Kazachstan: een gespleten samenleving

Wij houden eraan voor PALA i regelmatig te putten uit de nieuwe landenboeken die nogal wat accurate kennis leveren. En als het nodig is, aarzelen we niet om onze kritiek te spuien. Want de kwaliteit moet hoog blijven.

Laatste in de reeks is Kazachstan, pas onafhankelijk sinds 1991 door het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en wellicht bij velen vooral of alleen bekend van wielerploeg Astana - tevens de naam van de nieuwe hoofdstad - en misschien als groeiende olie- en gasleverancier. De auteur is Bruno De Cordier van de Conflict Research Group van de Universiteit Gent.

Gespaard van etnisch geweld

De regering promoot het land graag als een gemeenschappelijk Euraziatisch huis, waar talrijke volkeren - waarvan de Kazachen met 58 procent en de Russen met 26 procent van de 15,5 mijoen inwoners de grootste zijn - in harmonie samenleven. Kazachstan is inderdaad gespaard gebleven van grootschalig etnisch geweld. Dat kwam er niet met Russische separatisten, en evenmin tussen de verschillende Kazachse jüzdar of horden. De angst daarvoor was begrijpelijk, want dit waren de dagen dat Joegoslavië bloedig uit elkaar viel en ook de Kaukasus in lichterlaaie stond. Het pleit voor het regime dat het door een politiek van geven en nemen anders is verlopen.

Een gelaten ongemak

Bij de bevolking i is het onderwerp van etnische relaties taboe, zeker tegenover buitenstaanders. Onder de oppervlakte bestaan een soort gelaten ongemak. Vele Russen hebben een houding van gefrustreerde ex-kolonialen: we hebben hen toch beschaving en vooruitgang gebracht, en als dank worden we aan de kant gezet. Waar is dat de Slaven systematisch uit het staatsapparaat en de politie zijn verdrongen. Veel Kazachen hebben een dubbel gevoel tegenover de vroegere heersers: enerzijds bitterheid en wrok wegens de lange overheersing, het identiteitsverlies en de ecologische vernietigingen, anderzijds fascinatie voor de Russische verworvenheden op het vlak van alfabetisering, sociale infrastructuur en technologie. In elk geval, na de onafhankelijkheid vonden geen anti-Slavische pogroms plaats, alleen enkele plaatselijke incidenten die weinig met nationalisme te maken hadden.

Een sociale breuklijn

De echte breuklijn is veel meer sociaal dan etnisch: vooral tussen wie wel en wie niet profiteren van het regime en de olieboom en tussen stad en provincie. Zeker de tegenstelling tussen de gerussificeerde Stadskazach die slecht of geen Kazachs spreekt, en de mambet, de meer traditionele Kazach uit de provincie, is opvallend. Met de massale migratie i van die laatste naar de steden, waar ze hun plaats opeisen, kunnen ze elkaar maar moeilijk meer ontlopen. (BDC en DB)

Uit het nieuwe Kazachstan landenboek, auteur Bruno De Cordier, 128 p., met foto's plus uitvouwbare overzichtskaart

Klik hier voor meer informatie en bestellen

Klik hier voor alle landenboeken - ze zijn alfabetisch gerangschikt