In een dertigtal landen voeren mensen zowat vijfendertig oorlogen. Het zijn allemaal burgeroorlogen, met uitzondering van de oorlogi in Irak. Waarom ‘slechts’ dertig? De afspraak is dat we maar van oorlogi spreken zodra er duizend doden zijn geteld in een conflict. De realiteit is jammer genoeg dat nog veel meer landen getroffen zijn door geweld, door gewapende conflicten, vervolgingen, zware schendingen van mensenrechteni, miskenning en discriminatie van grote bevolkingsgroepen, banditisme en terrorisme. En vergeet vooral ook niet het structurele geweld van hongeri, armoedei, vermijdbare ziekten en analfabetisme.
Zijn er dan geen andere manieren dan geweldgebruik om met conflicten om te gaan? of om te reageren op structureel geweld? Toch wel. In heel wat landen heeft de democratie wortel kunnen schieten. Dat is de beste vorm van geweldloze conflictoplossing die de wereld tot nu toe heeft uitgewerkt. Die democratie is er trouwens niet vanzelf gekomen. Soms is er geweld voor gebruikt. Maar in veel gevallen is ze afgedwongen via de geweldloze weg, met betogingen, stakingen, boycots, marsen en andere actiemiddelen. Dat is gebeurd onder druk van sterke sociale en politieke bewegingen waarvan de leiders dikwijls vergeten zijn geraakt. Soms is dat anders en raken namen gegrift in het collectieve geheugen van de mensen, namen zoals Mahatma Gandhi, Martin Luther King en Nelson Mandela. Gandhi verzette zich tegen onrecht met marsen, ongehoorzaamheidacties en hongerstakingen en speelde een grote rol in het onafhankelijk worden van India. King kwam op voor iets wat vanzelfsprekend zou moeten zijn, dat alle burgers in een land gelijke rechten zouden genieten. Hij koos daarbij principieel voor geweldloosheid, zette efficiënte acties op en boekte succes. Mandela wilde op geweldloze wijze de Zuid-Afrikaanse apartheid overwinnen. Door de gewelddadigheid van het regime meende hij uiteindelijk geen andere uitweg meer te zien dan gewapend verzet. Zevenentwintig jaar lang belandde hij in de gevangenis om na zijn vrijlating bij te dragen tot de geweldloze omvorming in een democratisch Zuid-Afrikai.
Opvallend is dat actieve geweldloosheid zowel successen kan halen in democratieën als in minder democratische omstandigheden, zelfs waar democratie onbestaande is. King zag zich geconfronteerd met een ‘democratie’ waarin de zwarten minder of niet meetelden, Gandhi vond tegenover zich een koloniale mogendheid en Mandela het autoritaire en gewelddadige apartheidsregime. Er zijn meer voorbeelden. Of zijn we al vergeten dat de voormalige communistische regimes in Oost-Europa en de Sovjetunie weggespoeld zijn in geweldloze revoluties? Herinneren we ons nog dat in heel de wereld militaire regimes en dictaturen verdwenen zijn, meestal onder de geweldloze druk van de straat en van democratiseringsbewegingen allerhande? Dat gebeurde de voorbije decennia in vele landen op alle continenten. Natuurlijk is het zo dat daar niet allemaal volwaardige democratieën bloeien, dat banditisme en miskenning van mensenrechteni niet meteen verdwijnen, dat corruptiei nog welig tiert. Maar dat zijn geen redenen om zo weinig aandacht te besteden aan geweldloze veranderingen en het is een grove miskenning van het belang ervan. Want niet altijd zijn de camera’s zo talrijk aanwezig als eind 2004 in Oekraïne. Zij registreerden hoe de presidentsverkiezingen uitliepen op een patsituatie waarbij geweld om de hoek loerde. En zij bleven het vervolg filmen waarbij een krachtige massabeweging nieuwe verkiezingen afdwong en won, en waarbij geweld vermeden is, hopelijk voorgoed. Zo was te zien hoe er, misschien meer dan ooit, ruimte is voor geweldloze acties om veranderingen af te dwingen, niet enkel in Oekraïne maar vrijwel overal op onze wereld... alleen maken we er veel te weinig gebruik van en hebben we er veel te weinig oog voor. Ironisch genoeg zien we de beeltenis van Che Guevara veel meer. Massaal duikt hij op in vreedzame manifestaties, alhoewel hij geen aanhanger was van geweldloosheid. Hij wilde een betere samenleving realiseren via de gewapende revolutie, vooral in Latijns-Amerika. Het mislukte. Hij werd gevangengenomen in Bolivia en vermoord. In de volgende decennia sneuvelden nog vele duizenden revolutionairen. Hun leuze was ‘de revolutie of de dood’. Het werd de dood. En de samenlevingen die ze achterlieten vielen meer dan ooit ten prooi aan dictatuur, onrechtvaardigheid en miskenning van de mensenrechteni. Wie de geschiedenis overloopt van sociale verbeteringen en van democratisering, van emancipatie en afdwinging van fundamentele rechten, die zal een balans vinden die sterk in het voordeel slaat van de actieve geweldloosheid. En dus valt het te hopen dat we liever morgen dan overmorgen geweldloze bewegingen zien groeien die echte vrede afdwingen voor de mensen in Palestina en Israël, in Baskenland, in Colombia, in Soedan, Kongo, Ivoorkust en andere Afrikaanse landen, in Pakistan, India, Indonesië en andere landen in Aziëi.
