Wat is er gebeurd met DeWereldMorgen.be? Een rapport voor Global Society vzw – 31 maart 2014

PALA i.be | Global Society vzw is samen met GetBasic vzw | Indymedia de oprichter van het nieuwsmedium DeWereldMorgen.be dat zijn start nam op 1 maart 2010.

Begin 2009 was GetBasic vzw | Indymedia vragende partij om een nieuw media i-initiatief te starten. Zij wilde graag de krachten bundelen met de sterke kanten van Global Society vzw en PALA.be.

Bij Global Society vzw was er toen net een project uitgetekend om uit te groeien tot een meer algemeen nieuwsmedium. Vier jaar tevoren was een gelijkaardige oefening wegens op dat ogenblik zakelijk nog onhaalbaar in de ijskast geplaatst.

Het voorstel om samen te werken was zeker het overwegen waard omdat het de mogelijkheid bood sneller te werken, en meteen een krachtiger medium te maken.

Anderzijds maakte men bij Global Society vzw van meet af aan ook enkele fundamentele bezwaren en belangrijke afwegingen:

- zo is er binnen Global Society vzw voor gewaarschuwd dat een samenwerking met mensen die PVDA lid waren - of zijn - niet zonder risico is. De betrokkenen zegden geen lid meer te zijn en voluit te kiezen voor hun journalistieke roeping. De praktijk van de jongste Indymedia jaren leek dat te bevestigen. Toch bleef twijfel gerechtvaardigd.

- Global Society vzw besefte dus in elk geval van in het begin heel goed dat Indymedia.be | GetBasic vzw was opgericht als een mantelorganisatie van de PVDA. Absolute zekerheid dat men hier echt vanaf wilde, was niet te verkrijgen.

- Anderzijds waren er geen andere partners te vinden die wilden samenwerken aan het project DeWereldMorgen.be. Samenwerken met Indymedia.be | GetBasic vzw bleek de enige manier om te kunnen bewijzen dat een dergelijk digitaal i medium wel degelijk kan bestaan.

Uiteindelijk heeft dat laatste argument de doorslag gegeven en is er toch gekozen voor samenwerking. Samen met GetBasic vzw richtte Global Society vzw het nieuwe medium DeWereldMorgen.be op. Belangrijk zijn dan volgende voorwaarden, afspraken en bedenkingen:

- de journalistieke onafhankelijkheid van DeWereldMorgen.be werd van voor de start in een duidelijk handvest gegoten;

- er werd afgesproken om GetBasic vzw om te vormen tot een echt pluralistische structuur;

- de mogelijkheid van een open coöperatieve structuur – met als leden zowel medewerkers, lezers als organisaties – zou worden onderzocht;

- op de door GetBasic vzw gevraagde stopzetting van PALA.be is om twee belangrijke redenen niet ingegaan. Global Society vzw heeft nog andere ambities dan de oprichting van een nieuwsmedium, denk bijvoorbeeld aan het oprichten van een nieuwe coöperatieve bank, het uitgeven van boeken of het bevorderen van de transitiebeweging. Daarenboven wil Global Society vzw uit voorzorg de eigen autonomie bewaken door zich niet op te heffen en o.a. het eigen medium PALA.be te behouden, weliswaar op een veel lager ritme;

- als het medium succesvol zou zijn, en o.a. heel diverse medewerkers uit alle hoeken en overtuigingen zou aantrekken – zowel vrijwilligers als vaste medewerkers – zou deze dynamiek een eventuele harde kern van PVDA-getrouwen in het medium kunnen neutraliseren en overstijgen.

Totale voorrang ging vanaf voorjaar 2009 naar het nieuwe mediaproject DeWereldMorgen.be dat vanaf het startjaar 2010 zowat alle energie i en inzet opslorpte.

Tijdens het jaar van voorbereiding en de eerste drie jaren effectief bestaan was er geen vlekkeloze maar zeker een aanvaardbare en vruchtbare samenwerking. DeWereldMorgen.be kon zich ontplooien tot een de facto pluralistisch en journalistiek medium onder het motto dat was ingebracht door Global Society: voor een sociaalecologische en democratische economie i en samenleving.

Die eerste jaren van DeWereldMorgen.be lieten vermoeden dat alle redactieleden zeker in de eerste plaats als journalisten wilden meewerken, en dat lieten primeren op hun mogelijke politieke overtuigingen. Het leek soms alsof Indymedia nooit een mantelorganisatie van PVDA was geweest.

Maar de reserves ten aanzien van de partner bleken jammer genoeg juist: het in de eerste jaren opgebouwde vertrouwen is beschaamd geworden en bleek vanaf 2013 volkomen onterecht. De verwachting dat de groei i en uitbouw van het medium het gevaar van een mogelijke partij-invloed zou doen verdwijnen, was fout.

In haar vierde levensjaar is DeWereldMorgen.be op pijnlijk duidelijke wijze opgehouden een pluralistisch en journalistiek medium te zijn:

- als het om politieke en economische democratie i draait, zijn we ver weg van de brede en diepgravende aanpak van de verkiezingen in 2010, met o.a. interviews met Maggy De Block en Danny Pieters;

- overal duiken, steeds talrijker en steeds eenzijdiger, de leden en stemmen van PVDA op, in de web-tv serie ‘Hoe durven ze?’, in de serie over Europa in crisis, in zovele bijdragen die blijkbaar alleen nog maar in die hoek zijn te vinden;

- de opgedrongen keuze om een partijpolitieke agenda te volgen en zelfs partijpropaganda onder het mom van journalistieke bijdragen op te nemen is die van een partijmedium maar onaanvaardbaar voor een journalistiek medium;

- als het om het buitenland gaat, en zeker om het Zuiden, loert de eenzijdigheid soms al langer. Nu steekt die hard de kop op, bijvoorbeeld in de berichtgeving over nogal wat conflicten in Afrika i, Azië i of Latijns-Amerika;

- steeds meer, en steeds opnieuw, gebeurt het dat meningen en zelfs ideologische stellingnamen worden voorgesteld als feiten;

- als het om de sociale kant van onze economie gaat en de verdediging van mensen- en werknemersrechten, groeit er een onaanvaardbare kloof tussen deze ambities en waarden en de praktijk van het buitenwerken en ontslaan van eigen medewerkers die vasthouden aan hun journalistiek medium en aan hun journalistieke deontologie.

