15 november 2022: sinds die dag zijn we ‘officieel’ met 8 miljard mensen op aarde. ‘Officieel’ want geen mens weet exact hoeveel mensen er nu leven. Opvallend is dat mondiale bevolkingsexplosie samengaat met keldering van de biodiversiteit.
In een ‘long read’ over de snelle bevolkingsgroei langs Afrika’s westkust, viel op 28 oktober bij The Guardian te lezen dat tien jaar geleden de bevolkingsramingen voor de Nigeriaanse hoofdstad Lagos uiteenliepen van 11 tot 18 miljoen mensen. Ondertussen zijn het er wellicht al 24 miljoen: 6 miljoen meer dan in een heel land zoals Nederland (dat naar 18 miljoen inwoners evolueert).
Steden als landen
De grootste steden op aarde krijgen steeds meer de bevolkingsomvang van landen. Over 78 jaar, in 2100 zou de top 5 van ‘s werelds megalopolissen er zo uit zien: Lagos (Nigeria): 88,3 miljoen mensen; Kinshasa (DR Congo): 83,4 miljoen; Dar Es Salaam (Tanzania): 73,6 miljoen; Mumbai (India): 67,2 miljoen en Delhi (India): 57,3 miljoen.
Een uitdijende West-Afrikaanse megapolis
van een half miljard mensen in 2100
Sommige megalopolissen dijen zo ver uit dat ze uitgestrekte regio’s vormen met een superdichte bevolking, zoals nu al de Pearl River Delta in China (78 miljoen inwoners) en zoals ook de West-Afrikaanse kustregio van Abidjan tot Lagos. The Guardian: “By 2100, the Lagos-Abidjan stretch is projected to be the largest zone of continuous, dense habitation on earth, with something in the order of half a billion people.” Een half miljard mensen, die ook daar in een door de zeespiegelstijging bedreigd kustgebied leven.
Waar zullen al die stedelingen hun voeding halen ? Waar hun afval dumpen ? Waar hun drinkwater vinden nu door de klimaatontsporing het zeeniveau stijgt en zout water dieper binnendringt in de kustgebieden waar de grootste steden liggen?! Water ook om af te koelen want in uitgestrekte gebieden op aarde wordt het onleefbaar heet.
Bevolkingsexplosie naast keldering biodiversiteit
De klimaatontsporing staat jaarlijks enkele dagen volop in de schijnwerpers via de sterk gemediatiseerde maar weinig resultaten opleverende klimaattoppen zoals de COP27 van november 2022 in de Egyptische badplaats Sharm El Sheikh. Tegelijk met de explosieve groei van de menselijke wereldbevolking – in 1900 waren we met 2 miljard, in 1960 met 3 miljard – heeft zich echter nog een andere evolutie voorgedaan die zo nu en dan ook een wereldtop waard bevonden wordt, zoals COP15 van december 2022 in het Canadese Montréal: de keldering van de biodiversiteit op aarde.
In oktober 2022 leerde het jongste WWF-Living Planet Report ons dat de jongste 50 jaar van de wilde dieren op aarde zo’n 70 procent verdwenen is !
De biodiversiteitscrisis slaat niet alleen op het verdwijnen van individuele diersoorten, waarvan sommigen sterk gemediatiseerd werden zoals ijsbeer of tijger. Neen, het gaat ook om het verdwijnen van volledige ecosystemen. Met inbegrip van al hun diensten die zij aan het leven op aarde, dus ook aan de mens, leveren. Ons voorzien bv. van voldoende regens – maar daarvoor zijn er bossen nodig – en zuiver drinkbaar water. Van de ecosystemen spreekt het Amazonewoud het meest tot de verbeelding. Maar denk ook aan de Braziliaanse Cerrado, of aan de Siberische toendra waar de ‘permafrost’ aan het wegsmelten is en er extra broeikasgassen en mogelijk venijnige virussen ontsnappen.
Samengevat: het toenemend aantal mensen is met al zijn activiteiten de planeet steeds minder leefbaar aan het maken voor al het leven, inclusief de eigen soort.
Hoe toenemende onleefbaarheid het snelst afremmen?
In het licht van die rampzalige toestand en toekomst zou je verwachten dat iedereen zou inzien dat we om het leven op de planeet te ‘redden’, moeten minderen op alle menselijke activiteiten: minder produceren plus minder consumeren. Dat alles kan nog het snelst en blijvendst met minder mensen. Want breng industriëlen er maar eens toe om minder te produceren en consumenten om minder te consumeren. AGALEV ging ons ook leren Anders te Gaan Leven …
Eén kind minder hebben
Een studie van de Zweedse Lund-universiteit kan in dit verband niet vaak genoeg vermeld worden want die studie wees uit dat de methode om als mens de grootste impact te hebben op de leefbaarheid van de aarde, en meer bepaald op de vermindering van de CO2-uitstoot, er in bestaat één kind minder te hebben. Want van zodra een kind geboren wordt, begint de consumptie en de bijbehorende vervuiling. Dat geldt des te meer voor kinderen in rijke landen waar de bevolking dus ook best het snelst beperkt wordt.
