maatschappelijk verantwoord ondernemen
Herinner je de golf van protest wanneer Shell eind vorige eeuw het olieplatform Brent Spar in zee wil dumpen, of de brede onvrede over mensonwaardige arbeidsomstandigheden bij onderaannemers van de grote sportmerken. Sindsdien is er in het bedrijfsleven en daarbuiten een stroming gegroeid die ijvert voor maatschappelijk verantwoord of duurzaam ondernemen.
Bedrijven moeten niet enkel winstgevend of economisch leefbaar zijn, ze moeten ook de sociale en de ecologische balans van hun activiteiten in rekening brengen. In het Engels spreekt men van de tripple bottom line, de drie P's - profit, people en planet - die elk bedrijf zou moeten respecteren, in onze taal misschien best vertaald met winst, mensen en Aarde. Eigenlijk is er nog een vierde bottom line want ook cultuur verdient respect.
De roep naar maatschappelijk verantwoord ondernemen vertaalt zich o.a. in bedrijfs- en gedragscodes, en een inflatie van ecologische, sociale en fair trade labels. Naast de traditionele financiële balans is er de opkomst van duurzaamheidsverslaggeving die ook de sociale en ecologische balans opmaakt. En er is het groeiend fenomeen van internationale kaderovereenkomsten tussen multinationale bedrijven en internationale vakbonden.
Sommige bedrijven wijzen echt de weg op ecologisch en sociaal vlak én blijven economisch gezonde en winstgevende bedrijven. Eigenlijk zou je er niet één bedrijf mogen uitpikken maar de ommekeer die Umicore – het vroegere Union Minière - in de loop van de jongste jaren liet optekenen is toch vermeldenswaard. Van een ontzettend vervuilend koper- en loodbedrijf dat gezondheidsravages aanrichtte en maandenlange stakingen kende is het getransformeerd in een nieuwe materialenbedrijf dat duurzaamheid werkelijk in de praktijk weet te brengen.
Maar nog al te vaak gaat maatschappelijk verantwoord ondernemen om schone schijn, om een marketingtruc, en primeert finaal altijd die ene bottom line, de winst.
En altijd gaat het om vrijwillige initiatieven. Vergeet niet dat labels inderdaad goed kunnen helpen om de duurzaamheidslat hoger te leggen, maar dat overheden in elk geval minimale sociale en ecologische normen moeten afdwingen om te beletten dat malafide bedrijven helemaal onder de lat lopen.
Lees meer in hoofdstuk 18 van Transitie. Onze welvaart van morgen
zie ook duurzaamheidsverslaggeving, Global Reporting Initiative, internationale kaderovereenkomst