Angola: twijfels over eerlijke verkiezingen

Op vrijdag 5 september gaan de Angolezen naar de stembus om een nieuw parlement te verkiezen. In 2009 volgen dan normaal gezien de presidentsverkiezingen. Het worden zeker ‘historische' verkiezingen, want het zullen de eerste zijn sinds er in april 2002 een einde kwam aan een van de langste en bloedigste oorlogen op het Afrikaanse continent (begonnen in 1961 en met korte onderbrekingen doorgegaan in 1975 en 1992 doorgegaan tot 2002). Toch zijn nog lang niet alle voorwaarden vervuld om te garanderen dat het ook vrije en eerlijke verkiezingen zullen worden, waarvan de uitslag weerspiegelt wat de meerderheid van de bevolking i wil.

Zowel lokale als internationale mensenrechtenorganisaties hebben al gewaarschuwd dat systematische intimidatie tegen oppositiepartijen, het gebrek aan persvrijheid en de druk van regeringszijde op de niet zo onafhankelijke verkiezingscommissie (CNE) de uitslag dreigen te beïnvloeden. De organisatie van de verkiezingen werd al enkele keren uitgesteld, officieel omdat de logistieke situatie in het land voor onoverkomelijke problemen zorgde. Tussen november 2006 en mei 2008 werden de kiezers geregistreerd. De infrastructuur werd tijdens de burgeroorlog zwaar geteisterd, landmijnen maken dagelijks slachtoffers en grote delen van het immense land zijn nauwelijks over de weg bereikbaar vanuit de hoofdstad Luanda.

Maar Angola heeft zich de laatste jaren ook weten te ontpoppen tot een belangrijke exporteur van olie. Angola staat nu op een stevige tweede plaats - na Nigeria - in Sub-Sahara Afrika i. Totnogtoe zijn de opbrengsten uit de olie-industrie vooral ten goede gekomen aan een kleine elite binnen de MPLA-regeringspartij die al sinds de moeizaam bevochten onafhankelijkheid van Portugal in 1975 onafgebroken aan de macht i is. Eerst als marxistische eenheidspartij met steun van de Sovjet-Unie en Cuba ten tijde van de Koude Oorlog. Na het mislukte vredesakkoord en de verkiezingen van 1992 als grootste partij tegen de gewapende oppositie van Savimbi's UNITA, die de rijke diamantgebieden onder controle hield.

President José Eduardo dos Santos (aan de macht sinds 1979) heeft de laatste jaren bijzonder goede relaties ontwikkeld met oliebedrijven in de VS. Het totale gebrek aan transparantie in de olie-inkomsten heeft al herhaaldelijk aanleiding gegeven tot spanningen met de Wereldbank i, IMF i en internationale donoren. Chinese investeerders zijn echter massaal bijgesprongen om de weg- en spoorinfrastructuur te herstellen van de oorlogsschade.

De internationale mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch formuleerde onlangs een aantal dringende aanbevelingen om de geplande verkiezingen alsnog eerlijker te laten verlopen. Angola is als lidstaat van de SADC, de ontwikkelingsgemeenschap van zuidelijk Afrika - die recent ook een vrijhandelszone werd, verplicht om de minimale richtlijnen voor democratische verkiezingen op te volgen. De grootste problemen doen zich voor op het platteland waar de almacht van de lokale MPLA-leiders groot is. Bijeenkomsten van oppositiepartijen worden verstoord of onmogelijk gemaakt zonder dat de politie hiertegen optreedt. Oppositiekandidaten en organisaties van de civiele samenleving i hebben nauwelijks toegang tot de officiële massamedia en onafhankelijke journalisten krijgen nog altijd af te rekenen met processen en intimidatie. Binnen- en buitenlandse waarnemers bij de verkiezingen kregen pas heel laat hun accreditatie. Kortom, de verkiezingen zijn verre van optimaal voorbereid, maar een hervatting van de oorlog i zoals na de verkiezingen van 1992 lijkt erg onwaarschijnlijk.

Website

klik hier voor Human Rights Watch-rapport over verkiezingen in Angola

klik hier voor Human Rights Watch-rapport 2 over verkiezingen in Angola

SADC als vrijhandelsregio (AfriMap)