Klimaatzaak, rechtvaardige zaak. Vertrouw echter niet enkel op de gerechtelijke molen

Bekende Vlamingen die zich uitspreken over zaken van algemeen belang, zoiets levert niet altijd een aangename waarheid op. Proficiat echter voor de initiatiefnemers van Klimaatzaak want ze hebben gelijk. Weinig beter dan de reactie van de bevoegde minister om dat te onderstrepen. Het is echter uitkijken dat hun rechtvaardige zaak niet sneuvelt in de gerechtelijke molen. Mogen we hen daarom een bijkomend alternatief voorstellen? Organiseer een klimaattribunaal.

Er zijn redenen om kritisch te zijn als Bekende Vlamingen of  BV's zich laten horen. Waarom zou er meer naar hen moeten worden geluisterd dan naar andere burgers? Wat zou hen meer deskundig maken? Mogen we aannemen dat ze niet uit hun nek kletsen maar goed hebben geanalyseerd en nagedacht, en met een weloverwogen standpunt komen? In het geval van Klimaatzaak heb ik geen moeite om alle scepticisme aan de kant te schuiven.

Ze hebben gelijk, groot gelijk zelfs

De oprichters van Klimaatzaak hebben hun huiswerk gemaakt. Ze weten wat er aan de hand is, en wat er op het spel staat voor ons allemaal. Zij doorzien hoe de overheden angstwekkend tekortschieten, meer nog bij ons dan elders. Dat hoeft niet te verwonderen met, naast andere specialisten, onder andere Serge de Gheldere en Nic Balthazar in de rangen. Zij werpen zich al langer inhoudelijk en maatschappelijk op de gevaren van klimaatverandering voor mens, samenleving en economie.

Heel lucide stellen de initiatiefnemers vast dat onze overheden verzuimen hun eerste plicht na te komen, namelijk de bescherming van hun burgers. En dus trekken zij als verantwoordelijke burgers de conclusie die zich opdringt: zij dagen die overheden voor de rechter omdat ze niet doen wat moet, zelfs niet eens wat ze beloven.

Proficiat dus met hun initiatief. We moeten Klimaatzaak hartelijk welkom heten onder ons. Want, inderdaad, de tijd van (louter) ludieke acties is al lang voorbij. Bij zoveel zware en aanslepende politieke onwil en onmacht die de toekomst van onze samenleving doodt en in feite schuldig verzuim is geworden, rest geen andere keuze dan onze overheden ter verantwoording te roepen.

De afwezige minister

De bevoegde Vlaamse minister gaat in haar reactie, waarin zij burgers meent te moeten terechtwijzen, volledig voorbij aan de essentie van haar politieke opdracht. Het is haar job om alle overheidscapaciteit – inzake regelgeving, sturing, toewijzing van middelen, fiscaliteit - te mobiliseren om de ommekeer richting CO2-neutrale economie eindelijk drastisch in te zetten.

Wie anders dan onze overheden kunnen ons afhelpen van de bedrijfswagenidiotie die ons teistert? Wie anders kan meest snel en fundamenteel een duurzaam energiesysteem op de sporen helpen? Een verantwoorde mobiliteit? Duurzaam bouwen en wonen? Duurzame landbouw en voeding? En dat alles op een sociaal verantwoorde wijze.

Maar neen dus, daar zwijgt de minister over. Ze kon onmogelijk beter het belang en de noodzaak onderstrepen van Klimaatzaak. Meer nog, ze brengt burgers op de gedachte dat bovenop een impeachment of afzettingsprocedure tegen ministers noodzakelijk zou kunnen zijn.

Dat politici zich vooral niet vergissen, dit is eigenlijk de enige manier om politiek ernstig te nemen, namelijk hen aanspreken op hun verantwoordelijkheid voor het algemeen belang. Veel erger zou zijn om hen de rug toe te keren. Want dan zouden we de facto het failliet van de democratie uitroepen als het gaat over besluitvorming en oplossingen zoeken voor de meest ernstige crises; en zonder twijfel is de klimaatcrisis daar één van.

Rechtvaardige rechters gezocht

Bij een ernstig dispuut is het zaak een onpartijdige scheidsrechter te vinden. Daar zijn rechters voor. Daar is de rechterlijke macht voor. Dat burgers van dit land klaarheid eisen door middel van een rechterlijke uitspraak over de klimaatverantwoordelijkheid van hun overheden is veel te lang uitgebleven. Zo ontnemen ze politici de mogelijkheid om hun plicht te ontvluchten en herstellen ze min of meer het politieke strijdperk. Duizendmaal proficiat is nog te weinig om het belang hiervan te onderstrepen.

Er is één groot probleem in deze kwestie, en ik vermoed dat de initiatiefnemers er ook stil bij hebben gestaan. De essentie is deze week op een misschien ongewilde maar in elk geval ironische wijze samengebald op de voorpagina van een krant. Rechts een fotomontage met deze klimaatstrijders die België voor de rechter dagen. Links het nieuws dat ‘onrechtvaardige rechters’ in dit land het voorstel van hun minister om binnen het jaar recht te spreken - een politicus die voor zijn visie wel lof verdient - ondenkbaar vinden.

Wat in elke volwaardige democratie kan, dat magistraten tijdig recht spreken i.p.v. de bevolking voortdurend te geselen met rechtsonthouding, dat wil er bij de top van onze rechterlijke macht niet in. Wie hun redenering volgt, zingt de lof der zotheid: zou de post ooit durven argumenteren dat brieven bestellen binnen een paar dagen te gek voor woorden is? Of de spoorwegen dat het toch volkomen onredelijk is te vragen om een trein die ’s morgens in Gent vertrekt nog diezelfde dag in Oostende te laten aankomen?

Er valt dus te vrezen dat deze meest dringende en levensbelangrijke klimaatzaak sneuvelt in de Belgische gerechtelijke molen die geregeld - zie het aantal verjaarde rechtszaken inzake zware fraude - zelfs niet eens langzaam maalt.

De schreeuw om een klimaattribunaal

Mag ik de oprichters van Klimaatzaak daarom een bijkomend alternatief voorstellen? Organiseer, parallel aan de gangbare gerechtelijke weg, een krachtig klimaattribunaal waar alle partijen, waaronder de betrokken overheden, de kans krijgen om zich te laten horen. Maak mogelijk dat dit tribunaal sneller en gefundeerder dan waartoe onze rechterlijke macht in staat blijkt, uitspraak in deze Klimaatzaak doet.

Inspiratie voor deze aanpak is te vinden in de befaamde Russell tribunalen. Het allereerste onderzocht en beoordeelde al bijna vijftig jaar geleden de rol van de VS in de Vietnamoorlog die toen woedde. Andere tribunalen volgden. In de 21ste eeuw schreeuwt naast andere crises al zeker de klimaatoorlog, deze misdaad tegen de mensheid, om een tribunaal.

Dirk Barrez

Klimaatzaak website – klik hier

Petitie - Stop verloning met wagens en diesel – klik hier

Meer PALA artikels en VIDEO over klimaatverandering, ecologische crises en hoe ze aanpakken

Eenzijdige stappen nodig - klik hier
Een ecologische economie vereist een ecologisch pact - klik hier
VIDEO - Onze aarde redden. Klimaatverandering - klik hier
Als ratten in de val. De rol van transitie - klik hier
2052 vertelt hoe stom mensen volgende 40 jaar zullen zijn - klik hier
De risico’s van klimaatverandering wegwuiven is als beweren dat de aarde plat is - klik hier 
Even het geheugen opfrissen: ecologische schuld - klik hier