op gebaseerd: al wie werkt, alle ondernemers waren ooit baby, werden verzorgd, kregen scholing, gingen naar dokter en tandarts, naar sportclub, jeugdbeweging, jeugdclub... en beleefden volop hun groeiperiode.
Doet corona kiezen voor alternatieven om welvaart en welzijn te meten?
Het coronavirus zorgt voor een veelvuldige crisis, van de gezondheid in de eerste plaats. Die crisis treft tegelijk onze hele welvaartsmachinerie van productie, distributie en handel. Ze ondermijnt het leven door inkomen of bestaansmiddelen aan te tasten, en haalt bij velen zelfs de bodem eruit. Ze gooit het samenleven en de samenleving overhoop, ze voedt apathie en politieke instabiliteit. Ze kerft diepe sporen in cultuur, sport, ontspanning. Ze speelt met het gemoed, of hakt erin.
Coronashock is een snelcursus algehele systeemcrisis
Al sinds lang voor corona kampt de wereld voor wie wilde zien met een systeemcrisis, een crisis van vele systemen. De coronashock is als een snelcursus die miljarden mensen leert wat een algehele systeemcrisis betekent.
Meer dan ooit is het dus nuttig om te kiezen voor relevante manieren om welvaart en welzijn te meten, en dus niet het bnp. Een groot geluk - maar voor de meeste bestuurders wellicht vreemd en verrassend - is dat dergelijke indicatoren al tientallen jaren bestaan.
Zo zijn er respectievelijk de Index voor Menselijke Ontwikkeling, de Index voor Duurzame Economische Welvaart, de Genuine Progress Indicator, de Ecologische Voetafdruk en de Levenstevredenheidsindex.
Waar blijven dan het politieke verstand en de wil om het bnp minstens aan te vullen met betere indicatoren of zelfs volledig vaarwel te zeggen?
Dirk Barrez
Hoofdredacteur Pala.be en auteur van 11 politieke dwaasheden. 50 jaar schuldig verzuim van onze politici en TRANSITIE. Onze welvaart van morgen
Bron
Pala artikel Hoe duurzaamheid meten 2 - Welvaart en welzijn anders meten graag: IHD, ISEW en GPI
Klik hier voor overzicht van de volledige artikelreeks Hoe duurzaamheid meten
Deze reeks is gebaseerd op hoofdstuk 7 van het boek Transitie. Onze welvaart van morgen
Lees over de Intrigerende renaissance van het vooruitgangsgeloof, mee gestoeld op een blind bnp, in Nuance tussen selectief vooruitgangsgeloof en verlammend doemdenken
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier
