50. Lof der zotheid. Hoe de landbouwindustrie een paar miljard mensen vermorzelt
donderdag, 1 februari 2007 - 09:00
Meestal kennen we Senegal nu als het land waar steeds meer mensen in kleine bootjes de oceaan opgaan om richting Europa te varen. Maar weten we ook waarom ze willen vertrekken?
BOEK KOE 80 heeft een probleem Inhoudstafel onderaan artikel
Het antwoord is te rapen op straat, in de vele winkeltjes waar melkpoeder wordt verkocht of melk op basis van dat poeder, in de vele eetkraampjes waar mensen koffie met melk drinken en Frans stokbrood eten besmeerd met boter. Alles is ingevoerd. De onophoudelijke importstroom van graan en gedumpt melkpoeder ruïneert de Senegalese landbouwi. De boeren en boerinnen krijgen hun gierst niet verkocht of ze krijgen er altijd minder voor. Net hetzelfde vertellen de veehoedsters. Ze willen maar wat graag iets aan hun melk verdienen, maar het mag niet zijn.
Afbeelding
Schrijf in op de PALA nieuwsbrief
verschijnt maximaal 2 maal per maand
een journalistieke kijk op onze globaliserende wereld Hoe is de wereld eraan toe? Waar moet het naartoe? Hoe geraken we daar?
PALA zoekt met haar nieuwsbrief, website en boeken de antwoorden voor een meer sociale, ecologische en democratische samenleving en economie
Op zijn kleine boerderij zowat halfweg tussen Dakar en Saint-Louis vertelt de boerenleider Ndiogou Fall waarom hij ongelukkig is met de vrijmaking van de wereldlandbouwmarkt: "Ik produceer minder dan 100 liter melk per dag. Maar zelfs dan ondervind ik soms problemen om te verkopen. Europa heeft subsidies, wij ontvangen niets van onze staat. Als ik moet concurreren door vrijhandelsakkoorden met Europa, gaat mijn bedrijfje kapot." Zo stuikt de welstand op het platteland in elkaar, tot zelfs hongeri de boeren en veetelers treft en hen alle toekomst ontneemt. Ze trekken massaal naar de steden waar al evenmin veel inkomen te rapen valt, en ze migreren verder.
Je zal maar boerin zijn in West-Afrikai en je afvragen: waar komt al dat melkpoeder en graan toch vandaan? Het is zoals de vlinder van Lorenz, je weet wel, één kleine vleugelslag aan de ene kant van de wereld kan weken later een orkaan teweegbrengen aan de andere kant. Zo treffen ook de melkpoeder en het graan Senegal als een tropische wervelstorm, ze overstromen het land en spoelen de hele samenleving weg.
De oorzaak lijkt vooreerst in Europa te zoeken, in grote boerderijen waar nu ook al robotten de koeien volautomatisch melken, één robot voor 50 koeien. Daar leidt de steun van het Europese landbouwbeleid tot steeds meer productie. René Louail, boerenleider van de Confédération Paysanne, is daar hevig tegen van en is niet te beroerd om dat te zeggen op debatten in zijn Franse thuisbasis: "Vindt u het normaal dat we de overschotten blijven subsidiëren in Europa wanneer deze de verdwijning betekenen van de boeren in Afrikai of elders? De steun, onmisbaar voor de landbouwi, is nu ingepikt door 20 % van de Europese boeren die ze gebruiken om te concurreren en om de boeren in het Zuiden te verhongeren. De landbouwsteun moet beter worden verdeeld." Maar grote boeren zoals Gilles Bedel, met 130 koeien goed voor 1,1 miljoen liter melk per jaar, zien voor de overproductie die de prijzen doet dalen slechts één oplossing: "Voor mij is de strategie eenvoudig, de productie nog intensifiëren, een verdere verhoging van de productiviteit van de koeien." Het is een straatje zonder eind. Want als het enige antwoord is om meer te produceren, gaan de prijzen verder omlaag. Toch kan het anders. Met zijn 25 koeien die 115.000 liter melk per jaar leveren kiest Joseph Templier voor een duurzame landbouwi: "Intensifiëren brengt geen oplossing. De Wereldhandelsorganisatiei (WTOi) en de Europese landbouwpolitiek gaan helemaal in tegen duurzame landbouwi. Wij krijgen slechts 50 euro subsidie per hectare terwijl er boeren zijn die 400 euro krijgen." Zijn melk is bestemd voor de Franse markt en al het voer voor de koeien teelt hij zelf: "Wij doen het al 15 jaar, melk produceren met niets dan gras, zonder proteïnen uit het buitenland." Het is een levensgroot verschil met hoe het er bij Gilles Bedel aan toe gaat: "Mijn beesten krijgen één keer per dag te eten. Proteïnen hebben we in Frankrijk te weinig. De proteïnen komen vooral van de soja die uit Brazilië komt."
