Afscheid van interculturele opleidingen CIMIC

27 jaar lang konden de CIMIC hogeschool opleidingen van Interculturele Transities en Intercultureel Management velen boeien. Maar najaar 2020 gaan ze niet meer van start.
Dit zijn uittreksels uit de afscheidsbrief van coördinatrice Willeke Van Herreweghe.
Het gedachtegoed leeft deels voort in de vzw CIMIC.

Hopelijk is het moment gekomen
dat een steen verleggen als te weinig aanvoelt

Een paar maanden geleden kwam het nieuws dat het postgraduaat Interculturele Transities (de opvolger van de tweejarige banaba Intercultureel Management) dit academiejaar niet meer zal starten. (…)

Blijvende betekenis

De relevantie blijft hoog. Van ‘inter-gratie’ en ‘interculturaliteit’ en de noodzaak om de complexiteit van begrippen als ‘inclusie’ of ‘superdiversiteit’ of ‘ongelijkheid’ te belichten alsook onze geschiedenis in het ‘nu’ te herinterpreteren zodat die plaats krijgt en ook plaats kan maken.

De voorbije tijd zagen we het flagrante gemis aan afgebeelde (etnische én sociale) diversiteit in de Vlaamse mainstream media i tijdens de eerste maanden van de coronacrisis. Dezelfde observatie bij de inhoudelijke focus van de initiële coronamaatregelen. We zagen het globale karakter van een ‘neen’ tegen structureel racisme en de pogingen om tradities open te maken.

Boosheid, en de outreach die hiermee gepaard gaat, tonen dat de wil bestaat om dichter samen te leven. Kwaadheid kan een vorm van betrokkenheid zijn. Maar het toont ook dat wat tussen, en in, ons ligt deze intentie bemoeilijkt. De vragen blijven gelden: “Hoe het (onder)bewustzijn raken en hoe komen blijvende inzichten tot stand?” en meer dan ooit is ook “Wie brengt deze inzichten?” relevant. “Hoeveel tijd en middelen willen mensen vrijmaken om hierover te leren?” en “Welke bewegingsruimte krijgt het handelen m.b.t. inclusie eens waarachtige kennis – weliswaar tijdelijk – naar de oppervlakte komt?”.

Wat volgt er nu?

De CIMIC-opleidingen zijn gestart met Marc Colpaert en Greet Castermans i.s.m. Thierry Verhelst, later ook Jo Bastiaens, Ann Cassiman en Guido Minne en uitgebreid tot een sterk consultancy-team en na een rijke geschiedenis van 27 jaar geëindigd met twee. Toch werkten we nog steeds met meer dan 100 betrokken gastdocenten per jaar.

Het fundament van de opleiding, dat focus legde op brede persoonlijke transitie i en inzichten in dynamieken van ongelijkheid, werd continu aangevuld met de huidige inzichten op organisatieniveau om systemische verandering zo tastbaar mogelijk te maken. Streven naar het verbreden van het platform, dat al erg breed was, door synergie van de vorige generatie met het insluiten van een nieuwe generatie sterke stemmen, die wezenlijk vernieuwing brachten in ons discours naar de studenten.

“First listen wholeheartedly, then be the change and facilitate the change you wish to see in the world”, zo had de, nu gecontesteerde, Gandhi het misschien wel bedoeld. Een boodschap die ongetwijfeld in een breder veld waar te nemen is dan ten tijde van de oprichting.

De uitdagingen, maar ook het leren, stoppen niet en krijgen nieuwe impulsen en vormen.

Voor ons stopt het echter wel. (…)

Inspirerende collega’s in de andere afdelingen en opleidingen zoals Interculturele Hulpverlening of NT2 blijven werken in dit thema. Ook de vragen naar de onderwijsinstelling vanuit onze superdiverse samenleving en de diverse kenniskaders, die studenten van ons hoger onderwijs eigen zijn, zijn meer dan ooit pertinent.

Waar opnieuw ruimte gecreëerd wordt voor de eigen vragen, komt zo mogelijk ruimte voor nieuwe en verankerde antwoorden.

Afsluitende gedachte

Ik heb het geluk gehad te mogen samenwerken met Marc maar ook met mijn directe voorganger, Guido Minne.

Guido zei altijd: "Je gaat op reis en je weet waar je vertrekt, maar nooit waar je eindigt. Lotgenoten zijn een belangrijk deel van de reis. En ik heb dan wel ervaring, maar ook een rugzak."

We hebben altijd van elkaar proberen te leren. Die rugzak is een metafoor die me aantrok en nadien terugkeerde in onderzoek. Hij bevat een geschiedenis die zich in je heeft opgestapeld, lang voor je geboren bent. Die rugzak zit inderdaad vol ervaringen, maar ook privileges waar met mij vele mensen die voor onze maatschappij neutraliteit leken uit te stralen, mee reizen.

Die ervaringen en privileges hebben in de huidige context de reis een oncomfortabel gewicht meegegeven. Dat vraagt soms een bruusk stilstaan en zwijgen.

Het valt niet te ontkennen dat ze aan mezelf, Joke en onze voorgangers ook net dat privilege hebben geschonken om binnen de functie zoveel gastdocenten te horen. Zij die ons een veelzijdig kader voor kennisverwerving gaven om net dít te kunnen leren en zien.

Het bestaan en het moéten horen van die pertinente vraag rond ieders positie is vreemd genoeg misschien een teken dat een volwaardige dialoog een nieuw kiemend startpunt heeft gevonden. Want welke dialoog bestaat enkel uit antwoorden op vragen die je zelf gesteld hebt?

Een steen verleggen? De rivier écht anders doen stromen?

Enkele jaren geleden vertelde een studente me een verhaal. Ze solliciteerde voor een functie en hoorde van haar toekomstige potentiële werkgever dat haar pensionerende voorganger 'een steen verlegd had' tijdens zijn carrière. Zij, hoogopgeleid, intelligent en nog meer attent voor de struikelblokken die ze zelf had ervaren sinds haar aankomst, zag er tegenop om de komende jaren 'één steen te verleggen' voor haar eigen en de toekomstige generatie.

Teleurgesteld stapte ze een ander pad in na het einde van de opleiding. Werken in diversiteit zou volgens haar enkel de ontgoocheling scherper stellen en ultiem aantonen dat er niets veranderde.

Dit verhaal is niet uniek. Het zijn de stenen die onaangeraakt zijn in het bouwen aan onszelf. De hulpvraag stond lang centraal. Een legitieme vraag. Maar wat met mensen die geen hulp nodig hebben om een weg te zoeken dan wel de reële mogelijkheid om die weg te kiezen?

Ik moest bij het verhaal van die studente vaak denken aan ‘De Steen’ van Bram Vermeulen. Stroomt de rivier echt wel anders als we een steen verleggen? En hoe zorgen we ervoor dat we dan met méér stromen?

We zijn hopelijk aangekomen op het moment dat een steen verleggen als te weinig aanvoelt. (...)

Vzw CIMIC leeft

Buiten de hogeschool blijft een deel van het gedachtegoed voortbestaan onder de vorm van de CIMIC vzw. Deze is enkele jaren geleden opgericht door enkele oud-studenten, die zich onafhankelijk van de opleiding verenigden met als voornaamste doel om het grote netwerk van afgestudeerden, dat over de jaren heen is gecreëerd, te blijven voeden en samenbrengen. Online volgen kan via deze link… Lees de volledige afscheidsbrief in de PDF onderaan.

Willeke Van Herreweghe
Coördinatrice CIMIC-opleiding

Zie ook de website vzw CIMIC

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier