Klik om te vergroten
Terwijl een VN-resolutie van “diepe bezorgdheid’ geen steun krijgt van China, Rusland en India, onderstreept een ontmoeting tussen de topleiders van de Myanmarese en Thaise strijdkrachten hun nauwe samenwerking. Zo komen vrede en democratie niet dichterbij in Myanmar
Op 20 januari 2023 vond in de staat Rakhine, in het westen van Myanmar, een ontmoeting plaats tussen de topleiders van de Myanmarese en Thaise strijdkrachten, met name de chef van de Royal Thai Armed Forces, generaal Chalermphon Srisawasdi, en juntaleider Min Aung Hlaing. Volgens The New Light of Myanmar, de propagandakrant van de junta, was het doel "verder wederzijds vertrouwen, wederzijds begrip en vriendschappelijke banden tussen de twee strijdkrachten te versterken".
Terwijl deze bijeenkomst op hoog niveau plaatsvond, lanceerde de Myanmarese luchtmacht luchtaanvallen op een dorp in de regio Sagaing, waarbij ten minste zeven dorpelingen om het leven kwamen en meer dan dertig gewond raakten. Bij verschillende gelijkaardige gelegenheden zijn verdwaalde granaten op Thais grondgebied terechtgekomen toen het Myanmarese leger luchtaanvallen uitvoerde in de naburige deelstaten Karen en Karenni.
Dit was niet de enige recente high-level ontmoeting tussen Thaise en Burmese militairen. Voordien reeds, op 22 december, organiseerde Thailand in Bangkok een bijeenkomst om de crisis in Myanmar te bespreken. Deze vergadering werd bijgewoond door de ministers van Buitenlandse Zaken van de Myanmarese junta, Laos en Cambodja, evenals de vice-minister van Buitenlandse Zaken van Vietnam. Het is veelbetekenend dat Maleisië, de Filippijnen, Indonesië en Singapore niet aanwezig waren. Een officiële ASEAN-top kon het daarom niet genoemd worden. Er bestaat immers onenigheid onder de 10-koppige groep over het al dan niet samenwerken met de junta.
VN-resolutie van “diepe bezorgdheid’ krijgt
geen steun van China, Rusland en India
De bijeenkomst kwam een dag nadat de VN-Veiligheidsraad zijn eerste resolutie over Myanmar in 74 jaar had aangenomen. China, Rusland en India onthielden zich van stemming. De overige 12 leden stemden voor.
De resolutie drukt "diepe bezorgdheid" uit over de aanhoudende noodtoestand die door het leger is opgelegd toen het de macht greep en de "ernstige impact" ervan op de bevolking van Myanmar. De VN-Veiligheidsraad dringt aan op "concrete en onmiddellijke acties" om een door de Associatie van Zuidoost-Aziatische Staten (ASEAN) overeengekomen vredesplan uit te voeren en doet een oproep om "de democratische instellingen en processen te handhaven en een constructieve ontmoeting tussen Thaise en Birmese dialoog en verzoening na te streven in overeenstemming met de wil en de belangen van de bevolking".
De junta van Myanmar beantwoordde geen oproepen voor commentaar.
Corruptie als bindmiddel
Over de nauwe samenwerking van het Thaise leger met de junta in Myanmar doen reeds langer geruchten de ronde. Historisch waren de relaties niet altijd goed te noemen. Vaak verwijst men dan naar een verscheidenheid aan factoren, waaronder grensgeschillen en etnische conflicten. Van beide landen is ook bekend dat ze separatistische groeperingen binnen elkaars grenzen steunen, wat tot militaire spanningen heeft geleid. Maar de afgelopen jaren, zeker sinds de Thaise militaire coup van 2014, zijn de betrekkingen tussen de twee landen in het algemeen maar zeker op het vlak van militaire samenwerking gevoelig verbeterd. Een Thaise expertengroep concludeerde reeds meer dan een jaar geleden dat het huidige Thaise buitenlandse beleid gedaald is tot het "laagste punt" sinds mensenheugenis.
