Ruimteschip aarde aan passagiers: “We hebben enkele probleempjes”
vrijdag, 8 juni 2012 - 12:08
Is de aardei om zeep? Niet helemaal, maar als de aardei ons ruimteschip is waar we als mensen totaal afhankelijk van zijn, dan zou de boordcommandant stevige waarschuwingen laten horen over de toestand van zijn of haar schip. UNEP vervult die rol met zijn vijfde Mondiale Milieurapport.
Na de vorige edities uit 1997, 1999, 2002 en 2007 is UNEP, de Milieuorganisatie van de Verenigde Naties, toe aan de vijfde uitgave van zijn Mondiale Milieurapport, in het Engels Global Environment Outlook Report.
Risico van plotse en onomkeerbare veranderingen
Afbeelding
De PALA website en nieuwsbrief zijn gratis. Maar iedereen weet dat het zonder middelen niet kan. Liever dan te werken met subsidies, rekenen we op al wie Pala leest. Zo kunnen we ons ongebonden concentreren op de inhoud.
Uw steun - maandelijks, jaarlijks of éénmalig - is welkom op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw - 3001 Leuven met vermelding 'Steun Pala'. Alvast dank.
Of misschien wil u wel vaste steungever worden? Abonnees die zich engageren voor bv. 2 of 5 euro steun per maand geven Pala de rust van stabiele inkomsten die de vaste uitgaven voor website en nieuwsbrief dekken.
En de taal is niet verkeerd te verstaan. De veranderingen aan onze planeet zijn ongezien, en de geleverde inspanningen zijn onvoldoende om het tij te keren.
Erger, zowel op lokaal, regionaal als mondiaal niveau zullen kritische drempels worden overschreden. En daarmee riskeren we plotse en onomkeerbare veranderingen te beleven die onze leefomgeving bedreigen of zelfs onderuit halen. Denk aan het smelten van de ijskap op de Noordpool, of aan zoetwatervoorraden die verdwijnen.
Natuurlijk weet de wereld, dikwijls al heel lang, wat er moet gebeuren. En op tal van terreinen zijn er wel degelijk afspraken gemaakt. Maar bij minder dan één procent van die milieuafspraken – namelijk slechts vier op in totaal vijfhonderd – is er vooruitgang vast te stellen.
Weinig vooruitgang, dramatisch veel achteruitgang
Veel vaker is de achteruitgang ernstig tot dramatisch. Zo kunnen we het vergeten dat de opwarming van de aardei lager dan 2 graden Celsius zal blijven… en belanden we dus vrijwel zeker in de gevarenzone.
Wereldwijd mishandelen we letterlijk de aardei: gronderosie, ontbossing, ze zouden de mondiale economiei meer kosten dan de financiële crisis van 2008. Het goede nieuws: het blijkt mogelijk om met een stevige en gecoördineerde aanpak de ontbossing stevig aan banden te leggen. Maar de successen zijn schaars, heel schaars.
Zoet water dan, een goed dat onmogelijk is bij te maken en dus heel voorzichtig mee om te springen. Vergeet echter dat we die voorzichtigheid nu al in praktijk brengen… terwijl nochtans vier op vijf wereldbewoners in gebieden leven waar waterschaarste een reëel probleem is.
En ook onze grootste waterreservoirs, de oceanen en de zeeën, kunnen niet rekenen op een duurzame behandeling. Verzuring bijvoorbeeld is een heel vervelend fenomeen. De koraalriffen dragen er de gevolgen van, straks zijn ze er niet meer.
Biodiversiteiti, of de verscheidenheid van planten en dieren, vertoont een fors dalende curve. De zogenaamde Global Living Planet Index laat tussen 1970 en 2007 een krimp van om en bij 30 procent optekenen.
Het rapport schenkt ook aandacht aan chemisch afval. Geen wonder want het is een ernstige bedreiging voor elk leven en voor een duurzame ontwikkelingi. Meer dan negentig procent van alle water of visstalen vertonen pesticidenvervuiling. En de digitale samenleving zadelt ons op met de sterkst groeiende afvalberg, die van het elektronische afval.
Nood aan een systeemperspectief
Het zijn evenveel facetten van fundamentele veranderingen die zich afspelen binnen ons ene aardse systeem. Een benadering vanuit dat perspectief is te vinden in het rapport vanaf pagina 193.
Wat nu? Het rapport hamert erop dat het niet zo zinvol is om te werken aan de symptomen. Veel beter is het om het beleidsvizier te richten op de krachten die deze nefaste dynamiek voortstuwen. En dat gaat het over de vervelende kanten van een sterke bevolkingsgroei, van almaar toenemende consumptie en productie, van verstedelijking en van globaliseringi.
Wat te doen? Waar zitten de voorbeelden?
Het is de verdienste van het rapport dat het vervolgens uitwaaiert over de diverse regio’s van onze aardei. We krijgen daardoor de uitdagingen nog scherper in beeld. En ze zijn vergezeld van wat een aangepast beleid kan zijn, en zelfs van voorbeelden van dergelijk goed beleid. Wie er werki van wil maken, kan hier een hele agenda uit puren.
Het laatste deel hanteert opnieuw het mondiale perspectief. Een pak duurzame doelen realiseren tegen 2050 is mogelijk, dat is het goede nieuws wat scenario’s vertellen. Maar zoiets kan echt niet zonder snel een andere politiek te voeren, zonder stevige investeringen en zonder gedragswijzigingen. We moeten zowel onze consumptie als onze productie drastisch veranderen.
Die noodzakelijke transitiei naar een duurzame of sociaalecologische economiei kan niet zonder dat ook mondiale alternatieven en oplossingen hun rol kunnen spelen. Dan kan moeilijk anders. De vele crises waarmee we kampen, situeren zich immers ook en culmineren op de schaal van het systeem aardei. Alles wat we aanvatten om die crises op te lossen, op lokaal, nationaal of welk ander niveau ook, moet deel uitmaken van of zich integreren in een globale visie en aanpak.
Het al te mateloze verbruik van de natuurlijke hulpbronnen die onze Aardei weet te bieden, zowel van de niet-hernieuwbare fossiele brandstoffen en delfstoffen als van de hernieuwbare bronnen. Voor die laatste komt het erop aan de natuurlijke productiecapaciteit van de Aardei en haar ecosystemen niet te overschrijden of uit te putten. Voorbeelden daar van zijn overbevissingi of overmatig oppompen van water. Voor de delfstoffen geldt de afweging van de beschikbare voorraden, van de recuperatiemogelijkheid en van de eventuele alternatieven. Maar heel vervelend voor de fossiele brandstoffen is dat de verbranding ervan de opwarming van de atmosfeer en klimaatveranderingi veroorzaakt, ruim voor hun uitputtingi dreigt.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Dieren en planten waren nooit veilig voor de mens maar hun uitstervingsritme ligt veel hoger dan ooit, een rijkdom die wellicht voor altijd verloren gaat.
Uiterst ambigu en onbevredigend stapelbegrip, net als het begrip ontwikkeling zelf, wil zowat alles omvatten en zegt eigenlijk niets. Die onduidelijkheid verbergt dat het feitelijk om een light versie gaat van onze huidige economie die hier en daar wat bijschaving nodig zou hebben. Terwijl echte duurzaamheid drastische en structurele veranderingen impliceert, ja zelfs het ontwikkelen van een heel andere economie.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
Duurzaamheid is op een efficiënte wijze de gerechtvaardigde materiële behoeften kunnen invullen van alle nu levende wereldburgers, zonder het vermogen van de komende generaties aan te tasten om in hun behoeften te voorzien. Dat is de vrijwel perfecte definitie van duurzaamheid, en ze is in grote mate schatplichtig aan het VN rapport Our Common Future uit 1987.
Als zowat alle systemen waarop we vertrouwen voor een goed leven in crisis verkeren, moeten we ze allemaal aanpakken en verduurzamen, en daarbij ook oog hebben voor hoe ze elkaar beïnvloeden en versterken. Dat hele proces noemen we transitie.Het is een volledige en coherente ombouw van onze huidige economie en samenleving - die een onhoudbare ecologische voetafdruk hebben, sociaal onrechtvaardig zijn en vaak ook ondemocratisch - naar een sociaalecologische en democratische samenleving en economie.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
In de meeste zeeën en oceanen wordt al enkele decennia meer vis gevangen dan ze kunnen verdragen. We zijn nochtans al lang gewaarschuwd voor de kwalijke gevolgen van overbevissing. Begin jaren zeventig van vorige eeuw nemen de vangsten van ansjovis in Peru een forse duik van naar schatting wel achttien miljoen ton naar een paar miljoen ton. Omstreeks 1990 is het de beurt aan de kabeljauw voor de kusten van Newfoundland in Oost-Canada om vrijwel te verdwijnen.
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
Het al te mateloze verbruik van de natuurlijke hulpbronnen die onze Aarde weet te bieden, zowel van de niet-hernieuwbare fossiele brandstoffen en delfstoffen als van de hernieuwbare bronnen. Voor die laatste komt het erop aan de natuurlijke productiecapaciteit van de Aarde en haar ecosystemen niet te overschrijden of uit te putten. Voorbeelden daar van zijn overbevissing of overmatig oppompen van water.Voor de delfstoffen geldt de afweging van de beschikbare voorraden, van de recuperatiemogelijkheid en van de eventuele alternatieven. Maar heel vervelend voor de fossiele brandstoffen is dat de verbranding ervan de opwarming van de atmosfeer en klimaatverandering veroorzaakt, ruim voor hun uitputting dreigt.