Afbeelding
Schrijf in op de PALA nieuwsbrief
verschijnt maximaal 2 maal per maand
een journalistieke kijk op onze globaliserende wereld Hoe is de wereld eraan toe? Waar moet het naartoe? Hoe geraken we daar?
PALA zoekt met haar nieuwsbrief, website en boeken de antwoorden voor een meer sociale, ecologische en democratische samenleving en economie
Soms zullen ze de wet aan hun kant hebben, en kunnen ze geweldloosheid combineren met werken binnen de wettelijkheid. Zo werken vandaag voorstanders van werknemersrechten en vakbondsvrijheid in Chinai. Zo werken in heel wat landen landlozeni die op geweldloze wijze braakliggende gronden bezetten om daar menswaardig te kunnen van leven. Maar zelfs als de wet niet aan hun kant staat, is de geweldloze weg te verkiezen. Want hij leidt tot de beste resultaten. Ook om nog een andere reden. Bewegingen die kiezen voor de gewapende weg om bijvoorbeeld zelfbeschikking te veroveren, gaan bijna noodgedwongen de weg op van strakke ideologische eenheid en militaire logica. Maar ze hebben de grootste moeite om die gevaarlijke mantel af te gooien wanneer na de overwinning eindelijk een vrije maatschappij moet worden opgebouwd. Want de strijd voor zelfbeschikking is één, de uitoefening van de machti is een andere zaak. De zogenaamde revolutionaire regimes bieden geen garantie voor de opbouw van een democratische, pluriforme en tolerante samenleving, voor een rechtsstaat. En dus valt het te hopen dat we liever morgen dan overmorgen nieuwe Kings, nieuwe Ghandi’s, nieuwe Mandela’s zullen zien.
Dirk Barrez, journalist en auteur, 31 januari 2005
Reageren en meedenken kan op ons forum, onder het discussiethema Oorlog en vrede Zorg voor korte, doordachte bijdragen, zo komen we samen verder.
Overname van de brief door niet-commerciële initiatieven of verenigingen mag, mét volgende bronvermelding: Dirk Barrez, PALAi nieuwsbrief over onze globaliserende wereld, voor gratis abonneren en forum surf naar www.globalsociety.be. Wij vernemen dat graag met een mail naar info@globalsociety.be
Voor wie nog meer discussiestof wil, surf naar het boek op deze site en lees vooral deel 9 ‘Kunnen we samenleven? Over oorlogi en vrede’
Het loopt al vijf jaar niet lekker met de menselijke ontwikkeling. En de internationale samenwerking vlot allerminst. Die feiten brengen emotierijke vragen in het Human Development Report. Waarom zitten we zo vast? Hoe de impasse doorbreken?
Dat conflict en oorlog toenemen, doet de democratie in de wereld geen deugd. Zo valt de Democratie Index 2023 meest summier samen te vatten… En eigenlijk is deze index nog veel te optimistisch.
3661 Hondurezen en 33.287 Mexicanen zijn vermoord in 2022, 24.865 Zuid-Afrikanen in 2020 en 44.200 Nigerianen in 2019. Moord is een veel grotere doder dan oorlog.
Wat was zeker essentieel aan 2023? En bleef vaak on(der)belicht? Cruciale sociale conflicten bij o.a. Tesla en in Hollywood, een tech gedomineerde revolutie, wereld in terra incognita, verdeeldheid en geweld in opmars, democratie in nood en soms verrassend weerwerk.
Het landgoed Bletchley Park is niet alleen de plaats van de eerste internationale bijeenkomst over artificiële intelligentie op 1 en 2 november 2023. In de Tweede Wereldoorlog vonden er nog veel beslissender activiteiten plaats.
2000 deelnemers zorgden op zaterdag 21 september 2002 voor een vliegende start van het Belgisch Sociaal Forum. Meer dan 150 organisaties hadden vooraf hun handtekening gezet onder de beginselverklaring van het Forum. Belgische vakbonden, NGO's, klassieke en nieuwe sociale bewegingen vonden elkaar voor een gemeenschappelijk project.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Oorlog is een zware gewelddadige strijd tussen georganiseerde gewapende partijen.Een arbitraire maar geregeld gebruikte maatstaf om een gewapend conflict als een oorlog te bestempelen, is dat er minstens duizend doden vallen in een jaar.
Oorlog is een zware gewelddadige strijd tussen georganiseerde gewapende partijen.Een arbitraire maar geregeld gebruikte maatstaf om een gewapend conflict als een oorlog te bestempelen, is dat er minstens duizend doden vallen in een jaar.
De mens zoekt voortdurend naar een beter leven. Die moeizame zoektocht is ook te lezen als een verhaal van rechten en vrijheden. Op 10 december 1948 schrijft de mensheid van dat verhaal de mooiste en meest unieke bladzijde. Die dag keurt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens goed. Die Verklaring telt slechts 30 artikelen, maar is een ontzettend rijke en veelzijdige tekst. Het bevat zowel de burgerlijke en politieke vrijheden (art.1-21), de sociale en economische rechten (art. 22-25) als de culturele rechten (art. 22,26,27). Ook het recht op ontwikkeling is er reeds in vervat (art. 28). En zelfs dat rechten ook plichten meebrengen (art. 29). Tientallen verdragen en conventies hebben ze daarna aangevuld.
800 miljoen mensen zijn ondervoed, elk jaar opnieuw sterven miljoenen mensen door gebrek aan voedsel en de ziekten die daarmee samenhangen, elke dag meer dan 25.000 doden, dat zijn wel 100 neerstortende passagiersvliegtuigen of ruim acht keer het aantal 11 september doden in de WTC torens, elke dag. Toch levert de Aarde genoeg te eten voor iedereen. Niet een tekort aan voedsel is dus de belangrijkste oorzaak van honger en hongersnood. De echte oorzaak is, veel meer dan voedseltekort, droogte, overstromingen of andere rampen, dat mensen arm zijn, dat ze te weinig koopkracht of inkomen hebben om aan eten te geraken.
Armoede is in de eerste plaats een gevolg van een gebrek aan inkomen. En dat gebrek is geen natuurramp. Mensen of samenlevingen zijn arm en verdienen te weinig omdat ze niet over de middelen en mogelijkheden beschikken om welvaart te creëren, of omdat de gecreëerde welvaart onvoldoende verdeeld geraakt. En soms hebben ze de pech dat het allebei waar is, dat de weinige welvaart terecht komt bij maar heel weinig mensen. Die ongelijke inkomensverdeling heeft alles te maken met ongelijke machtsverdeling. Om meer inkomen te verwerven en dus armoede te bestrijden is het nodig dat mensen meer te zeggen krijgen, dat ze meer politieke en economische macht verwerven dus. In die strijd speelden en spelen sociale bewegingen, vooral de werknemersbewegingen, een cruciale rol. Het belang van behoorlijk vergoed werk om fatsoenlijk te kunnen leven kan bijna onmogelijk overschat worden. Vandaar dat ook het realiseren van dit recht op werk nooit teveel kan worden beklemtoond.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
De mens zoekt voortdurend naar een beter leven. Die moeizame zoektocht is ook te lezen als een verhaal van rechten en vrijheden. Op 10 december 1948 schrijft de mensheid van dat verhaal de mooiste en meest unieke bladzijde. Die dag keurt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens goed. Die Verklaring telt slechts 30 artikelen, maar is een ontzettend rijke en veelzijdige tekst. Het bevat zowel de burgerlijke en politieke vrijheden (art.1-21), de sociale en economische rechten (art. 22-25) als de culturele rechten (art. 22,26,27). Ook het recht op ontwikkeling is er reeds in vervat (art. 28). En zelfs dat rechten ook plichten meebrengen (art. 29). Tientallen verdragen en conventies hebben ze daarna aangevuld.
