Deze tekst is de inleiding uit het nieuwe boek van Verontwaardiging naar Verandering
slechts 6 euro - voor meer info en bestellen - klik hier
De wereld is nog nooit zo spannend geweest
Dirk Barrez
De toekomst is niet saai, zoveel is zeker
Alle jongeren kunnen gerust zijn. Hun leven zal niet saai zijn. En dat geldt eigenlijk voor al wie het jaar 2050 nog zal beleven. Straks schiet vrijwel niets meer over van de vrij stabiele wereld die onze ouders of grootouders nog hebben gekend.
Er overvalt ons een versnelling van de geschiedenis waarbij alle vorige omwentelingen verbleken, of dat nu de mondiale verspreiding van de homo sapiens of de landbouwrevolutie was, de uitvinding van steden of de opkomst (en verval) van grote rijken, of zelfs de industriële revolutie die de wereld drastisch hertekende.
De ineenstorting van de mondiale beschaving loert om de hoek
Eén grote maar. Het kan zwaar de verkeerde richting uitgaan. Klimaatverandering belet vooral Afrika en Zuid-Azië om voldoende voedsel te produceren, kan bruusk de warme Golfstroom stoppen of omkeren en zo Europa plots (als enige) in de kou zetten en doet sneller dan ons lief is steden, havens, industriegebieden en de beste landbouwgronden overstromen. Planten en dieren riskeren massaal uit te sterven. Honger slaat nog veel meer toe dan nu. Vrijwel overal dalen de inkomens en een op hol geslagen neoliberalisme laat die steeds ongelijker verdelen zodat massa’s mensen letterlijk onder het levensminimum duiken. Als het op zovele plaatsen slecht gaat, steekt massale en ontwrichtende migratie de kop op. Pandemieën kunnen wereldwijd tientallen, zelfs honderden miljoenen doden veroorzaken. De jacht op energie en grondstoffen veroorzaakt steeds meer conflicten en bloedige oorlogen. De verspreiding van kernwapens en andere massavernietigingswapens verhoogt de kans op allesvernietigende confrontatie. En intussen ijlt de wetenschap wellicht het snelst van al voort en ontwikkelt onder andere steeds meer mogelijkheden om aan de mens zelf te morrelen, ja zelfs om een andere soort te (zien) creëren die de mens zelf verdringt… het einde van de homo sapiens.
Als al het vorige inderdaad desastreus verloopt, staan we op de eerste rij om getuige te zijn van de ineenstorting en verdwijning van de mondiale beschaving zoals wij die kennen – weliswaar in heel oncomfortabele omstandigheden, het zal uiteindelijk niet uitmaken of we arm of rijk zijn, uit Noord of Zuid, Oost of West komen.
Hoe is onze wereld eraan toe?
Waar moet het naartoe?
Hoe geraken we daar?
Dit alles is niet bedoeld om u te doen verstarren van angst. Wel moeten we realistisch deze vele én grote gevaren onder ogen durven zien. Want weten hoe onze wereld eraan toe is, is een aansporing om onze kennis en verbeelding aan het werk te zetten en alternatieven uit te denken.
Ondanks alles is er reden voor optimisme:
programma voor een menselijke samenleving
Het zal u misschien verbazen, ondanks alles is er reden voor optimisme. Waarom? Omdat we eigenlijk wel weten waar het naartoe moet en, als we ernstig nadenken, zelfs hoe we daar geraken? Dit boekje presenteert dus graag hoe het programma voor een menselijke samenleving er kan uitzien.
De afwezige politici
Meer dan ooit – een fundamentele verandering die intrad met de productie van duizenden kernwapens – maakt het wel degelijk een immens verschil welke keuzes samenlevingen én hun politieke leiders nemen: al dan niet een kernoorlog starten, al dan niet de klimaatverandering tegengaan, al dan niet een op hernieuwbare energie gestoelde economie bouwen,… Daarmee beslissen ze over leven of sterven van onze beschaving, misschien zelfs van de mens. Geen enkele koning, farao, keizer, khan of president heeft ooit zoveel macht gehad.
Net nu zijn een veerkrachtige samenleving, een goed werkende democratie en efficiënte politieke besluitvorming dus van het grootste belang. Net nu is het cruciaal om bekwame, overtuigende en daadkrachtige leiders te hebben aan het stuur van samenleving en economie.
Maar net nu zijn die leiders amper of niet te vinden. Hun tekortschieten maakt dat onze overheden, staten en internationale instellingen steeds meer falen en onze ondergang alleen maar dichterbij brengen.
De ongerustheid en het verzet groeien
Bij het zien van zoveel politieke onmacht, onvermogen en zelfs onwil – terwijl ze volop beseffen hoe tal van problemen de wereld teisteren en overhoop gooien – groeit de ongerustheid bij velen, meest van al bij de jongere generaties. En met reden. Want zeker zij, die normaal nog het langst te leven hebben, kunnen onmogelijk gerust zijn in de toekomst. Zij kunnen geen vertrouwen hebben in de huidige politici die weigeren de wereld weg te leiden van de catastrofes en de ineenstorting.
Daarom is het dat er zoveel vooral jeugdig verzet groeit in Europa, in het Midden-Oosten en elders in Afrika en Azië, in de Amerika’s ook. Besef dat niemand er gerust kan in zijn, want als het echt fout loopt, kan een beschaving snel ten onder gaan. En hoe complexer ze is – en die van ons wordt elke dag complexer – hoe onbeheersbaarder en sneller de val kan zijn.
Voor wie dit alles leest, zal het geen verbazing wekken dat de toon van de eerstvolgende hoofdstukken scherp is. Sommigen zullen opwerpen dat die sloganesk is. De trieste werkelijkheid is dat zelfs de meest sterke bewoordingen amper volstaan om accuraat te vertellen over de leven of dood situatie waarin we zijn terechtgekomen. Daar komt bij dat neoliberale en andere ideologen – soms ‘deskundigen’, goeroes of denktanks genoemd - seconde na seconde de publieke ruimte vervuilen met feitelijke onwaarheden en door de geschiedenis ingehaalde opvattingen die de mensen verdelen, hun economie en inkomen ruïneren en hun ecosysteem, en dus hun leven, om zeep helpen. Dan moeten de stemmen van de redelijkheid en van de alternatieven duidelijk en luid genoeg klinken om tegenwicht te bieden aan zoveel dommekrachten die de menselijkheid en de beschaving de verdoemenis injagen.
Dirk Barrez, 6 oktober 2011
Deze tekst is de inleiding uit het nieuwe boek van Verontwaardiging naar Verandering. Hoe is onze wereld eraan toe? Waar moet het naartoe? Hoe geraken we daar - slechts 6 euro (verzending inbegrepen)
voor meer info en bestellen - klik hier
Hoe beletten dat onze mondiale beschaving instort? Van eiland tot wereld heeft opvolger
Klik hier voor info en bestellen Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving
Dirk Barrez
was ruim 20 jaar tv-journalist en reportagemaker voor VRT en is nu hoofdredacteur / coördinator van de nieuwssite DeWereldMorgen.be en van PALA.be - die hij allebei (mee) oprichtte. Hij realiseerde documentaires als Het gezicht van de honger, Short Cuts of India en Argentinië, hoe een rijk land arm wordt, en is de auteur van de trilogie Ik wil niet sterven aan de XXste eeuw, De antwoorden van het antiglobalisme en Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving
