vrijhandel

Wanneer de internationale handel geen enkele rem krijgt opgelegd - geen douanerechten, geen belastingen en geen wettelijke beperkingen - spreekt men van vrijhandel. Dat is vanzelfsprekend een theoretische situatie die nooit helemaal in praktijk raakt omgezet. Alle landen hebben altijd hun economie op één of andere wijze in bescherming genomen. En zowat alle welvaartstaten en opkomende economieën hebben hun industrialisering en hun ontwikkeling verwezenlijkt achter grotendeels gesloten grenzen.

Voorstanders argumenteren dat vrijhandel kan zorgen voor meer concurrentie, hogere productiviteit en betere producten of diensten die ook goedkoper zijn. Dat is onder andere zo omdat landen en regio’s zich kunnen toeleggen op waar ze goed in zijn. Zeker landen met een sterke economie kunnen met vrijhandel op de wereldmarkten winst halen uit hun specialisaties.

Na de Tweede Wereldoorlog is om die reden en onder impuls van het vrijhandelsakkoord GATT en later van de Wereldhandelsorganisatie de wereldhandel steeds vrijer gemaakt. Bijkomend sterk argument was de huiver voor het protectionisme van de jaren dertig, volgende op de beurscrash van 1929, dat zowat de hele wereld in een zware economische recessie stortte en tot de opkomst leidde van dictaturen en wellicht zelfs de Tweede Wereldoorlog.

Maar er is een keerzijde, of minstens zijn er zware schaduwzijden. Zwakkere lokale en regionale economieën delven het onderspit. Samenlevingen verliezen de greep op hun economie. En bijna altijd opnieuw lijkt vrijhandel samen te moeten gaan met grotere ongelijkheid, met een meer ongelijke verdeling van de voortgebrachte welvaart. De realiteit toont hoe mensen en werknemers zich overal maar moeten inschrijven in een kapitalistische wereldeconomie en een vrijhandel die op maat zijn geschreven van het bedrijfsleven.

Vrijhandel is verworden tot een dogma dat doet vergeten de meest fundamentele vraag te stellen: hoe draagt vrijhandel bij aan het welzijn en de bestaanszekerheid van samenlevingen?

zie ook GATT, liberalisering, Wereldhandelsorganisatie