Onaanvaardbare manier om rijk te worden. Het kunnen politici of ambtenaren zijn die misbruik maken van hun functie en verantwoordelijkheid; of managers van grote bedrijven die de boeken vervalsen en zich verrijken ten koste van aandeelhouders, personeel of samenleving; of financiers die fortuinen vergaren of basis van misleidende informatie of voorkennis.
De mens zoekt voortdurend naar een beter leven. Die moeizame zoektocht is ook te lezen als een verhaal van rechten en vrijheden. Op 10 december 1948 schrijft de mensheid van dat verhaal de mooiste en meest unieke bladzijde. Die dag keurt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens goed. Die Verklaring telt slechts 30 artikelen, maar is een ontzettend rijke en veelzijdige tekst. Het bevat zowel de burgerlijke en politieke vrijheden (art.1-21), de sociale en economische rechten (art. 22-25) als de culturele rechten (art. 22,26,27). Ook het recht op ontwikkeling is er reeds in vervat (art. 28). En zelfs dat rechten ook plichten meebrengen (art. 29). Tientallen verdragen en conventies hebben ze daarna aangevuld.
veruit het meest bevolkte continent op onze Aarde en vaak het werelddeel van de toekomst genoemd waarheen snel het zwaartepunt verschuift, vooreerst het economische.
Eeuwenlang is China goed voor ongeveer een klein kwart van de wereldbevolking en van de mondiale welvaart. De 19e en de 20ste eeuw tonen een opmerkelijke terugval. Door de snelle groei van de jongste decennia evolueert China naar zijn vertrouwde dimensie.
Grootgrondbezit zorgt vooral in Latijns-Amerika maar ook in andere continenten voor miljoenen landlozen en berooft hen van werk en inkomen. Meestal wordt de grond gebruikt voor exportgewassen die op de wereldmarkt belanden. Bewegingen van landlozen ijveren voor de verdeling van de grond om armoede en ongelijkheid te bestrijden. De meest bekende landlozenbeweging is MST uit Brazilië.
Waar het in de wereld in grote mate om draait. Al te vaak gereduceerd tot staatsmacht of zelfs tot militaire staatsmacht waarbij nog niet zo lang geleden enkel maar twee zogenaamde supermachten meetelden, de VS en de voormalige Sovjetunie. Dat kleine groepen een terroristische machtspositie kunnen uitbouwen, beseffen we nu ook. Maar er zijn veel andere vormen van macht in onze globaliserende wereld, vooreerst economische en financiële macht. De opkomst van Oost-Azië heeft vooral met die macht te maken, de sleutelpositie van multinationals eveneens en bovenal de dominantie van financiële groepen. Er is de politieke macht, hard nodig om de economische macht zonodig te corrigeren; ze komt op wereldvlak meer dan één maatje te kort. Cultuur, kennis en technologie bieden in hoge mate het vermogen om het leven en het samenleven te organiseren. Op het snijvlak van cultuur en economie is er de stijgende mediamacht die de agenda van de publieke opinie meer en meer beheerst. Religies en levensovertuigingen laten hun soms sterke invloed gelden in de wereld.In een steeds complexere mondiale samenleving zijn er talloze vormen van macht en machtsuitoefening die voortdurend op elkaar inwerken. Omdat onze wereld snel verandert, betekent dit ook dat bestaande machtsverhoudingen vlugger onder druk kunnen komen.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.
Oorlog is een zware gewelddadige strijd tussen georganiseerde gewapende partijen.Een arbitraire maar geregeld gebruikte maatstaf om een gewapend conflict als een oorlog te bestempelen, is dat er minstens duizend doden vallen in een jaar.