Hoe hoog kan het water stijgen door klimaatverandering?

De neiging om zich af te wenden van vervelend nieuws is heel menselijk; dus ook om de vraag naar hoeveel stijging van het zeewater we aankunnen te negeren. (1) Dat lijkt comfortabel maar is zeker in dit geval heel onverstandig. Want als de vloed je inhaalt, is het te laat voor een veilige ordelijke aftocht.

Hoog tijd om door te denken,
ver voorbij het jaar 2100, amper 83 jaar verder

We weten niet precies hoe hoog het zeewater zal stijgen. Dat is het gemakkelijke antwoord. Het ‘geruststellende’ antwoord luidt: we zijn er mee bezig en houden rekening met de laatste inzichten. Zo zal de kruin van de nieuwe dijk in Antwerpen 2,25 meter hoger zijn dan de huidige kaai die nu soms al overstroomt. Dat zou een veilige Sigmahoogte zijn. Maar volstaat die aanpak en is die ruwweg twee meter een voldoende reserve?

Niet echt, voor wie zich wat wil verdiepen in de invloed van de klimaatverandering i op het zeeniveau. Het is hoog tijd om door te denken, en zeker niet te stoppen bij wat 2100 kan brengen - want dat is amper 83 jaar verder – maar ook te kijken naar 2200, 2300 en verder; en om te beseffen dat de zes, zeven of meer meters die er volgens vroegere scenario’s bij kunnen komen over honderden of zelfs duizenden jaren … er mogelijk al veel sneller bij komen.

Wat we met volledige zekerheid weten, is dat de zeespiegel i stijgt. Die toename was sterker in de 20^ste eeuw dan in de 27 eeuwen ervoor. En het gaat dubbel zo hard in de voorbije twee decennia dan in de 20^ste eeuw. Opmerkelijk is dat in de voorbije decennia de schattingen over hoe hoog het water zal komen, altijd maar groter worden.

Hoe hoog kan het water stijgen?

Dat is wellicht het meest sprekende gevolg van de klimaatverandering: de zeespiegel stijgt fors deze eeuw en ook de volgende eeuwen. Meer en meer wordt duidelijk dat we zeker vanaf volgende eeuw en misschien zelfs al vroeger in meters zullen moeten rekenen. Voorlopig is het nog onzeker of, en vooral hoe snel, het dan richting zeven meter en meer gaat, dan wel zelfs tientallen meters.

Want we lopen loodzware risico’s met de ijskappen i van Groenland en zelfs van Antarctica. Twee cijfervoorbeelden illustreren dat. Indien de opwarming uit de hand loopt en de ijskap op Groenland volledig smelt, stijgt de zeespiegel met maar liefst zeven meter. Smelt ook die op Antarctica, dan kan er in het extreemste geval, en na verloop van veel tijd, tot achtenvijftig meter water bijkomen. Met andere woorden, in die hypothese loopt gaandeweg het grootste deel van Nederland en Vlaanderen onder, na verloop van tijd misschien ook de plek waar ik nu schrijf. De hoogte die ik van hier zie, met de naam Bovenberg, zou uiteindelijk een schiereiland langs de nieuwe kust kunnen zijn, op meer dan honderd kilometer van de huidige kustlijn.

Die 58 meter is wel heel veel, maar onze kennis over het verleden brengt weinig soelaas. Zowat drie miljoen jaar geleden was de aarde i zowat 2 à 3°C warmer dan het pre-industriële niveau. Het zeeniveau was in die tijd tien tot zelfs veertig meter hoger. Aan die 2°C extra kunnen we eigenlijk niet meer ontkomen zoals ook in Pala eind 2015 werd geargumenteerd. En het is zeer de vraag of het bij 2°C blijft.

Hou toch rekening met minstens 2 meter erbij in 2100...

Wat vertelt de wetenschap i nog meer? Volgens een artikel in Nature dat begin 2016 verscheen, zou Antarctica alleen al voor meer dan een meter zeewaterstijging kunnen zorgen tegen 2100 en van 15 meter tegen 2500. Eind 2016 valt in Science te lezen dat die toenemende kennis over de werking van de Antarctische ijskap maakt dat de zeespiegelstijging al in 2100 meer dan twee meter kan zijn… waarmee de reserve van het Sigmaplan volledig wordt weggeveegd.

... en dat we al veel sneller aan die 2 meter kunnen zitten

Over de Groenlandse ijskap kunnen we intussen nog minder gerust zijn. Berekeningen door specialisten die uitgaan van een verdubbeling van de smelthoeveelheid om de vijf jaar – en daar hebben ze redelijke argumenten voor – vertellen ons dat die immense hoeveelheid ijs al in 2072 volledig gesmolten kan zijn. In dat geval staat het water al over 55 jaar minstens zeven meter hoger. Maar ook wanneer het in Groenland trager verloopt, zullen vrij snel in deze eeuw, en veel meer nog in de volgende eeuwen, delta’s en kustregio’s onder toenemende waterdruk komen. En het kan best dat de twee meter reserve van het Sigmaplan al héél lang vóór 2100 is opgebruikt.

