Vreemd toch hoe het nieuws van de Amerikareis van Columbus sneller rondging dan de kennis over de zesde grote uitstervingsgolf in de 21ste eeuw? Die golf vormt nu pas echt voorpaginanieuws maar al vorige eeuw is vastgesteld dat dieren én planten zowat 100 à 1000 maal sneller verdwijnen dan natuurlijk is.
Het is vreemd hoe lang het soms duurt vooraleer cruciale en zelfs levensbelangrijke kennis de weg vindt naar de massamedia en de samenleving. Zo weet het persagentschap IPS op 11 juli 2017 te melden dat de zesde grote uitstervingsgolf geen dreiging is in de verre toekomst, maar nu al is ingezet. Het wordt ook voorpaginanieuws.
Aanleiding is een inderdaad belangwekkende bijdrage van Paul Ehrlich en andere bekende wetenschappers dat de zesde grote uitstervingsgolf echt bezig is. (1)
Maar, tiens, is dat geen oud nieuws dat al lang geleden hoofdnieuws had moeten zijn in journaals, kranten en andere media? En dat sinds dan, als vanzelfsprekend, voortdurend zou moeten opgevolgd blijven? Heel vreemd dus dat die uitstervingsgolf pas nu massale aandacht krijgt, en wellicht heel voorbijgaand.
Een honderd tot duizend keer hoger uitstervingsritme
(1999 en vroeger)
Even wat opzoeken, vooreerst in Ik wil niet sterven aan de XXste eeuw, boek verschenen in 1999, tevens de oorsprong van deze Pala website. Dit staat er te lezen: “Het tempo waaraan dieren en planten bedreigd en vernietigd worden, is de jongste eeuwen razendsnel opgevoerd. Het uitstervingsritme zou in de twintigste eeuw honderd tot duizend keer hoger liggen dan ooit (in de geschiedenis van de mens). Volgens specialisten riskeren we over dertig jaar tussen de tien en veertig procent van alle soorten kwijt te raken, en over een halve eeuw misschien zelfs de helft van alle soorten.” (2)
Zesde piek van massale uitsterving
(2006 en vroeger)
Enkele jaren later, in 2006, luidt het in Terra Incognita: “Milieuwetenschappers stellen dat er voldoende aanwijzingen zijn om vandaag te spreken van een zesde piek van massale uitsterving die voor de eerste keer in de geschiedenis het rechtstreekse gevolg is van menselijk veroorzaakte wijzigingen.” (3)
Zwaarst overschreden planetaire grens
(2009 en vroeger)
Of zoek de figuur op met de negen planetaire grenzen, een concept dat Johan Rockström en zevenentwintig andere gerenommeerde wetenschappers introduceerden in 2009. Het zal weinigen verbazen dat onze aarde voor klimaatverandering de veilige grens heeft overschreden. Maar de figuur verrast velen wanneer ze ontdekken dat we meest van al in het rood staan voor biodiversiteit van planten en dieren. Die is acuut bedreigd, het is er ronduit rampzalig mee gesteld.
De Living Planet Index meet al twintig jaar de evolutie van de biodiversiteit en baseert zich daarvoor op de trends bij gewervelde dieren; in totaal gaat het om 10.380 populaties van 3.038 soorten zoogdieren, vogels, reptielen, amfibieën en vissen. Sinds 1970 is die index met ruim de helft gezakt.
Ook al twintig jaar verschijnen de Global Environment Outlook rapporten van UNEP, de Milieuorganisatie van de Verenigde Naties. De eerste editie verscheen in 1997, het vijfde en voorlopig laatste rapport dateert van 2012; aan het volgende wordt dit najaar de laatste hand gelegd. Zelden hebben ze goed nieuws te melden. Altijd opnieuw wordt gewezen op de fors dalende curves voor de verscheidenheid van planten en dieren.
Waarom, met zoveel kennis, toch zo weinig media-aandacht?
Waarom dan - als er zoveel kennis en informatie beschikbaar is over zoiets oneindig belangrijk als de dreigende massale uitsterving van dieren en planten - duurt het zo lang vooraleer massamedia hier volgehouden en consistente aandacht voor hebben?
Misschien, maar het is allesbehalve een excuus, dringt nog veel moeilijker dan bij klimaatverandering door hoe bedreigend deze genetische erosie wel is: ze bedreigt de landbouw en onze voedselproductie, en meer algemeen de veerkracht en stabiliteit van onze planeet, en dus de mens die dat alles nodig heeft om te leven.
Een kind leert: als ik op een bepaald moment
nog een balkje weghaal, stort de hele toren in
In Transitie. Onze welvaart van morgen probeer ik het met deze vergelijking: “Onze genetische voorraadkast leeghalen is als het weghalen van balkjes uit een grote gestapelde toren. Een kind leert dat als het op een bepaald moment nog een balkje weghaalt, de hele toren zal instorten.”
Dat hoeft allerminst tot doemdenken te leiden, het spoort wel aan om voortdurend te willen en zelfs moeten weten hoe we ervoor staan qua genetisch kapitaal, en hoe we de nefaste trends kunnen keren. In dat licht is het eigenlijk onbegrijpelijk dat er elke dag wel een enorme journalistieke productie over geld en beurzen is, maar amper of niet hierover. Hoe belangrijk geld ook mag zijn, dat andere kapitaal is nochtans finaal essentiëler.
Dirk Barrez
De auteur is hoofdredacteur van Pala.be. Zijn recentste boek is Transitie. Onze welvaart van morgen.
(1) Gerardo Ceballosa, Paul R. Ehrlichb and Rodolfo Dirzo, Biological annihilation via the ongoing sixth mass extinction signaled by vertebrate population losses and declines (2) Voor wie het wil nalezen: Barrez Dirk, Ik wil niet sterven in de XXste eeuw. Over leven in de 21ste eeuw, 1999, p. 33, en p. 25 in de e-versie op de Pala website, 2001.
(3) Peter Tom Jones & Roger Jacobs, Terra Incognita. Globalisering, ecologie en rechtvaardige duurzaamheid, 2006, p. 51. Lees ook artikel Nieuw boek Terra Incognita. Zijn we echt zo gek om recht op een ijsberg te varen?
Nog meer artikels
Mondiale milieu uitkijkpost: Global Environment Outlook (GEO 6 is op komst)
Hoe behouden we planten en dieren? 2010 - internationaal jaar van de biodiversiteit
In Pala woordenboek - Biodiversiteit
Ruimteschip aarde aan passagiers: “We hebben enkele probleempjes”. Over Global Environment Outlook Report 5 en Global Living Planet Index
Global Environment Outlook 4 is er bijna
Global Environment Outlook (GEO-6) assessment
GEO-6 timeline
Uw doordachte reacties zijn heel welkom op het emailadres infoATpala.be
Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be
Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen.
We verwelkomen u graag als steungever - klik hier
Een goed artikel? Interessant nieuws? Schenk vrienden, familie, kennissen of collega’s een gratis abonnement, dan hoeven ze Pala nooit te missen. Gebruik daarvoor het geschenkabonneeformulier – klik hier