De oorsprong van de melkoverschotten die in poedervorm over Afrikai uitgestrooid raken ligt in onze complexe wereld dus nog verder. Brazilië voert jaarlijks twintig miljoen ton soja uit naar Europa. De grootschalige exportlandbouw vernietigt er het oerwoud en verjaagt er de kleine boeren. Grootgrondbezitter Adamir Batistella spreekt dat niet tegen: "Bijna alle kleine boeren hier hebben hun boerderij verkocht om grond te kopen in Mato Grosso. Wij bewerken nu 430 hectare." Daarmee is hij in zijn streek in Zuid-Brazilië zowat de grootste. Hij verbouwt graan, vooral soja en bijna allemaal voor de export. Het is ironisch hoe zelfs deze grootgrondbezitter slachtoffer is van de mondiale agro-industrie: " Mijn oogsten verminderen, ziekten treffen de nieuwe soort, de prijs gaat almaar naar beneden. Het is de graanbeurs in Chicago die daarover beslist, ik begrijp dat zelf niet zo goed..." Erger vergaat het de vele familiale landbouwers in Brazilië, vertelt Altemir Tortelli, kleine boer met enkele melkkoeien én boerenleider. Ze overleven maar moeizaam, teruggedreven naar de meer heuvelachtige gebieden waar de industriële landbouwi geen belangstelling voor heeft. Als we samen staan voor oneindige met soja begroeide velden, beseffen we, hier is de oorsprong van wat men gerust als een verwoestend reuzenrad kan beschouwen. Kijk hoe de soja het milieu vernietigt en geen plaats laat voor mensen. Het agro-industriële rad draait verder en voert veel van die soja naar Europa. Ze voedert er haar koeien en kippen mee, ze produceert melk-, graan-, vlees- en mestoverschotten en maakt de familiale landbouwi kapot. Het rad draait nog verder. Die overschotten dumpt de agro-industrie in Afrikai en elders ten koste van de lokale landbouwi en de lokale economiei. En het gevolg? nog minder inkomen voor de boeren, nog meer werkloosheid, armoedei en migratiei.
De boeren kunnen dit niet meer aanzien, ze verzetten zich tegen de vrijmaking van de landbouwhandel en tegen de agro-industrie. Wanneer de WTOi vergadert in Hong Kong, protesteren boeren uit heel de wereld in de grote inkomhal, bij hen ook de Braziliaan Tortelli die hard op een fluitje blaast. De pers snelt toe, de camera's pikken gretig zijn uitleg mee: "Wanneer de importtarieven dalen tot minder dan 10 procent, riskeren we dat in Brazilië één miljoen families verdwijnen uit de melkproductie. Wij hebben veel meer gemeen met boeren in Afrikai of Aziëi dan met onze agro-industrie. We voeren een strijd tussen twee landbouwmodellen. Er is de agro-industrie en er is het model dat wij verdedigen waarin de landbouwi en de familie centraal staan, en de landbouwers voedseli produceren voor zichzelf en vooral voor de Brazilianen." Wat verder spreekt de Fransman Louail: "Europa en de WTOi verkopen de landbouwi voor de diensten, dat is onaanvaardbaar want het zal zich vertalen in een aanzienlijke verhuis van de landbouwi- en voedselproductie uit Europa." De dag ervoor filmden we ze allebei schouder aan schouder in een grote betoging. Ook de Senegalees Fall participeert aan de actie: "De boeren hebben elkaar gevonden en hier voor het eerst met één stem gesproken. Wij eisen overal het recht om ons te beschermen en om een landbouwi te hebben die het werki van de landbouwers beloont." Nieuw is inderdaad dat de boerenbeweging niet enkel haar eenheid zoekt maar ze meer en meer ook vindt. In Hong Kong hamert Saliou Sarr er op tijdens een gezamenlijke persconferentie: "Je ziet hier alle boeren van de wereld samen, uit de VS, Brazilië, Afrikai, de Europese Uniei, Canada, Japan, Noorwegen. Wij willen familiale landbouwi, wij willen onze volkeren voeden. Wat wij voorstellen is heel eenvoudig: de landbouwi beschermen op vlak van de regio's, beheersing van het aanbod op internationaal vlak en leefbare prijzen."
