50 jaar gewetensbezwaren in België – blijvend actueel wereldwijd

Onder de PALA i lezers zijn ze wellicht vrij talrijk, degenen die tot in de vroege jaren negentig burgerdienst hebben gepresteerd in plaats van legerdienst. Dat kon sinds op 3 juni 1964 - straks dus precies 50 jaar geleden - de wet op het statuut van gewetensbezwaarde is goedgekeurd: wie weigert te doden, kreeg daarmee de mogelijkheid niet naar het leger te gaan, evenmin naar de gevangenis, maar om een vervangende burgerdienst te verrichten.

In België is met het einde van de militaire dienstplicht in 1994 (officieel 'opschorting') ook een einde gekomen aan het statuut van gewetensbezwaarde en de daaraan verbonden vormen van burgerdienst. In vele landen in de wereld is ook vandaag nog legerdienstweigering een belangrijk thema.

In de rest van de wereld is dienstweigering (in de landen waar nog een verplichte legerdienst bestaat) vaak een riskant actiemiddel van activisten die zich duidelijk willen afzetten tegen de militarisering van hun land en hun samenleving. Ook vrouwen, hoewel meestal niet dienstplichtig (Israël is een uitzondering), zijn daarbij opvallend actief.

Turkije, Israël, Egypte, Eritrea, Colombia en Zuid-Korea zijn momenteel de landen waar het fenomeen van dienstweigering het meest speelt en actieve groepen zich hiervoor inzetten. In deze landen wordt dienstweigering op grond van gewetensbezwaren niet erkend en leiden processen tegen dienstweigeraars vaak tot lange en herhaalde gevangenisstraffen. Internationale solidariteitsgroepen ondersteunen de activisten.

Bronnen

Jan van Criekinge, Overzicht van de situatie in andere Europese landen en wereldwijd - klik hier
Meer informatie over 50 jaar gewetensbezwaarden - klik hier