Streep door 40 miljard dollar USAID. En dan?

Zijn er valabele redenen om het eventuele verdwijnen van USAID te betreuren? Weinig. Want de wereld heeft vooral meer ernstige internationale samenwerking nodig.

Het nieuwe VS-bewind bevriest meteen vrijwel alle buitenlandse hulp. Een onmiddellijk slachtoffer is USAID. Met een budget van meer dan veertig miljard dollar is dat de grootste publieke ontwikkelingsorganisatie.

Het werken is haar nu onmogelijk gemaakt, zelfs haar bestaan is onzeker. Natuurlijk heeft dat zware gevolgen voor vele mensen en organisaties. Maar onze invalshoek is om breder te kijken.

De allerarmste vertaling van internationale samenwerking

Al meer dan een halve eeuw is internationale samenwerking in grote mate vertaald als zogenaamde ontwikkelingssamenwerking i, als in financiële cijfers gemeten hulp. En die activiteit is het sterk afgeschermde gespecialiseerde terrein geworden van tal van organisaties, zowel gouvernementele, niet-gouvernementele als internationale.

Hulp mythe

Daar komen grote problemen van. Want hulp ziet het ontwikkelingsvraagstuk en internationale solidariteit niet langer in termen van mensenrechten i die politiek gerealiseerd moeten geraken. Daarenboven gaat ze gepaard met de mythe dat die hulp ook echt zou bijdragen tot duurzame ontwikkeling i.

De werkelijkheid is al meer dan zestig jaar heel anders, om tal van redenen werkt hulp niet, kan ze zelfs niet werken. Telkens opnieuw zal men trachten te overtuigen dat het voortaan wel succesvol zal zijn, het is altijd opnieuw zelfverblinding, hoe goed bedoeld ook.

Altijd domineren andere belangen

Extra problemen duiken op bij de hulp van grote landen met veel belangen, a fortiori bij USAID. Zo blijkt de organisatie meer dan eens een instrument in het buitenlands beleid van de VS, inclusief inmenging in de binnenlandse politiek.

Of ze is glijmiddel voor economische VS-belangen. Zo blijkt de als hulp voorgestelde dumping van Amerikaanse voedseloverschotten meer dan eens desastreus voor lokale boeren. Ze brengen antiontwikkeling.

Nog meer onmacht en verarming van de armsten

Dit hoeft niet te verbazen. Wie analyseert hoe politiek strijd geleverd wordt over de besteding van overheidsmiddelen zal merken dat de belanghebbenden die het zwaarst wegen op de besluitvorming er het meest voordeel uit halen, zij dienen best hun eigen belangen.

De armsten om wie ontwikkelingssamenwerking i officieel draait, hebben in realiteit helemaal geen zeggenschap in dit proces. Onontkoombaar worden hun belangen over het hoofd gezien. Erger nog, omdat de belangen van die andere groepen meer dan eens tegengesteld zijn aan hun belangen, veroorzaakt ontwikkelingsgeld nog meer onmacht en verarming van de armsten.

Kan het eindelijk gaan over de internationale samenwerking die meest nodig is?

Er zijn dus belangrijke argumenten om het eventuele verdwijnen van USAID niet te betreuren. Dat haar taken mogelijk overgenomen worden door Buitenlandse Zaken zou zelfs meer duidelijkheid scheppen, namelijk dat de belangen van de VS vooropstaan.

Vooral creëert die duidelijkheid een wit blad. Ze onthult namelijk het gebrek aan internationale samenwerking die we meest van al nodig hebben. Hoe bestrijden we mondiaal met meer dan acht miljard mensen samen de grote uitdagingen die ons de duvel aandoen, van hollende klimaatverandering i tot onverantwoorde inkomensongelijkheid? Hoe organiseren we best onze welvaartsmachinerie om ieders rechten waar te maken?

Dat zijn de meest pertinente en dringende maatschappelijke vragen. En de antwoorden moeten komen van de politieke verantwoordelijken, van parlementen en regeringen, en van internationale organisaties. Nooit zullen deze echte oplossingen kunnen komen van USAID of haar gelijken. Ze hebben daar simpelweg niet het mandaat of de macht i voor.

Dirk Barrez
Hoofdredacteur en auteur van De Val der Engelen. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen

Bronnen
Wikipedia, United States Agency for International Development 
Website USAID – voor zover (nog) bereikbaar
VIDEO Wall Street Journal, What Is USAID and Why Do Elon Musk and Trump Want It Shut Down?, 4 februari 2025
Lees ook 
Negen redenen waarom hulp niet helpt | Pala i 12-12-1992
De Val der Engelen. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen | Pala i 9-7-1992

Foto Julien Harneis "Wasted Development Aid by US Aid in Congo. An abandoned ferry, a relic of a development project is rusting away" 
Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic license