De dienstweigeraar: Turkije, het leger en de mensenrechten

Hoewel de Turkse regering van de moslimdemocratische premier Recep Erdogan de laatste jaren onmiskenbaar pogingen heeft ondernomen om de situatie van de mensenrechten i in het land te verbeteren, blijft de situatie op het terrein verre van ideaal. De invloed van het machtige leger – dat geen al te hoge pet op heeft met Erdogan en zijn regering, de onopgeloste ‘Koerdische kwestie’ en de groeiende aanhang van allerlei rechtsnationalistische groeperingen zorgen regelmatig voor problemen. Ondertussen is ook binnen de EU i de discussie over het Turkse lidmaatschap nog lang niet gestreden…
Op 15 maart 2007 werd de Turks-Koerdische dienstweigeraar Halil Savda door de militaire rechtbank van Corlu-Tekirdag tot 15,5 maand gevangenisstraf veroordeeld voor dienstweigering en herhaaldelijke weigering om militaire orders op te volgen. Dit was maar de zoveelste veroordeling in een lange rij van processen en perioden van gevangenschap voor de nu 33-jarige vredesactivist. Begin de jaren negentig werd hij ervan verdacht lid te zijn geweest van de verboden Koerdische partij PKK, wat Savda altijd heeft ontkend. In 2004 verklaarde hij op een persconferentie dat hij op grond van gewetensbezwaren geen legerdienst wil vervullen. Eind januari van dit jaar werd hij in de militaire gevangenis van Corlu nog zwaar mishandeld door de bewakers. Volgens zijn advocaat, Suna Coskun, is de kans groot dat hij op zijn volgende proces (op 12 april) nog eens zes maanden extra gevangenisstraf zal krijgen. Turkije treedt hiermee op flagrante wijze de internationale wetgeving met voeten die stelt dat een persoon geen twee keer voor dezelfde feiten kan worden veroordeeld. Bovendien werd Turkije eerder al aangeklaagd door de Raad van Europa in de zaak van dienstweigeraar en pacifist Osman Murat Ülke. Ook in deze zaak – die internationaal veel weerklank kreeg – was sprake van een carrousel van veroordelingen voor telkens weer dezelfde feiten. Ook de VN-werkgroep die zich bezighoudt met Willekeurige Vrijheidsberoving kwam in 1999 tot de conclusie dat de Turkse staat de bedoeling had om de persoonlijkheid van Ülke te breken door hem blijvend te vervolgen. De War Resisters’ International (WRI) roept 12 april uit tot actiedag in solidariteit met Halil Savda en voor het recht op dienstweigering in Turkije.

European Convention on Human Rights (ECHR)
International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR)
Meer over de zaak-Savda bij WRI http://wri-irg.org/co/turkcampaign-en.htm
Human Rights Watch over de zaak-Ülke
http://hrw.org/english/docs/2006/09/13/turkey14533.htm
Amnesty International http://web.amnesty.org/library/Index/ENGEUR440221998?open&of=ENG-345