Maar de boerenbeweging doet nog meer. Tegenover de agro-industrie die de hele wereld omspant, zoeken de boeren overal naar leefbare alternatieven. "Wij willen niet enkel voedseli produceren, we willen het ook zelf verwerken en verkopen," zegt Tortelli. In Brazilië zijn ze fier op hun kleine en grote coöperatiesi. Corlac b.v. haalt in de streek van Erechim elke dag 200.000 liter melk op bij 6000 familiale boeren en beheert zelf enkele grote melkfabrieken. Franse boeren hebben rond Rennes twee drukbeklante winkels geopend waar ze hun producten zelf verkopen om niet afhankelijk te zijn van de supermarkten. En in Senegal hebben de herdersvrouwen beslist hun melk zelf te verwerken en verkopen. Ze hebben nu al 21 kiosken geopend in de straten van Dakar, met groeiend succes. Tijdens een eetmaal met wel vijftig Senegalese gerechten waarop vele regeringsvertegenwoordigers zijn uitgenodigd, spreekt hun leidster Awa Diallo wervende taal: "Wij maken reclame voor de voedingsproducten uit ons land. Wij willen dat de Senegalezen eten wat de boeren telen en kweken, dat de Afrikanen Afrikaans eten."
Dirk Barrez, 1 februari 2007
Koe nummer 80 heeft een probleem. Boer tegen landbouwindustrie is een tv documentaire over de mensen die zorgen voor ons eten, over familiale en vooral regionale landbouwi versus mondiale agro-industrie. klik hier voor info. en bestellen
Dit artikel verscheen in Knack van 8 november 2006
I H H O U D S T A F E L B O E K
KOE 80 heeft een probleem. Boer, consument, agro-industrie en grootdistributie
Inleiding - Ons voedseli redden 11 I. Huidige globaliseringi is chaos voor landbouwi en voor mondiale samenleving 15 1. Lof der zotheid - de sojadriehoek 17 2. Een land waar geen plaats is voor mensen 21 3. Het gezicht van de hongeri 26 4. Kippentrafiek 31 5. Fruit en groenten, vers van overal 35 6. Waar zijn de vissers van Saint-Louis? 38 II. Wat leert de geschiedenis? 41 1. Voedseli en landbouwi scheppen bloeiende samenlevingen 41 2. Geen industriële revolutie zonder landbouwrevolutie 43 3. Globaliseringi van de voedselproductie is niet nieuw 45 4. Alle rijke landen beschermen hun landbouwi 46 III. Wat vertellen de cijfers? 47 1. Wie zijn ze, de boeren? 47 2. Wat oogst de boer? 50 3. Waar gaat de oogst naartoe? 54 4. Wat is de oogst waard? 56 5. Wat zijn onze landbouwers waard? 58 6. Geen eerste prijs voor de boeren 60 7. Een nieuwe agrarische revolutie creëert ongelijkheid 62 IV. Wat is er aan de hand? Dieper spitten 65 Zelfmoord in Cancun 1. Waarom vrijhandeli en wereldmarkten slecht of zelfs niet werken voor landbouwi 65 2. Kapers op de wereldmarkten, oude en nieuwe 72 3. De landbouwi raakt zijn (ecologische) duurzaamheidi kwijt 76 4. Sociale kaalslag 85 5. De weg van de agro-industrie 91 6. Een wurgende omhelzing: landbouwers gekneld tussen de 7. It's the distribution, stupid 106 8. Van succesrijk, falend en slecht beleid 110 9. En de grote winnaar is... niet de mens 118 V. Wat moet er gebeuren? De noodzaak van voedselsoevereiniteit 125 1. Inleiding - behoefte aan duurzame landbouwi 125 2. Landbouwi is familiaal en sociaal 127 3. Voorrang voor lokale en regionale landbouwi 134 4. Van wie is de grond? En de andere productiemiddelen? 5. Een leefbare prijs 153 6. Milieuvriendelijke landbouwi 160 7. (Het recht op) Voedselsoevereiniteit 166 VI. Wat kan er gebeuren? Alles in eigen handen nemen: produceren, verwerken en verkopen 173 1. Een leefbare landbouwi zweert niet bij productie alleen 173 2. Het is goed om onafhankelijk te zijn 176 3. Wat lukt in Brazilië, kan ook in Europa 182 4. Afrikai voedt zichzelf 188 5. De weg van de korte keten, een lange weg 193 6. De coöperatieve weg (heruitgevonden) 198 7. Wat bindt boeren en consumenten? 205 8. Hefboomeffect voor verduurzaming langere keten 212 9. Boeren in beweging 227 Besluit - landbouwi, eeuwige pijler onder welvarende staten en gemeenschappen 235
Om een te grote opwarming van de Aarde te vermijden, moeten we dringend minder broeikasgassen uitstoten. Want dreigende klimaatverandering door een verhoogd broeikaseffect is een topzwaar ecologisch deficit van de huidige globalisering.