Want ook die vaststelling is onmiskenbaar: wie het met dit alles niet eens was, is bedreigd met ontslag of zelfs regelrecht ontslagen. Meer zelfs, zulk ontslag is vergezeld gegaan van een journalistiek schijnproces.

Vanaf het vierde bestaansjaar ontvouwde zich dus toch het van bij het begin gevreesde worst case scenario. GetBasic vzw weigert de afspraken na te komen en neemt opnieuw volop haar rol van PVDA mantelorganisatie op:

- de afspraken om GetBasic vzw om te vormen tot een echt pluralistische structuur – zowel in algemene vergadering, raad van bestuur als andere organen – zijn nooit nagekomen. Sinds 2004 zijn de statuten van deze vzw niet meer gewijzigd;

- het voorstel om een heel open coöperatie i te vormen – met als leden zowel medewerkers, lezers als organisaties – stuit op manifeste onwil;

- de opgedrongen koerswending m.b.t. de webshop die Global Society vzw had ingebracht in het project, essentieel een online boekenwinkel die het informatieve karakter van de nieuwssite versterkte, is onbegrijpelijk voor wie de belangen van DeWereldMorgen.be vooropstelt. Ten allen prijze moest die winkel blijkbaar belanden in de handen van de met de PVDA gelieerde boekhandel De Groene Waterman. De resultaten zijn desastreus. De omzet kelderde, tot zelfs maar een tiende. De inkomsten daalden nog veel meer omdat in deze formule meer dan de helft van de marge bij De Groene Waterman belandde;

- ineens raakt de nieuwssite ook overwoekerd met reclame voor EPO-boeken. Voor een goed begrip, ook deze uitgeverij is gelieerd aan PVDA.

Conclusies en aanbevelingen voor Global Society vzw:

Het is wel degelijk mogelijk om een maatschappelijk verankerd nieuwsmedium op te zetten dat leefbaar is. Dat is een heel belangrijk resultaat.

De opgebouwde mediakennis kan in de toekomst zeker opnieuw worden gebruikt.

De reserves ten aanzien van de partner bleken jammer genoeg juist: het in de eerste jaren opgebouwde vertrouwen is beschaamd geworden en bleek onterecht. De verwachting dat de groei en uitbouw van het medium het gevaar van een mogelijke partij-invloed zou doen verdwijnen, bleek fout.

DeWereldMorgen.be houdt in de loop van 2013 in pijnlijk grote mate op het onafhankelijke en journalistieke medium te zijn dat Global Society mogelijk maakte door er geloofwaardigheid aan te verlenen bij tal van burgers en organisaties en door er vrijwel al haar middelen en energie voor in te zetten.

DeWereldMorgen.be is niet langer een pluralistisch en journalistiek medium maar een partijvehikel. Mensen met een partijpolitiek engagement verdienen daarvoor respect, maar een partij mag nooit de hand leggen op een onafhankelijk journalistiek medium.

Global Society vzw is daarom verplicht om elke samenwerking met GetBasic vzw te stoppen en zich volledig terug te trekken uit wat ooit een gemeenschappelijk en journalistiek mediaproject was.

Het is evenzeer de plicht van Global Society vzw om de lezers en partners van DeWereldMorgen.be in kennis te stellen van deze analyse, zodat zij op geïnformeerde wijze zelf kunnen beslissen over hun relatie met het gekaapte pluralistische en journalistieke medium DeWereldMorgen.be voor een sociaalecologische en democratische economie en samenleving zoals Global Society vzw wist in te schrijven als motto.

Deze partners moeten weten dat de waarden die zij verdedigen en nastreven op de meest grove wijze met voeten zijn getreden in het medium dat zij vroeger terecht steunden. Of dat nu nog het geval, moeten zij kunnen uitmaken o.a. op basis van deze informatie.

Om dit opzet te vrijwaren, kunnen de partners van DeWereldMorgen.be alsnog eisen en proberen om de vzw om te vormen tot een echt pluralistische coöperatie van medewerkers, lezers en partnerorganisaties;

En ze kunnen een onverenigbaarheid vooropstellen – die er a fortiori ook is volgens alle journalistieke beginselen en deontologie - tussen journalist zijn van een journalistiek medium en lidmaatschap en werkelijke obediëntie aan een politieke partij.

Ze kunnen vervolgens eventueel de praktische onmogelijkheid hiervan vaststellen – wegens de onwil zoals Global Society vzw die mocht ervaren – en weigeren bij de pakken te blijven zitten door samen het initiatief te nemen voor een medium dat het oorspronkelijke opzet werkelijk getrouw blijft;

Op dit ogenblik neemt Global Society vzw zelf (nog) niet dergelijk initiatief. Wel blijft zij verdergaan met PALA.be, met o.a. een nieuwsbrief die ruim 35.000 lezers weet te bereiken en blijft groeien. En Global Society vzw is bereid elke vorm van samenwerking te overwegen met echte journalistieke media.