Tiananmen 4 juni 1989

“Ik geloof dat we allemaal Tank Men zijn. Als we het systeem confronteren, leeft Tank Man voort.”

Het was net voor het middaguur op 5 juni 1989. In een wit overhemd en met een boodschappentas in elke hand stapte hij, een dag nadat Chinese troepen honderden prodemocratische demonstranten hadden vermoord in het hart van Beijing, op de colonne met tanks en gepantserde voertuigen af.

In het midden van de brede laan die ten noorden van het Tiananmen-plein loopt - inmiddels weer schoongeveegd en zonder de studenten die van democratie i hadden gedroomd - klom hij op de eerste tank om een gesprek aan te gaan met een van de soldaten. Hij sprong er weer af, ging opzij staan en gebaarde de commandant om weer verder te gaan. Maar toen de voorste tank langs hem heen probeerde te rijden, bedacht hij zich blijkbaar en wilde de tank weer doen stoppen.

Uiteindelijk werd hij weggetrokken door twee mannen. Volgens sommigen waren het veiligheidsagenten; anderen zeiden dat het bezorgde omstaanders waren.

Het gebeuren duurde slechts enkele minuten. Maar de kalmte en moed van Tank Man hebben hem een plaats in de geschiedenis opgeleverd - het iconische beeld werd versterkt door zijn verdwijning. Over zijn identiteit en lot is er tot op vandaag geen zekerheid. Van de Chinese autoriteiten is er niets anders dan een muur van stilte.

"Tank Man" is een van de bepalende beelden van de 20e eeuw geworden. Onvergetelijk krachtig, is de foto eindeloos gereproduceerd, ondanks dat hij in China i nog steeds wordt gecensureerd door de regerende Communistische Partij CCP.

Jeff Widemer in het midden, met AP-correspondent Peter Eng links, en Jan Servaes in zijn kantoor aan de City University of Hong Kong naar aanleiding van een debat en tentoonstelling ter gelegenheid van de 25ste herdenking van Tiananmen in 2014

Verschillende fotografen hebben die dag de figuur van Tank Man op film vastgelegd. Maar het was Jeff Widener van persbureau Associated Press wiens shot het meest wijdverspreid werd, genomineerd voor een Pulitzer-prijs, en nu wordt beschouwd als een van de meest herkenbare foto's aller tijden. Genomen vanaf het balkon van zijn kamer in het Beijing Hotel, werd het over de voorpagina's van kranten over de hele wereld gespetterd - behalve natuurlijk in China.

"Ik denk af en toe aan Tank Man en vraag me af wat er met hem is gebeurd", vertelde Widener, die nu in het Duitse Hamburg woont. "Wat hij deed symboliseert de geest van jonge mensen in die tijd." “Misschien is het beter dat we nooit weten wie hij is”, voegde hij eraan toe. "Het lijkt een beetje op de 'onbekende soldaat'. Hij zal ons altijd herinneren aan het belang van vrijheid en democratie en onze rechten op menselijke waardigheid."

Voor wie meer wil zien en lezen:

Mike Chinoy was de CNN Beijing Bureau Chief tussen 1987 en 1995. Voor het University of Southern California (USC)- China Institute stelde hij een 12-delige documentaire reeks 'Assignment China' samen waarin China bekeken wordt met een westerse, voornamelijk Amerikaanse persbril - klik hier. De documentaire over de gebeurtenissen in het voorjaar van 1989, die resulteerden in het Tiananmen massacre, is hier te zien

Mike Chinoy (rechts) met gewezen CCTV-journaliste Yuhong Li (midden) en Jan Servaes in Hongkong in 2019

Een uitstekend gedetailleerd (ooggetuigen)verslag is in 1994 geschreven door Harvard en Berkeley professor Orville Schell, “Mandate of heaven. The legacy of Tiananmen Square and the next generation of China's leaders”, A Touchstone Book by Simon & Schuster, New York.

Wie liever een nederlandstalig boek leest, kan ik Henk Schulte Nordholt's meer algemene “China & de barbaren. Het verzet tegen de westerse wereldorde”, Querido, Amsterdam, 2015 aanraden.

Dead Heroes van Jeff Widemer

Jan Servaes

De auteur was UNESCO i-Chair in Communication for Sustainable Social Change aan de University of Massachusetts, Amherst. Hij doceerde ‘internationale communicatie’ en ‘communicatie voor sociale verandering’ in Australië, België, China, Hongkong, de V.S., Nederland en Thailand, naast verschillende korte projecten aan ca. 120 universiteiten in 55 landen. Jan Servaes is hoofdredacteur van het Springer ”Handbook of Communication for Development and Social Change’' (2020).

Lees ook
Verafgoding van dictators | geschreven na het bloedige onderdrukken op het Tiananmenplein van de Chinese lente in 1989
Van Tiananmen tot Hongkong, geen plaats voor democratie in China | 8-7-2020
Myanmar: van genocide naar staatsgreep. Blijft het Westen toekijken? | 21-4-2021
“Laat de honden los”. Alarmsignaal voor alle democraten | 25-1-2021
Extremisme veronachtzamen | 6-6-209

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier