Het lijkt wel of Venezuela nooit iets waardevols heeft geproduceerd - en geëxporteerd - behalve olie en revoluties. Begin 19de eeuw leidde de bevrijdingsoorlog van Simon Bolivar tot de politieke onafhankelijkheid van de hele Latijns-Amerikaanse regio. Begin 20ste eeuw maakte de olie Venezuela in één klap van een verlegen muurbloempje tot een mondaine praatjesmaker. Begin 21ste eeuw maakt Hugo Chavez een radicale hervorming van de Venezolaanse samenleving én van Latijns-Amerika tot de koers van zijn Bolivariaanse revolutie.
De recente ontwikkelingen kunnen worden gezien als een synthese: Chavez, die zichzelf ziet als de erfgenaam van Bolivar, maakt van de olie gebruik om het land opnieuw diepgaand te veranderen. Ook gebruikt hij het ‘zwarte goud' als een instrument om geopolitiek te bedrijven. Venezuela moet de ‘leider van het zuiden' worden in de strijd tegen een wereld onder leiding van de Verenigde Staten.
Het is lang niet zeker dat we inderdaad een derde dramatische omwenteling in de geschiedenis van het land beleven. We weten nog niet of de hervormingen ingrijpend genoeg én blijvend zullen zijn. De armen profiteren nu meer van de oliewinsten dan in voorgaande decennia. Analfabetisme is tot een minimum gedaald, krottenbewoners krijgen grondeigendom, kleine boeren krijgen land. Daarmee wordt een historische sociale schuld ingelost, maar het is te weinig en te langzaam. Het aandeel van de sociale uitgaven in het nationaal inkomen is niet spectaculair gestegen. Sociale woningbouw blijft mijlenver achter bij de behoefte. Daarnaast wordt nauwelijks gecontroleerd of subsidies wel goed terechtkomen. Voedselsubsidies en Cubaanse dokters hebben het leven van veel armen aanzienlijk verbeterd maar geeft hen, net als in de jaren zeventig, geen betere toekomst.
Spilzucht, reisjes naar Miami en bankrekeningen in het buitenland zijn verbonden met de vorige olieboom in de jaren zeventig. De miljoenen lekten aan alle kanten weg. Het geld van de nieuwe boom wordt beheerd door een andere elite, maar het gevaar van verspilling is niet minder groot. Er is een nieuwe weggeefcultuur ontstaan in de kringen van de nieuwe revolutionairen. Ondanks het binnenstromende geld en de goede bedoelingen lukt het Venezuela niet te ontsnappen aan de aloude Latijns-Amerikaanse combinatie van problemen: ongelijkheid, armoede, corruptie. Jammer, want het land heeft een historische kans om te investeren in duurzame ontwikkeling en een welvaartsstaat.
Uit het nieuwe Venezuela landenboek van Edwin Koopman, 129 p. met foto's plus uitvouwbare overzichtskaart.
Klik hier voor meer informatie en bestellen - de landenboeken zijn alfabetisch gerangschikt
