Alle dagen opnieuw zijn er berichten over conflict en oorlog, in Irak, Gaza, Oekraïne, Syrië, Libië, Nigeria, Zuid-Soedan… Dit is inderdaad al een indrukwekkend lijstje en kan snel de indruk wekken dat oorlogsgeweld en het aantal mensen dat om het leven komt door geweld stevig in opmars zouden zijn. De werkelijkheid is heel anders.
Wie op korte termijn kijkt, zal inderdaad opflakkeringen en sterke schommelingen zien van oorlogsgeweld. Maar we vergeten snel de conflicten die nog niet zo lang geleden enorm veel mensenlevens eisten.
De oorlog in Congo omstreeks de millenniumwisseling eiste naar schatting meer dan 5 miljoen mensenlevens, het grootste aantal sinds de Tweede Wereldoorlog.
De dodentol van de Rwandese burgeroorlog in 1994 bedraagt zowat 800.000.
Meer dan een miljoen tot zelfs verschillende miljoenen doden waren de resultaten van de Irak-Iraanse oorlog (1980-88), de Vietnamoorlog (1955-1975) en de oorlog in Korea (1950-1953).
Voorlopig blijft de 21ste eeuw – indien we de Congo oorlog nog tot de vorige eeuw rekenen waarin hij begon – gespaard van dergelijk hoge cijfers.
Geschiedenis toont sterke daling van aantal mensen dat gewelddadige dood sterft
Nog veel interessanter is wat de lange termijn leert, voor zover we over gegevens beschikken. En dan zien we iets heel opvallend, én hoopgevend. Het aantal doden door geweld - in grote mate veroorzaakt door oorlog - is ontzettend sterk verminderd doorheen de geschiedenis.
Van 10 tot zelfs 20 procent naar minder dan 1 procent geweldsdoden
In de steentijd stierf naar schatting één op tien mensen, tot soms wel één op vijf, aan geweld. Deze 10 tot 20 procent daalde in de oudheid fors tot naar schatting 2 à 5 procent.
De middeleeuwen laten – tegen de trend in - een verhoging zien. 5 tot 10 procent van wie dan in Europa of Azië leeft, sterft een gewelddadige dood.
Daarna herneemt de daling. De 20ste eeuw, gekenmerkt door o.a. twee wereldoorlogen, laat een cijfer van nog slechts 1 à 2 procent optekenen.
Vandaag, in onze 21ste eeuw, sterft nog niet één procent van de mensen een gewelddadige dood. Dat is dus zeker ruim tien keer en mogelijk zelfs goed twintigmaal minder dan onze voorouders presteerden in de steentijd.
Goed om weten: menselijke samenleving is veel minder gewelddadig geworden
Die kennis brengt geen enkele verzachting van het oorlogsleed dat momenteel tal van mensen treft. En absolute zekerheid dat er in de toekomst niet opnieuw meer mensen aan geweld zouden sterven, biedt ze evenmin.
Wanneer media sterk inzoomen op het woedende oorlogsgeweld is het echter goed om weten dat de menselijke samenleving er doorheen haar geschiedenis in is geslaagd minder gewelddadig te worden, én dat die trend dominant is.
Dirk Barrez
o.a. gebaseerd op het boek Ian Morris, War! What is it good for?, 2014, intussen ook in het Nederlands vertaald met als titel 'Verwoesting & vooruitgang'
Lees ook Is er oorlog nodig om de oorlog uit te roeien? Een antwoord op de stelling van Ian Morris dat 'productieve oorlog' noodzakelijk is om het aantal geweldsdoden te doen dalen - klik hier voor artikel