Een gemeenschappelijk kenmerk tussen beide landen blijkt de wijdvertakte corruptie binnen de Thaise en Birmese legers te zijn. In Thailand zijn er talloze meldingen geweest van corruptie binnen het leger, waaronder verduistering, omkoping en machtsmisbruik. Dit heeft geleid tot een verlies van vertrouwen van het publiek in het leger.
In Myanmar wordt het leger (of Tadmadaw) al lang beschuldigd van corruptie en mensenrechtenschendingen. Het leger is uitgegroeid tot een militair-industrieel complex dat grote delen van het land onder controle heeft.. Bovendien is de Tatmadaw ervan beschuldigd zijn macht te gebruiken om zichzelf en zijn leden te verrijken met illegale middelen zoals drugshandel, afpersing en illegale houtkap.
Sinds de staatsgreep produceert Myanmar meer opium
Recent raakte bekend dat Myanmar sinds de staatsgreep van 2021 weer meer opium verbouwt. Daarmee is een zesjarige daling tussen 2014 en 2020 omgebogen, aldus het United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC), en staat het na Afghanistan tweede op de lijst van opiumproducerende landen. De distributie en handel wordt grotendeels via Thailand geregeld. De regionale heroïnehandel wordt geschat op maar liefst 10 miljard dollar, terwijl de waarde van de totale opiumeconomie van Myanmar oploopt tot 2 miljard dollar.
Recente ontdekkingen en inbeslagnames door de Thaise politie van bezittingen van de volwassen zoon en dochter van senior generaal Min Aung Hlaing suggereren dat militaire figuren Thailand gebruiken als een financiële veilige haven. Activa van de kinderen werden door de Thaise politie op 27 september 2022 gevonden tijdens een inval in het appartement in Bangkok van een Myanmarese tycoon, Tun Min Latt, die momenteel in hechtenis zit wegens drugshandel en het witwassen van geld. Een rapport van Reuters (gepubliceerd in de Bangkok Post) citeert een officieel verslag en twee mensen met kennis van de zaak. De ontdekking van de documenten wees op nauwe banden tussen Tun Min Latt en de familie van het hoofd van de junta in Myanmar.
Een woordvoerder van de onderzoeksgroep Justice for Myanmar zei dat de ontdekking ook aantoont “dat hoge militaire familieleden van Myanmar toegang hebben tot Thaise banken en meer in het algemeen tot Thailand als bestemming om hun illegale winsten te verbergen voor de systemische corruptie van het leger. Dit ondanks sancties en andere maatregelen die de toegang van de junta tot het internationale financiële systeem trachten te beperken. Het is niet verwonderlijk dat de familie van Min Aung Hlaing Thailand ziet als een veilige haven voor haar gestolen rijkdom. Min Aung Hlaing heeft een nauwe band met Prayut Chan-o-cha, die premier werd na het leiden van een militaire staatsgreep in 2014. Na de poging tot staatsgreep van het Myanmarese leger onderhielden Prayut en Min Aung Hlaing contact via achterpoortjes en de speciale gezant van Thailand voor Myanmar heeft zich uitgesproken tegen sancties. Thailand financiert de terreurcampagne van de junta door aardgas te importeren”.
Justice for Myanmar en de ASEAN Parliamentarians for Human Rights (APHR) dringen er daarom bij de Thaise regering op aan te stoppen met de nauwnte e relaties met de Myanmarese junta, die allerlei wreedheden tegen de eigen bevolking blijft begaan. De APHR verzoeken de Thaise autoriteiten om hulp te bieden aan vluchtelingen en asielzoekers die op de vlucht zijn voor vervolging en militaire aanvallen vanuit het buurland.
“Door in zee te gaan met de junta, worden het Thaise leger en de regering facilitators van de misdaden tegen de menselijkheid die het dagelijks begaat. Geen enkel geopolitiek belang kan dat rechtvaardigen. De junta heeft ook blijk gegeven van een volkomen gebrek aan respect voor de ASEAN - waar Thailand ook lid van is - door de vijfpuntenconsensus die het drie maanden na de staatsgreep ondertekende, naast zich neer te leggen. Geen enkele ASEAN-lidstaat zou 'vriendschappelijke banden' mogen hebben met een leger dat Myanmar heeft veranderd in een centrum van instabiliteit dat de hele regio bedreigt”, stelde Charles Santiago, covoorzitter van de ASEAN Parliamentarians for Human Rights (APHR).
Zoals de APHR herhaaldelijk heeft verklaard, heeft juntaleider Min Aung Hlaing vanaf het begin geen enkele bereidheid getoond om aan de voorwaarden van de vijfpuntenconsensus te voldoen. Het rapport van het internationale parlementaire onderzoek naar de wereldwijde reactie op de crisis in Myanmar (IPI), drong er bij de ASEAN op aan de Five Point Consensus in zijn huidige vorm op te geven, aangezien deze duidelijk heeft gefaald.
“Zoals we eisten in ons IPI-rapport, zou de ASEAN de Nationale Eenheidsregering (NUG) van Myanmar als de legitieme autoriteit van het land moeten betrekken, en opnieuw moeten onderhandelen over een nieuwe consensus met haar en de op één lijn liggende etnische organisaties. ASEAN besloot al vroeg om geen vertegenwoordigers van de junta uit te nodigen voor bijeenkomsten op hoog niveau, en landen als Maleisië en de huidige voorzitter, Indonesië, hebben blijk gegeven van bereidheid om de NUG erbij te betrekken. Door Ming Aung Hlaing te ontmoeten, ondermijnt Thailand die inspanningen en bevordert het de verdeeldheid binnen de regionale groep”, aldus Santiago.
Ontheemden aan beide kanten van de grens
Thailand en Myanmar delen een grens van meer dan 2.400 kilometer, en de aanvallen van de junta hebben honderdduizenden ontheemd. Toch weigert Thailand vluchtelingen op te nemen die op de vlucht zijn voor aanvallen van het Myanmarese leger aan de andere kant van de grens. Vluchtelingen die de grens oversteken worden vaak na een paar dagen of zelfs een paar uur teruggedrongen, zoals mensenrechtenorganisaties de afgelopen twee jaar vaak hebben aan de kaak gesteld. . Het vergaat asielzoekers uit het buurland niet veel beter in Thailand. Ze hebber er geen wettelijke bescherming en zijn voortdurend bang voor uitzetting.
Bijvoorbeeld, in juni en juli 2022 werd het dorp Ukayit Hta in de staat Kayin verwoest door luchtaanvallen door het Birmese leger. De aanvallen haalden internationaal nieuws toen een Birmese straaljager het Thaise luchtruim schond. Maar zeven maanden later zijn degenen die Ukayit Hta ontvluchtten vergeten en schuilen ze nog steeds in geïmproviseerde kampen langs de grens van de Thaung Yin-rivier.
The Border Consortium is de belangrijkste leverancier van voedsel, onderdak en andere vormen van ondersteuning aan ongeveer 90.000 vluchtelingen uit Myanmar die in negen kampen in het westen van Thailand verblijven. Het ondersteunt ook herstel en door de gemeenschap aangestuurde ontwikkeling in door conflicten getroffen gebieden in het zuidoosten van Burma. Op onderstaande map staan de bevolkingscijfers in de vluchtelingenkampen, bijgewerkt tot december 2022 en geverifieerd door de UNHCR. Thailand blijft 90.617 vluchtelingen uit Myanmar opvangen in de negen beheerde tijdelijke onderkomens aan de grens tussen Thailand en Myanmar, naast ongeveer 5000 stadsvluchtelingen en asielzoekers uit meer dan 40 landen, en zo'n 480.000 personen staan geregistreerd als stateloos. Voor vele hulporganisaties en ngo's blijft het een moeilijk dilemma om mensen in nood te helpen zonder legitimiteit aan de junta te verlenen.
“Thailand heeft een geschiedenis van het verwelkomen van vluchtelingen uit Laos, Cambodja of Vietnam sinds de 20e-eeuwse oorlogen in Indochina. De regering moet haar grenzen openstellen voor de vluchtelingen die op de vlucht zijn voor oorlog in de etnische staten van Myanmar langs haar grenzen, en juridische bescherming bieden aan degenen die politiek asiel zoeken, inclusief overlopers van het leger van Myanmar. Het moet ook grensoverschrijdende hulp door lokale maatschappelijke organisaties en internationale ngo's vergemakkelijken. Nogmaals, over deze kwesties zijn de belangrijkste gesprekspartners waarmee de Thaise regering in Myanmar zou moeten omgaan, de NUG, op elkaar afgestemde etnische organisaties en het levendige maatschappelijk middenveld. Niet een crimineel leger dat totaal niet in staat is om de crisis die het heeft veroorzaakt op te lossen”, besloot Santiago namens de APHR.
'Junta verkiezingen' in 2023?
Twee jaar nadat het leger van Myanmar een staatsgreep pleegde tegen de democratisch gekozen regering, is het land dieper dan ooit in een crisis gezonken en heeft het een algehele achteruitgang op het gebied van mensenrechten doorgemaakt, verklaarde VN-mensenrechtenchef Volker Türk op 27 januari ll. "Volgens bijna elke beschikbare meting, en op elk gebied van mensenrechten - economisch, sociaal en cultureel, maar ook civiel en politiek - is Myanmar sterk achteruitgegaan", concludeerde hij in een persbericht.
Toch kondigde de Birmese junta enkele maanden na de staatsgreep aan dat er plannen zijn om in augustus 2023 nieuwe algemene verkiezingen te houden. De lange aanloop naar de verkiezingen zou de junta tijd geven om de macht in Myanmar te consolideren. Nu wordt gevreesd dat de verkiezingsoefening, bedoeld om de politieke situatie te stabiliseren, waarschijnlijk het landelijke conflict in het land eerder zal aanwakkeren.
Daarom verklaarde junta-woordvoerder generaal-majoor Zaw Min Tun aan de Voice of America (VOA) dat er nog steeds "onzekerheid bestaat over de vraag of er dit jaar algemene verkiezingen zullen worden gehouden".
De Civil Disobedience Movement , de NUG en andere oppositiegroepen roepen alvast op tot een 'stille boycot' van verkiezingen. En ook Derek Chollet, adviseur van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken en de vertegenwoordiger van de Biden-regering voor Myanmar, zei in een interview met VOA dat er "geen kans" is dat de voorgestelde verkiezingen in Myanmar vrij en eerlijk zullen zijn. "Je kunt geen vrije en eerlijke verkiezingen houden als je elke significante oppositie gevangen zet, als je wreedheden begaat, en als je een vrije pers sluit."
Logistiek zei hij dat het "onduidelijk" is hoe de junta verkiezingen zou kunnen houden, aangezien "ze momenteel tot 50 procent van het grondgebied niet controleren" - schijnbaar een verwijzing naar verzetsclaims van de aanzienlijk verminderde territoriale controle van het leger. Chollet is mogelijk tot deze conclusie gekomen doordat de VS, naar eigen zeggen, "zeer betrokken" is bij de regering van nationale eenheid (NUG) en "enkele van de etnische groepen".
Afwachten maar hoe dit in Thailand, Myanmar, voor ASEAN en ook geopolitiek gaat aflopen. Want zoals Evan A. Laksmana, een senior research fellow bij het Centre on Asia and Globalization aan de Lee Kuan Yew School of Public Policy van de National University of Singapore reeds in 2021 in Foreign Policy voorspelde: “De toekomst van ASEAN zal worden beslist in Myanmar”.
Jan Servaes
De auteur was UNESCO-Chair in Communication for Sustainable Social Change aan de University of Massachusetts, Amherst. Hij doceerde ‘internationale communicatie’ en ‘communicatie voor sociale verandering’ in Australië, België, China, Hong Kong, de V.S., Nederland en Thailand, naast verschillende korte projecten aan ca. 120 universiteiten in 55 landen. Jan Servaes is hoofdredacteur van het Springer ”Handbook of Communication for Development and Social Change’' (2020).
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
