Wat indien we problemen tijdig zouden aanpakken?

Bosbranden in Gironde

Hoe zou de wereld eraan toe zijn als ze klimaat en andere crises tijdig zou aanpakken? Die oefening is zinvol omdat ze onze meest waarschijnlijke toekomst onthult: we betalen de zwaarste prijs voor te laat handelen. Lichtpuntje: er bestaan samenlevingen die heel ver vooruitkijken én handelen.

Wat als?

Waar zouden we staan indien de waarschuwing van de Amerikaanse president in 1965 “voor opwarming en vernietigende klimaatverandering i door het opbranden van de fossiele brandstoffen” ernstig was genomen?

Of dan toch de waarschuwing van het ooit wereldbekende rapport De grenzen aan de groei dat in 1972 accuraat de toename van de CO2-concentratie voorspelde?

Wat als de olieboycot van 1973 en de oliecrisis in 1979 de noodzakelijke energietransitie nog hadden versneld?

Of stel dat de verdragen van de Verenigde Naties uit 1992 over klimaatverandering en biodiversiteit i ook echt uitwerking hadden gekregen?

Dan zou onze wereld er veel beter uitzien

Dan leefden we vandaag in een wereld waarin de opwarming heel beperkt was gebleven, en in elk geval ver uit de gevarenzone.

Dan hoefden we ons hoofd niet te breken over toenemende droogten – geregeld met bijbehorende hongersnood i - levensbedreigende hittegolven, verwoestende branden of plotse overstromingen.

Dan waren fossiele brandstoffen nu al zowat in onbruik, en kon er bijvoorbeeld geen sprake zijn van gas- of olieboycots.

Dan zou er al meer dan een halve eeuw een concrete klimaatpolitiek bestaan die al snel ook had geleid tot brede transities richting duurzaamheid i voor energie i, mobiliteit, bouwen, landbouw en voedsel i, materiaalgebruik, biodiversiteit, water, natuur…

Meer nog. Wat als de roep dat die transities ook sociaal rechtvaardig moeten zijn, ter harte zou zijn genomen? Dan zou er ook diepgaande duurzaamheidsomslag te merken vallen voor onder andere onderwijs, werk i, inkomen, geld i, gezondheid, sociale zekerheid i, fiscaliteit…

Als bovenop de ambitie van een democratische transitie i de verdiende aandacht had gekregen, zouden politiek en samenleving veel meer participatief functioneren, zou beleid breed gedragen zijn, en zou de economie i in alle domeinen sterk democratiseren.

De harde realiteit is dat onze wereld er veel slechter aan toe is

We weten allemaal dat de vele waarschuwingen decennialang in de wind zijn geslagen. Al die tijd is er niet of amper gehandeld… in geen geval ingrijpend en op een schaal die ons mondiaal tijdig naar een veilige zone heeft gevoerd.

Deze blik in het verleden vertelt zonneklaar hoe slecht de meeste politieke verantwoordelijken zich concentreren op de grootste gevaren. Keer op keer opnieuw is hun grootste falen dat ze de toekomst niet ernstig voorbereiden, zelfs al is dat hun meest essentiële opdracht. Hun zogenaamde ‘realisme’ heeft geleid tot een cultuur van stilstand die intussen levensbedreigend is geworden.

Toch kan het anders: ver vooruitkijken én handelen

Bij zoveel politiek mistasten is het een welkome opsteker dat sommige samenlevingen er wel in slagen om klaar te zien in de zware uitdagingen die wachten om er vervolgens ook oplossingen voor te voorzien. Neem bijvoorbeeld de transitie naar hernieuwbare energie i die intussen al een tijd mondiaal doorbreekt. Maar wat doe je met de elektriciteit uit wind en zon die niet meteen wordt gebruikt?

Die energie opslaan voor later gebruik door ze te bergen in hoger gelegen waterreservoirs blijkt een handzame oplossing. In Europa zijn Noorwegen en Zwitserland i absolute koplopers in zulke pompcentrales. Ze zijn allebei zelfs top-5 mondiaal en samen goed voor meer dan de helft van de volledige Europese capaciteit. Dat is een fel contrast met de Europese Unie i.

Terwijl Duitsland per inwoner honderd en Frankrijk ruim vijfendertig maal slechter presteert, plant Zwitserland de aanleg van nog meer pompcentrales… Het land kijkt daarvoor naar de plekken waar gletsjers verdwijnen, en hoe dat te combineren valt met natuurwaarden.

Verstandig vooruitkijken en handelen, dat is de kunst waarop we politici moeten kiezen en beoordelen.

Dirk Barrez

Hoofdredacteur Pala.be en auteur van TRANSITIE. Onze welvaart van morgen en van 11 politieke dwaasheden

Lees ook het Pala artikel De grootste ‘batterij’ voor opslag van hernieuwbare energie

Foto European Space Agency / Pierre Markuse

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be