In het Kyoto-protocol leggen de industrielanden vast dat er iets moet worden gedaan. Tegen 2012 willen ze de uitstoot van broeikasgassen verminderen met 5,2 procent tegenover de uitstoot in 1990. Op 16 februari 2005 treedt het protocol eindelijk in werking.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
800 miljoen mensen zijn ondervoed, elk jaar opnieuw sterven miljoenen mensen door gebrek aan voedsel en de ziekten die daarmee samenhangen, elke dag meer dan 25.000 doden, dat zijn wel 100 neerstortende passagiersvliegtuigen of ruim acht keer het aantal 11 september doden in de WTC torens, elke dag. Toch levert de Aarde genoeg te eten voor iedereen. Niet een tekort aan voedsel is dus de belangrijkste oorzaak van honger en hongersnood. De echte oorzaak is, veel meer dan voedseltekort, droogte, overstromingen of andere rampen, dat mensen arm zijn, dat ze te weinig koopkracht of inkomen hebben om aan eten te geraken.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Is vanaf 1995 de opvolger van het vrijhandelsakkoord GATT.De Wereldhandelsorganisatie – meestal aangeduid met zijn Engelstalige afkorting WTO - is een intergouvernementele organisatie waarbinnen de ruim 151 lidstaten afspraken maken over hun onderlinge internationale handel.De WTO is machtiger geworden omdat het GATT-overlegforum is uitgegroeid tot een heuse permanente instelling met een eigen, interne rechtspraak. Bij conflicten tussen haar 151 lidstaten treden WTO-experten op als rechters die bindende uitspraken doen, en indien nodig, eveneens zware sancties uitvaardigen. In het internationale recht is dat zeer bijzonder. Het maakt van de WTO meteen één van de machtigste instellingen ter wereld.Bovendien kan de WTO meer thema’s op de onderhandelingstafel leggen dan de GATT. Naast de industriële producten, komen nu ook de landbouwproducten, diensten (zie ook GATS) en intellectuele eigendomsrechten (zie ook TRIPS) ter sprake.De Wereldhandelsorganisatie is de drijvende kracht achter de liberalisering of vrijmaking van de wereldhandel. Steeds lagere handelstarieven of handelsbarrières, dat is het devies. Of de werknemers en het milieu niet in hun rechten worden geschaad blijkt allerminst de zorg van de WTO. De fundamentele sociale rechten of arbeidsnormen kunnen geen aanspraak maken om opgenomen te geraken in haar handelsakkoorden. Als het van de WTO afhangt leven we in een wereld waarin de rechten van goederen en diensten wereldwijd afdwingbaar zijn maar niet de vakbondsvrijheid of het gezondheidsrecht van de Europeanen om de import van Amerikaans hormonenrundvlees tegen te houden.Vooral sinds de WTO-conferentie in Seattle in 1999 rijst daartegen wereldwijd protest van vakbonden, boerenbewegingen, milieuorganisaties, enzovoort verzameld in de andersglobaliseringsbeweging.Sinds de WTO conferentie in 2003 in Cancun slaagt de organisatie er niet meer in om akkoorden te sluiten. Voor het eerst vormen de ontwikkelingslanden daar een krachtig blok dat geen genoegen neemt met wat de Verenigde Staten, de Europese Unie en Japan beslissen.
zie Wereldhandelsorganisatie
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Armoede is in de eerste plaats een gevolg van een gebrek aan inkomen. En dat gebrek is geen natuurramp. Mensen of samenlevingen zijn arm en verdienen te weinig omdat ze niet over de middelen en mogelijkheden beschikken om welvaart te creëren, of omdat de gecreëerde welvaart onvoldoende verdeeld geraakt. En soms hebben ze de pech dat het allebei waar is, dat de weinige welvaart terecht komt bij maar heel weinig mensen. Die ongelijke inkomensverdeling heeft alles te maken met ongelijke machtsverdeling. Om meer inkomen te verwerven en dus armoede te bestrijden is het nodig dat mensen meer te zeggen krijgen, dat ze meer politieke en economische macht verwerven dus. In die strijd speelden en spelen sociale bewegingen, vooral de werknemersbewegingen, een cruciale rol. Het belang van behoorlijk vergoed werk om fatsoenlijk te kunnen leven kan bijna onmogelijk overschat worden. Vandaar dat ook het realiseren van dit recht op werk nooit teveel kan worden beklemtoond.
Over de hele wereld trekken mensen naar de rijke gebieden: Mexicanen en Salvadoranen naar de Verenigde Staten, Argentijnen naar Italië en Spanje, Egyptenaren en Pakistani naar het Midden-Oosten, Zuidoost-Aziaten naar Zuid-Korea en Japan. Wereldwijd is de allergrootste migratie die van platteland naar stad, meestal binnenin landen.
zie Wereldhandelsorganisatie
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
veruit het meest bevolkte continent op onze Aarde en vaak het werelddeel van de toekomst genoemd waarheen snel het zwaartepunt verschuift, vooreerst het economische.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
zie landbouw en voedsel waar heel wat Pala artikels zijn verzameld over dit themazie ook landbouw
zie Wereldhandelsorganisatie
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Meer dan in andere continenten hebben de (meeste) Europese landen werk gemaakt van hun gemeenschappelijke belangen en hun samenwerking soms verregaand uitgebouwd. Over het belang van en de uitdagingen voor hun Europese Unie handelen volgende PALA artikels:
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
zie landbouw en voedsel waar heel wat Pala artikels zijn verzameld over dit themazie ook landbouw
Wanneer consumenten, producenten, werknemers of gewoonweg mensen zich vrijwillig verzamelen en samenwerken in een autonome vereniging om hun gemeenschappelijke behoeften te bevredigen, vormen zij een coöperatie. Die is economisch bedrijvig maar niet om maximale geldelijke winst na te streven voor haar aandeelhouders. Ze halen er voordelen uit die ze onmogelijk individueel zouden kunnen realiseren.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
zie landbouw en voedsel waar heel wat Pala artikels zijn verzameld over dit themazie ook landbouw
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
800 miljoen mensen zijn ondervoed, elk jaar opnieuw sterven miljoenen mensen door gebrek aan voedsel en de ziekten die daarmee samenhangen, elke dag meer dan 25.000 doden, dat zijn wel 100 neerstortende passagiersvliegtuigen of ruim acht keer het aantal 11 september doden in de WTC torens, elke dag. Toch levert de Aarde genoeg te eten voor iedereen. Niet een tekort aan voedsel is dus de belangrijkste oorzaak van honger en hongersnood. De echte oorzaak is, veel meer dan voedseltekort, droogte, overstromingen of andere rampen, dat mensen arm zijn, dat ze te weinig koopkracht of inkomen hebben om aan eten te geraken.
zie landbouw en voedsel waar heel wat Pala artikels zijn verzameld over dit themazie ook landbouw
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Globalisering of mondialisering is het proces waardoor mensen, producten, informatie, geld, grondstoffen makkelijker en sneller van de ene naar de andere plaats in de wereld kunnen worden gebracht. Daardoor is de wereld kleiner geworden en is er veel meer wederzijdse afhankelijkheid tussen landen.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Wanneer de internationale handel geen enkele rem krijgt opgelegd - geen douanerechten, geen belastingen en geen wettelijke beperkingen - spreekt men van vrijhandel. Dat is vanzelfsprekend een theoretische situatie die nooit helemaal in praktijk raakt omgezet. Alle landen hebben altijd hun economie op één of andere wijze in bescherming genomen. En zowat alle welvaartstaten en opkomende economieën hebben hun industrialisering en hun ontwikkeling verwezenlijkt achter grotendeels gesloten grenzen.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Duurzaamheid is op een efficiënte wijze de gerechtvaardigde materiële behoeften kunnen invullen van alle nu levende wereldburgers, zonder het vermogen van de komende generaties aan te tasten om in hun behoeften te voorzien. Dat is de vrijwel perfecte definitie van duurzaamheid, en ze is in grote mate schatplichtig aan het VN rapport Our Common Future uit 1987.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.
Het armste continent, dat weten we allemaal. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is Afrika tevens het meest geglobaliseerde continent: de Afrikanen halen drie maal meer van hun povere inkomen uit internationale handel dan Europeanen of Amerikanen. Zij zijn dus veel meer ingeschakeld in de wereldeconomie dan andere continenten. Maar zij worden van de export van hun grondstoffen en landbouwgewassen niet rijker, zij verarmen er zelfs van. Dan spreken we beter van uitbuiting en niet van handel.
Al te makkelijk krijgt een mens te horen dat landbouw een steeds kleiner deel is van onze economie, versta, een verwaarloosbaar deel. Feit blijft dat het de landbouw is die zorgt voor de energie die de mens broodnodig heeft, we moeten namelijk allemaal eten om te leven. Voldoende en gevarieerd eten is ook cruciaal voor onze gezondheid.