Het is effectief zo dat de armste mensen op aarde vaak het minst aan de planetaire crisissen bijdragen maar er wel vaak de grootste impact van voelen. Anderzijds kan het niet ontkend worden dat meer mensen erbij – al zijn ze dan nog zo arm als Job – voor de planeet altijd neerkomt op meer beslag op de landruimte, meer nood aan voedsel, energie, grondstoffen en altijd ook min of meer extra vervuiling.
Dalende vruchtbaarheid
In de sinds midden oktober 2022 op gang gekomen berichtgeving in de commerciële en staatsmedia over de komst van de 8 miljardste mens, wordt de verdere groei van de wereldbevolking haast als een onvermijdelijkheid voorgesteld. Iets waar niets tegen te ondernemen valt of dat zichzelf wel zal oplossen.
Zelfs de woordvoerder van WWF-België, de aimabele Koen Stuyck, presteerde het om in een artikel de impact van de menselijke bevolkingsgroei op de planeet heel erg te ‘relativeren’ (hier te lezen). Koen Stuyck putte uit de dalende menselijke vruchtbaarheid het vooruitzicht dat “de daling van de wereldbevolking er veel sneller komt dan iedereen voor mogelijk houdt. Maar dat op zich zal ons dus niet behoeden voor de gevolgen van de klimaat- en biodiversiteitscrisis.” Inderdaad, maar wanneer de daling er komt, zal ze wel de gevolgen beperken. Het is toch geen kwestie van ‘alles of niets’ ?
Ons niet blind staren op China;
‘family planning’ kon en kan
ook menselijker én met succes
In het artikel stonden nogal wat fouten, zoals waar gesteld werd dat er na China geen andere landen zijn die een geboorte beperkend beleid voeren. En Rwanda (13,6 miljoen inwoners) met zijn door VN-instanties toegejuicht family-planning-beleid? En Egypte (107 miljoen) met zijn 2-kind-beleid? En het family-planning-beleid van Kerala (32 miljoen inwoners)? Van heel India heeft die progressieve zuidelijke deelstaat het laagste geboortecijfer én de hoogste alfabetiseringsgraad! Het veelal links geleide Kerala doorbrak ook het Indisch taboe op het tonen van borstvoeding. Gezond voor kind en moeder plus een rem op al te veel zwangerschappen.
Enzoverder. Alle drie de gegeven weblinks zijn van 2021 of 2022. Eerder toonden andere landen zoals Taiwan, Thailand en zelfs een tijdje (in de jaren ’90) het streng islamitische Iran dat overheden op een intelligente, niet brutale wijze, hun bevolkingsgroei kunnen beperken. Soms zelfs spectaculair snel. Zo kende Taiwan een daling van de ‘fertility rate’ van 4,7 kinderen per vrouw in 1966 naar 1,9 in 1985. Thailand dat een met humor doorspekte ‘family planning’-politiek voerde, zag vanaf 1971 een daling van de bevolkingsgroei op amper 15 jaar van 3,2 tot 1,6 procent jaarlijks. In Iran gaat de slinger nu jammer genoeg weer de andere kant uit. De overheidsdruk daar op vrouwen om meer kinderen te krijgen, was overigens één van de motors achter de Iraanse vrouwenrevolte.
Laten we dus stoppen met de inspanningen van tal van landen om hun bevolkingsgroei te beperken, altijd weer te hypothekeren via het soms wel erg brutale Chinese één-kind-beleid (1980-2016), dat de wereld volgens Etienne Vermeersch wel zo’n 400 miljoen extra mensen heeft bespaard.
Graag correcte prognose-cijfers
Laten we ook correcte cijfers gebruiken. Koen Stuyck schreef dat “volgens officiële cijfers die de Verenigde Naties hanteren, de wereldbevolking rond 2064 zal pieken tot 9,7 miljard en daarna terugvallen tot 8,8 miljard in 2100 om daarna nog verder te dalen. De beoogde daling komt er dus sowieso.” Niet juist want in het meest recente rapport van de VN (2022) staat op bladzijde 27 in de samenvatting dit te lezen:
«Long-range population projections are highly uncertain, especially for high-fertility countries still in the early stages of the demographic transition. As mentioned in Part I, there is a probability of 95 per cent that the size of the global population will lie between 9.4 and 10.0 billion in 2050 and between 8.9 and 12.4 billion in 2100 (box III.1).”
De vergrijzingsproblematiek en de onbetaalbaarheid van de pensioenen die Koen Stuyck omschreef als een zwaard van Damocles, is dan weer sterk overdreven en werd bijvoorbeeld weerlegd door Patrick Deboosere in zijn boek ‘Lang leve de vergrijzing’. De zogezegde onbetaalbaarheid is vooral een gevolg van ons economisch en maatschappelijk systeem. De vergrijzingsproblematiek willen verminderen, door meer migranten uit het zuiden aan te trekken, getuigt dan weer van weinig respect voor die mensen en hun landen waar hun inzet vaak ook hard nodig is. Of gaan we de braindrain uit het Zuiden blijven aanzwengelen waardoor dat Zuiden zelf meer en meer met een oplopend tekort aan bv. dokters en verpleegkundig personeel moet kampen ?