Het volstaat in de 21^ste eeuw niet langer om ervan uit te gaan dat het water maximaal met slechts twee meter zal stijgen, en ons veilig te wanen als we ons daarop voorbereiden. We moeten ons durven indenken dat het zeewaterniveau ook al vrij snel veel hoger kan stijgen, en de scenario’s uittekenen voor wat we ons te doen staat als het inderdaad die richting uitgaat. We zullen eraan moeten wennen dat we op vele plaatsen in de wereld land zullen verliezen en maar beter zelf het initiatief nemen om sommige kwetsbare gebieden tijdig en georganiseerd te ontruimen. Daarom is het ook zo belangrijk dat overheden verplicht zouden worden om hun burgers te vertellen hoeveel stijging van het water elke plek aankan, en hoeveel investeringen daarvoor nodig zijn.

De toekomst zal leren tot hoever landinwaarts onze nazaten – misschien al onze kinderen of zelfs de jongsten onder de huidige Palalezers - hun steden en economie i zullen moeten heropbouwen, en hoe vlug en hoe hard ze hun voorouders zullen vervloeken voor wat ze hebben verzuimd.

Dirk Barrez

(1) Die vraag wordt o.a. gesteld in de opinie Oosterweel: vijf onbeantwoorde vragen

Uw doordachte reacties zijn heel welkom op het emailadres infoATpala.be

Bronnen

Dit artikel is voor een goed deel gebaseerd op het Pala boek Transitie. Onze welvaart van morgen, p.33
PNAS Temperature-driven global sea-level variability in the Common Era
Sigmaplan. Groene kaai weert hoge waterstanden
Science How high will the seas rise? 
Nature Contribution of Antarctica to past and future sea-level rise abstract |volledige artikel
Nature Antarctic model raises prospect of unstoppable ice collapse
Duurzaam nieuws Onvoorstelbare dingen
BBC This is how far seas could rise thanks to climate hange

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen.
We verwelkomen u graag als steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Schenk vrienden, familie, kennissen of collega’s een gratis abonnement, dan hoeven ze Pala nooit te missen. Gebruik daarvoor het geschenkabonneeformulier – klik hier

LEZERSBIJDRAGE

(18 april 2017)

Goede Dirk,

Van op mijn bootje in het zuiden wil ik je toch maar even zeggen dat je overschot van gelijk hebt.
Groenland alleen is goed voor 7 meter bij het niveau van de wereldzeeën.  Vorige maand lazen we dat the point of no return is bereikt. M.a.w.: ook als we vanaf vandaag 0 ton CO2 uitstoten zullen de gletsjers onherroepelijk smelten.
West Antarctica vertoont hetzelfde beeld: de gletsjers glijden sneller en sneller naar zee. 500 meter en meer per jaar. Alles samen goed voor nog eens 6 meter stijging van de zeespiegel.
Mijn geliefde Oost Antarctica bevat ongeveer 90 % van al het zoete water op de planeet. Een ijskap van gemiddeld 2 km dikte over een oppervlakte van ruwweg de VS en Canada samen. Als al het ijs daar zou smelten, komt er 64 meter bij. Think.

Tot voor kort zeiden we daar knipogend bij: ook als we blijven stoken zoals nu duurt het nog wel 2000 jaar voor we zo ver zijn.

Ik heb reden te geloven dat we getuige zijn van een stroomversnelling.
Mijn vrienden wetenschappers gingen er van uit dat de Koning Boudewijn ijsplaat op Antarctica ten zuiden van de huidige Princes Elisabethbasis een stabiele ijsplaat was. Het voorbeeld van een brave gletsjer die aan 150 meter per jaar de zee in schuift. Deze iceshelf fungeert als een plug, een badkuipstop, voor een bovenliggend  gebied groter dan Europa.
De stop is los.
De Koning Boudewijn ijsplaat is instabiel. Mij goed bekende wetenschappers hebben aanwijzingen van toenemende smelt op de KB ijsplaat.
Mijn vrienden wetenschappers zullen de laatsten zijn om voor hun beurt te spreken , Ze houden een  slag om de arm. Maar ik denk dat de stijging van de zeespiegel veel sneller een werkelijkheid wordt dan iedereen dacht.

Voor enkele weken hebben vrijwilligers in mijn thuishaven Blankenberge de meerpalen in de jachthaven met laswerk een meter verhoogd.
De ingenieurs van DVK hadden bij de aanleg van de nieuwe haven , 5 jaar geleden, geen rekening gehouden met zulke extreme waterstanden.

JOS
Jos Van Hemelrijck a/b SNARK