Van Vlaanderen een topregio maken met de meest duurzame economie, dat is de dynamiek die het Transitiefestival – op 26 oktober in Gent - zo snel als maar mogelijk op gang wil trekken. Want als we morgen nog altijd goed willen leven, moeten we onze welvaart zowel ecologisch duurzaam als sociaal rechtvaardig voortbrengen en verdelen. En de samenleving moet die doorbraak forceren.
Als ratten in de val
Schrikbeelden zouden niet goed werken om verandering te stimuleren. Het zou te verkiezen zijn om te tonen dat het anders even goed of zelfs beter leven is. Toch maar even eerst proberen de ernst van de situatie te schetsen. Want met de economie die we vandaag mondiaal pratikeren, zitten we als ratten in de val.
We hangen ons op aan een mank financieel systeem dat onze economie kapot maakt; energetisch lopen we op de klippen van onbetaalbare fossiele brandstoffen die zowel uitgeput raken als de aarde opwarmen; het besef zal binnendringen dat we grote delen van Vlaanderen, Nederland en andere regio’s aan de zee zullen moeten prijsgeven; eten voortbrengen voor iedereen lukt minder en minder; exploderende inkomensongelijkheid jaagt tallozen onder de bestaansminima; honderden miljoenen moeten have en goed verlaten in de hoop elders een menselijk leven te kunnen opbouwen: oplopende conflicten monden uit in steeds meer geweld.
Als we dit alles willen vermijden, moet het dus helemaal anders, en wel dringend, eigenlijk zelfs meteen.
Het goede nieuws is dat…
Het goede nieuws is dat we eigenlijk weten waar het naartoe moet. Het komt erop aan ten laatste in 2050 een economie uit de grond te stampen die de nodige welvaart op een ecologisch duurzame wijze weet te produceren – voor rijke landen wil dat zeggen dat hun CO2 en materialengebruik met 90 procent moet verminderen – en tegelijkertijd die welvaart sociaal rechtvaardig te verdelen zodat alle mensen ook humaan kunnen leven.
Essentieel om zulke transitie te doen lukken is dat de samenlevingen, van lokaal tot mondiaal, vat krijgen en greep houden op die nieuwe sociaalecologische economie, dat het met andere woorden om een democratische economie gaat.
Een half begin
Het is dus een goede zaak dat het begrip transitie steeds meer te horen en te lezen valt, vaak in een zinsnede als ‘transitie naar een duurzame economie of samenleving’. Maar er zijn ook keerzijden.
Bedrijven nemen al langer het woord duurzaamheid in de mond, of het begrip maatschappelijk verantwoord ondernemen. Soms werken ze daar echt aan, te dikwijls is het enkel voor de galerij.
Overheden omarmen datzelfde containerbegrip maar weigeren er dikwijls concrete inhoud en praktijk aan te geven.
En beide vergeten al te dikwijls dat een ecologische economie ook sociaal rechtvaardig moet zijn, en niemand in de kou mag laten. De vraag van wie die duurzame economie die we allemaal samen moeten bouwen dan wel is, wordt niet eens gesteld, lijkt zelfs niet in de hoofden op te komen.
De onontbeerlijke rol van de samenleving
Hoe komen we er dan wel? We weten dat zonder initiatieven uit de samenleving – dat middenveld tussen overheid en economie - het dikwijls niet lukt om goede oplossingen voor grote maatschappelijke problemen te vinden. Als wij vandaag bijvoorbeeld kunnen genieten van prima gezondheidszorg, heeft die haar wortels in het mutualisme dat door de samenleving is uitgewerkt en uiteindelijk kon uitgroeien tot de wettelijk verplichte ziekteverzekering voor iedereen.
In een dynamische samenleving broeit altijd wat, het jongste decennium zeker ook een groeiende behoefte om mee en harder te sturen en te trekken aan de noodzakelijke transitie richting sociaalecologische economie. Eind 2009 gaven initiatiefnemer Peter Tom Jones samen met An Heyerick, Ward Bosmans en ondergetekende de aanzet om een groep te verzamelen van personen uit verenigingen die een cruciale rol vervullen in maatschappelijke verandering. Opzet: een fris toekomstbeeld voor het jaar 2050 schetsen, de noodzakelijke stappen daartoe identificeren en die ook realiseren, onder andere door druk uit te oefenen op en beïnvloeden van economie en overheden.
Dit werd het Transitienetwerk Middenveld waarin mensen participeren uit zo verscheiden organisaties als ACW, ABVV, Bond Beter Leefmilieu, Samenlevingsopbouw, Vredeseilanden, KULeuven, Steunpunt TRADO Transities voor Duurzame Ontwikkeling van UGent, KH Leuven, Pala.be, MO*, BAM, Demos, Kaaitheater, Terra Reversa en Triodos Bank.
Transitiefestival 26 oktober
Intussen acht het netwerk zich klaar om naar buiten te treden. Er is gekozen voor de formule van een transitiefestival, een hele dag lang in Vooruit in Gent. Er zijn tal van praktische ateliers, informatieve kortfilms, debatten, uiteenzettingen, een informatiemarkt…
Voor het hele programma - en om in te schrijven - verwijzen we u graag naar de website van het Transitienetwerk Middenveld - klik hier
Meer lezen
Hoe maken we een sociaalecologische economie. De transitie zal vanuit het middenveld moeten komen - Met deze tekst gaven Dirk Barrez, Ward Bosmans, An Heyerick, Peter Tom Jones eind 2009 het startschot voor het TransitieNetwerk Middenveld, meest bekend van het tweejaarlijkse Transitiefestival
