Het ‘J’accuse’ van Dirk Barrez - Boekrecensie

maandag, 6 mei 2019 - 12:10

In dit korte Zola-aanse, pamflettaire essay bouwt Barrez verder op een aantal inzichten die hij in de loop van de voorbije dertig jaar in zijn uitvoerige publicaties rond (anti-) globalisering i ontwikkeld heeft en die hij nu herleidt tot elf politieke dwaasheden van politici.

‘Uiteindelijk kan geen enkele macht i de kracht en de wil van een georganiseerde samenleving weerstaan. Wie verandering beoogt, moet dus vooral de samenleving of de mensen ‘uitdagen’, niet zozeer de machtsstructuren of machthebbers.’

Dat schreef Dirk Barrez in 1991, toen nog VRT-journalist, in ‘De val der Engelen i’. Het werd het eerste boek in een lange reeks van publicaties van deze geëngageerde auteur, die ook oprichter is van de bijna eenmanswebsite PALA i.be en - niet te vergeten - hoofdredacteur was van DeWereldMorgen.

Nu, bijna dertig jaar later, houdt hij zich even niet aan die uitspraak, want met het oog op de verkiezingen van 26 mei 2019 daagt hij zeer uitdrukkelijk de politieke machthebbers uit.

Over ‘dwaasheden’ gesproken

De titel van dit korte Zola-aanse, pamflettaire essay liegt er niet om: ‘Elf politieke dwaasheden’. Met beschuldigende vinger wijst hij naar ‘50 jaar schuldig verzuim van onze politici’. In de Knack van 26/03/2019 doet hij daarover een bekentenis: ‘Een groot onbehagen van me ontwikkelde zich eind 2017 tot een pril boekidee. Hoe spijtig het ook is om het aan jongeren te moeten vertellen, de beste raad die ik kon bedenken was: “Pak in en migreer. Uw land heeft geen toekomst.” Het idee bleef liggen tot gele hesjes en klimaatbetogers de strijd aangingen met de hardnekkige politieke nalatigheid. De nieuwste generaties begrijpen dat ze de druk op de ketel moeten houden. Ze willen hun toekomst herwinnen en werken daar hard voor. Die context was alvast veel bemoedigender om een klein overzicht te schrijven van de grote, urgent te repareren dwaasheden, die politici al vijftig jaar opstapelen.’ (1)

In dit pamflet bouwt Barrez verder op een aantal inzichten die hij in de loop van de voorbije dertig jaar in zijn uitvoerige publicaties rond (anti-) globalisering i ontwikkeld heeft en die hij nu herleidt tot elf politieke dwaasheden van Belgische politici. Als voorbeeld van zijn werkwijze en van zijn stijl licht ik er dwaasheid twee ‘Slechte globalisering i is ramp voor samenleving en planeet’ uit: ‘Slechte globalisering i maakt dat Afrikaanse boeren verhongeren of moeten migreren, oerwouden verloren gaan van Brazilië tot Indonesië, de middenklassen in de VS en elders hun inkomens zien dalen, de oceanen bulken van plastic, werk i en inkomen voor vele mensen fragiel en ontoereikend zijn, dieren en planten razendsnel verdwijnen, burn-out oprukt en de politiek geloofwaardigheid verspeelt. Onmacht en boosheid zijn er lang niet alleen bij klimaatbetogers of gele hesjes.’ (p. 13)

Barrez beperkt zich niet tot het signaleren van ‘dwaasheden’ maar analyseert ook in een heldere, compacte stijl waar ze volgens hem vandaan komen. Zo legt hij uit wat hij bedoelt met een ‘Mondiale champions league enkel voor economie i en markten’: ‘Vooral sinds 1980 tekent de politiek afwezig. Regels afschaffen is het nieuwe geloof. Maar dan geldt het recht van de sterkste. Multinationals jagen overal op de goedkoopste arbeid i en kijken niet om naar milieuschade. Geld i, goederen en diensten hebben rechten die internationaal afdwingbaar zijn, terwijl de rechten van mensen en milieu veel minder of niet wereldwijd afdwingbaar zijn, of zelfs niet bestaan. Politici maken dat de economie i en de markten in de mondiale champions league kunnen spelen, terwijl zijzelf nationaal spelen, een beetje Europees en amper mondiaal. Zo zetten ze zichzelf buitenspel. Deze absurde situatie is de wereld op zijn kop.’

Voilà en wie daarover meer wil weten, vindt bij elke politieke dwaasheid een kadertje met verwijzingen naar meer uitvoerige PALA i-artikelen. Dirk Barrez is streng, zeer streng voor ‘onze politici’ en daar zijn meer dan voldoende redenen voor. Hij eindigt trouwens zijn ‘J’accuse’ met een oproep om vanuit de samenleving een onafhankelijk tribunaal op te richten. ‘Zijn opdracht: het systemische falen van politici in de jongste 50 jaar onderzoeken, de schuldigen opsporen en straffen. Misschien door pensioenrechten te verminderen voor de perioden dat zij hun job niet vervulden?’ (p. 44)

Inspirerend programma

Maar Dirk Barrez eindigt zijn verhaal niet met een beschuldigende vinger. Het tweede deel van dit pamflet bevat een inspirerend programma voor een menselijke samenleving, voor een wereld die sociaal, ecologisch en democratisch wil zijn. Dit pamflet verschijnt net voor de verkiezingen. Niet toevallig dus. Het is echter maar zeer de vraag of de bestaande partijen uit dat ‘Barreziaanse progamma voor een menselijke samenleving’ zullen willen putten. De auteur antwoordt alvast zelf op die vraag: ‘Als dan het politieke terrein bezet is door partijen die deze ambitie niet hebben, of niet weten hoe ze te realiseren, belanden ze maar best op de vuilnisbelt van de geschiedenis om plaats te maken voor democratische partijen die de uitdaging wel aankunnen.’ (p. 46).

Walter Lotens

Dirk Barrez, 11 politieke dwaasheden. 50 jaar schuldig verzuim van onze politici. Pala i.be, Leuven. 2019,84 blz. ISBN 9789463880657, prijs: 8 euro bestellen: www.pala.be

(1) De bijdrage Onze politici kunnen het niet alleen verscheen zowel op Knack.be als op Pala i.be

Deze recensie verscheen eerst op DeWereldMorgen.be

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala i misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala i vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala i nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier

Democratie