VN: geen ‘alarmisme’ nu wereldbevolking 8 miljard bereikt
Jammer genoeg doen ook de meer dan ooit verdeelde Verenigde Naties mee aan de ‘relativering’ van de bevolkingsproblematiek. Op dinsdag 18 oktober 2022 titelde The Guardian: “UN warns against alarmism as world’s population reaches 8bn milestone”. (Op woensdag 19 oktober bracht ‘De Morgen’ die VN-waarschuwing ook; in een stukje dat weer eindigde met een ‘dooddoener’ tegen ‘wie alarm slaat over de aangroeiende wereldbevolking’ …)
Nu is zoals The Guardian aangaf, “het tempo van de wereldwijde bevolkingsgroei sinds de jaren 1960 wel gehalveerd tot minder dan 1 procnet.” Maar doordat de omvang van de bevolking zo sterk groeide en door factoren zoals het langer leven wereldwijd, blijft de wereldbevolking jaarlijks met zo’n 80 miljoen mensen toenemen. Dat is zowat de hele bevolking van een land zoals Duitsland er bij. Maar er komt niet elk jaar de oppervlakte van een land zoals Duitsland bij op aarde.
Acht landen, waaronder Nigeria, Ethiopië en de Filippijnen, zullen in 2050 de helft van alle bevolkingsgroei voor hun rekening nemen. Een van die landen, India, zal omstreeks 2023 China passeren en het hoogst bevolkte land ter wereld worden. Een bevolking die er net als elders steeds meer opeengepakt zal leven in uitdijende megalopolissen. Toch echode Guardian-journaliste Lizzy Davies het standpunt na van dr. Natalia Kanem, ‘executive director’ van het ‘UN Population Fund’ (UNFPA), dat “de wereld zich niet moet bezighouden met bevolkingsalarmisme”. Kanem stelde dat “I am here to say clearly that the sheer number of human lives is not a cause for fear.” Dat komt dan van een organisatie – de Verenigde Naties – die jaar na jaar meer ‘uitmunt’ in machteloosheid.
Universele vereenvoudiger en universele leedbeperker
Kanem vreest dat overheden weer dwangmaatregelen zullen gebruiken om hun bevolkingsgroei te beperken en ze pleit om te focussen “on helping the women, children and marginalised people who were most vulnerable to demographic change.”
Dat is uiteraard aangewezen, maar mag er a.u.b. ook op gewezen worden dat mensen niet alleen ‘reproductive rights’ hebben maar ook plichten? Plichten tegenover de planeet. Plichten tegenover hun nakomelingen voor wie ze niet het recht hebben hen in een hel van een leven te dumpen op een brandende, overstromende, verstikkende, biologisch uitstervende ‘Moeder Aarde’. Verantwoordelijk niet-ouderschap a.u.b. Zoals Fons Jena het in zijn boek ‘We zijn met te veel’ (2021) ook duidelijk maakte, is een kleinere wereldbevolking niet dé oplossing voor al onze nijpende wereldproblemen, maar wel een universele vereenvoudiger.
Een ‘universele leedbeperker’ ook. Houden we toch ook al de oorlogen, burgeroorlogen en vluchtelingenstromen voor ogen die er – na bv. de ‘burgeroorlog’ in Syrië – nog zullen ontstaan door mislukkende oogsten, watersnood, hongersnood … Ziedaar het belangrijkste humanitaire argument om onze bevolkingsaanwas in te perken en te streven naar wat je kan omschrijven als ‘ecologisch demografische evenwichten’.
Daarbij streven we er naar om per regio maar zoveel mensen te hebben als die regio zelf kan voeden, huisvesten en op alle andere nodige manieren verzorgen kan. Regio’s die zich niet aan zo’n evenwicht houden, parasiteren op andere regio’s. Zoals dat nu al te duidelijk is voor het Amazonegebied. Daar sneuvelen de bomen aan ijltempo om te voorzien in voldoende voeder voor de 780 miljoen varkens en de miljarden andere ‘stuks’ vee wereldwijd (waaronder 26 miljard kippen, 5 miljard daarvan alleen al in China).
Behalve de 8 miljardste mens ‘verwelkomde’ ‘The Planet of the Humans’ in 2022 overigens nog een bevolkingsrecord: er zijn nu voor het eerst meer dan 1 miljard runderen wereldwijd !
En al ‘dat vee’ moet te vaak in ondierlijke omstandigheden industrieel afzien. Ook voor hun leed kunnen we toch niet onverschillig blijven? Voor een humoristisch-cynische kijk op de valse ‘koeienromantiek’ die we onszelf, ondanks beter weten, blijven wijs maken, kunt u terecht bij de Nederlandse tv-komiek Arjan Lubach (15 minuten).
Tja, soms wordt het allemaal zo absurd dat men er wel moet om lachen …
Jan-Pieter Everaerts
Deze bijdrage betreft een herwerkte versie van een artikel dat eerder verscheen in het ezine De Groene Belg. Contact met de auteur via mediadoc.diva@skynet.be
Foto Nupo Deyon Daniel | Creative Commons
