Heel anders dan Poetin Rusland en andere autocratieën pakken democratieën hun conflicten geweldloos aan. Het is een ijzersterk argument om democratie overal te laten floreren… Maar democraten weten nog altijd niet hoe dat moet.
Een verheugende vaststelling
Twee democratieën vochten
nog nooit een oorlog uit
Het is een verheugende vaststelling dat democratieën onderling geen oorlogen uitvechten. Dat geldt zeker voor de landen die het voluit verdienen om zich democratisch te mogen noemen, maar gelukkig ook voor degene met nogal wat mankementen. (1)
Democratieën nemen niet langer toevlucht tot militair geweld om hun meningsverschillen of belangenconflicten te beslechten. Daar vinden ze blijkbaar andere geweldloze manieren voor.
Die geweldloze conflictoplossing is, naast emancipatie en zeggenschap voor alle burgers, een uiterst belangrijke reden om alles in het werk te stellen dat democratie overal veel meer zou floreren.
Rusland en andere dictaturen maken
het belang van democratie snel extra groot
Het belang ervan is snel extra groot geworden. Grootmacht Rusland is Oekraïne binnengevallen en voert de meest grootschalige oorlog sinds vele decennia. En hoe ver drijft de opkomende supermacht China zijn conflictueuze koers met Taiwan en andere buren nadat het al de democratie in Hongkong vernietigde?
Dan is de kernvraag: hoe krijg je meer democratie in een wereld waar dictaturen, extremisme en niet-democraten het laken vaak naar zich toetrekken. En waar ze zelfs in gevestigde democratieën aan steun verliest?
Een wrange vaststelling
Democraten slagen er maar slecht in
om de wereld te democratiseren
Als democratieën bij hun conflicten geen militair geweld gebruiken, is het extra slecht nieuws dat de democratie niet vordert in Rusland en andere landen met weinig tot geen zeggenschap voor burgers of respect voor mensenrechten.
Het is een wrange vaststelling dat de democratieën er na de implosie van het reëel bestaande communisme maar slecht in zijn geslaagd om de wereld verder te democratiseren. Ronduit desastreus is dat vooral Europa volledig heeft gefaald om met Rusland banden aan te gaan die gelijkheid, vrijheid en solidariteit van en onder mensen stimuleren.
Dit levert pijnlijke vragen op. Tal van publieke en niet-gouvernementele instellingen en organisaties komen op voor democratie en mensenrechten, waaronder zeker ook de Europese Unie. Maar waar zijn hun resultaten in Polen, Hongarije, Turkije, Wit-Rusland enzovoort? Waarom lukt het hen amper of niet om de voedingsbodem voor democratie ernstig te bevorderen?
Met Rusland is zelfs het beperkte doel van goed nabuurschap steeds verder uit beeld verdwenen… laat staan dat ze een gemeenschappelijke ruimte lieten groeien waarin pluralisme, mensenrechten en democratie kansen zouden krijgen. Het is zeer de vraag of de kansen voor een evolutie richting democratisch Rusland wel verstandig zijn gegrepen, bevorderd of gecreëerd.
Nog pijnlijker. De aanname in vele democratieën en organisaties dat China wel zou democratiseren bij z’n snelle integratie in de mondiale economie is compleet fout gebleken. In werkelijkheid is het autoritaire gehalte sterk vergroot.
Hoogtijd voor democratie en echte problemen van de 21ste eeuw
De democratische samenlevingen zitten met een reuzegroot probleem. Ze blijken niet te weten hoe ze de democratie effectief kunnen bevorderen. Eén van de meest pijnlijke gevolgen is dat de wereld onvoldoende de kunst geleerd krijgt hoe geweldloos om te gaan met conflicten. Al te voorbarig hebben velen gedacht dat verwoestende oorlogen tot het verleden zouden behoren. Dat is dus allerminst zo.
Als democraten een verdere wereldwijde militarisering en oorlogen willen vermijden, leren ze best hoe de democratie zich overal effectief kan waarmaken. Zo krijgt de geweldloze aanpak van conflicten alle kansen… alsook, wat niet langer kan wachten, de gezamenlijke aanpak van de allerzwaarste mondiale problemen van de 21ste eeuw zoals voedselonzekerheid, onmenselijke ongelijkheid of klimaatverandering.
Dirk Barrez
Hoofdredacteur Pala.be en auteur van Ik wil niet sterven aan de XXste eeuw. Over leven in de 21ste eeuw en Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving,
Foto Rama - onder Creative Commons
(1) Een hulp daarvoor biedt de democratie-index die een onderscheid maakt tussen volwaardige en gebrekkige democratieën.Zie het Pala artikel Democratie in ‘achteruit’ volgens Democratie Index 2021 | 6-6-2022
Lees meer Pala artikels over democratie
Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
