68 - Van crises tot sociaalecologische economie. Laten we elektrische auto's bouwen
vrijdag, 28 november 2008 - 09:00
We zitten in slechte papieren. Laten we snel eens kijken hoe dat komt - waarbij we geen crisis uit de weg gaan - en dan vooral naar de uitwegen zoeken, want die zijn er wel degelijk. Zo kunnen we bv. van bedreigde autofabrieken werkplaatsen van de toekomst maken.
Er raast, door het geknoei van de grootbankiers, een financiële crisis en als gevolg daarvan een economische crisis door de wereld. Het verloop en de gevolgen blijven hoogst onzeker. Maar zeker is dat werki en inkomen van tientallen miljoenen mensen bedreigd zijn. Deze financiële crisis maakt pijnlijk duidelijk hoe weinig greep we hebben op de economiei, hoe weinig democratisch het er echt aan toe gaat in onze samenleving. Herinner u ook de voedselcrisis, die is niet verdwenen. Op een verwaarloosd platteland en in vollopende slums betalen vele honderden miljoenen mensen daarvoor de prijs met hongerige magen en ondervoeding. En de ecologische crisis kerf elke dag dieper in ons grootste kapitaali, de aardei. Voortdurend komen wetenschappers met nieuwe studies over onze aanslag op de biodiversiteiti of over rapper vorderende opwarming. Van klimaatveranderingi tot overbevissingi doorboren we de ecologische pijngrenzen van onze aardei zodat we morgen minder welvaart kunnen voortbrengen. Veeg zeker niet de sociale crisis onder de mat, een crisis van groeiende ongelijkheid en van onleefbare inkomens, een wereld waarin de toegenomen welvaart van de jongste decennia in vele landen bij heel weinig mensen terechtkwam, niet toevallig al de rijksten. Zo overschrijden we snel de grenzen van wat samenlevingen kunnen verdragen. En er is de crisis van de democratie, de onmacht om antwoorden te verschaffen op al deze crises en om (opnieuw) vat te krijgen op ons bestaan...
Of we het graag hebben of niet, het meest waarschijnlijke scenario voor onze wereld is dat van een sociaalecologische ineenstorting over vijftig jaar. Dan stuikt onze welvaartsproductie in elkaar en vallen onze samenlevingen uiteen. Voor al wie dit ongeloofwaardig of onmogelijk acht, alle verdwenen beschavingen dachten wellicht ook dat hun beschaving niet ten onder kon gaan, bijna tot vlak voor hun ondergang. Zo verging het de bewoners van Paaseiland, zo verging het ook de Maya beschaving.
Afbeelding
De PALA website en nieuwsbrief zijn gratis. Maar iedereen weet dat het zonder middelen niet kan. Liever dan te werken met subsidies, rekenen we op al wie Pala leest. Zo kunnen we ons ongebonden concentreren op de inhoud.
Uw steun - maandelijks, jaarlijks of éénmalig - is welkom op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw - 3001 Leuven met vermelding 'Steun Pala'. Alvast dank.
Of misschien wil u wel vaste steungever worden? Abonnees die zich engageren voor bv. 2 of 5 euro steun per maand geven Pala de rust van stabiele inkomsten die de vaste uitgaven voor website en nieuwsbrief dekken.
Het zijn deze crises die ik in mijn nieuwe boek Van eiland tot wereld. Appèl voor een menselijke samenleving graag onder de aandacht breng om dan vooral oog te hebben voor de mogelijke alternatieven. Want een scenario is geen voorspelling. Niemand verplicht ons met ons ruimteschip aardei die koers te blijven aanhouden. We zijn volledig vrij om het stuur te keren, weg van de catastrofe.
Eén mogelijk alternatief teken ik graag voor u uit, en het is om meer dan één reden dringend. De autosector is zwaar getroffen, meest van al de Amerikaanse bedrijveni, en er zijn zeker in Europa gewoonweg fabrieken te veel. Daarenboven verdraagt de aardei maar moeilijk het soort auto's dat zich voortbeweegt op gas of olie. Voorzover we auto's nodig hebben, zijn dat morgen wellicht best elektrische auto's. Waarom profiteren we dan niet van de huidige crisis om in Antwerpen of elders een deel van een fabriek op de kop te tikken die alvast begint met de productie van die elektrische auto's? De werknemersi zullen veel zekerder van hun job zijn dan vandaag. En ze mogen fier zijn op hun werki want die auto's stoten altijd minder CO2 uit. Meer nog, de nodige stroom zou uit hernieuwbare energie kunnen komen. Op één voorwaarde, dat dit land eindelijk in een fors hogere versnelling groene stroom begint te produceren. Er zijn nog meer voordelen van dergelijke transportrevolutie. Neem de batterijen van al die elektrische auto's. Overal waar ze parkeren om elektriciteit te tanken, kunnen de batterijen natuurlijk ook - in beperkte mate - elektriciteit terugleveren aan het net. Zo zouden al die batterijen samen een buffer kunnen vormen ingeval de groene stroomproductie tijdelijk terugvalt als er niet veel wind is en wanneer de zon niet schijnt. Een netgekoppeld elektrisch wagenpark biedt zo dus betere kansen voor meer groenestroomproductie.
Misschien vraagt u zich af: waar halen we de kennis? Het toeval wil dat er in ons land al tientallen jaren onderzoekswerk verricht wordt naar elektrische auto's en dat we sterk staan op vlak van de batterijen die nodig zijn. De technologie van windmolens en zonnepanelen staat - deels ook dankzij inspanningen in dit land - op punt. En de mensen die auto's kunnen bouwen hebben we ook. Tijd nu voor overheden, bedrijveni en samenleving om voluit voor hernieuwbare energie te kiezen én voor de opstart van een fabriek voor elektrische voertuigen, allemaal investeringen die de economische én de ecologische én de sociale crisis voor een stuk kunnen verjagen. We zijn verder de gelukkige eigenaars van een degelijk elektriciteitsnetwerk waar we zowel onze windmolens, zonnepanelen als elektrische voertuigen op kunnen aansluiten. U ziet het, dit alternatief is wonderwel realistisch. Wat houdt ons eigenlijk tegen om vandaag nog deze verstandige ombouw richting sociaalecologische economiei in gang te zetten?
Ik weet wel, er zijn honderd en één nepargumenten te verzinnen waarom het niet zou kunnen. Maar alle weerspannigen - in de economiei, in de samenleving of in de politiek, om het even - moeten duidelijk vertellen waar hun onwil op neerkomt. Wie olieverslaafd blijft, zegt tegen de nieuwe generaties dat ze eerder vroeg dan laat om die olie zullen moeten gaan vechten in het Midden-Oosten. En als het zover moet komen, zijn we flink op weg onze mondiale beschaving zoals we ze nu kennen om zeep te helpen. Dan weet en zeg ik liever dat het allemaal makkelijker én beter kan, met een leefbare aardei en goed werki en inkomen voor iedereen... als we er nu aan beginnen.
Dirk Barrez, 28 november 2008
Overname van deze opinie door niet-commerciële initiatieven of verenigingen mag, mét volgende bronvermelding: Dirk Barrez - PALAi.be, gratis nieuwsbrief over onze globaliserende wereld. Voor gratis abonneren, surf naar www.pala.be. Wij vernemen dat graag via mail naar info@globalsociety.be
Deze opinie verscheen ook in De Tijd van 27 november 2008
We denken allemaal de cijfers te kennen, maar ze blijven verbazingwekkend: de 20 % rijksten op deze wereld verdienen zowat 75 keer zoveel als de 20 % armsten. In 1960 was dat 30 maal zoveel. Het rijkste land was in 1820 drie maal rijker dan het armste, in 1913 was dat 11 maal, in 1973 al 35 maal en 72 maal in 1992. Eind vorige eeuw bezitten de drie rijkste mensen ter wereld (samen) meer dan het gezamenlijke jaarinkomen van de 43 armste landen. De huidige wereldeconomie zorgt voor groeiende inkomensongelijkheid. Het is dringend nodig om deze ongelijke verdeling van de welvaart, het sociale deficit van de globalisering, aan te pakken. Minder dan 2 % van het inkomen van de 10% rijksten volstaat om alle mensen ter wereld minstens aan één dollar per dag te helpen.
Schrijf je in op de PALA nieuwsbrief
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Is naast arbeid, grondstoffen en kennis één van de middelen die ons helpt om welvaart te scheppen. Kapitaal kan variëren van grond tot zware industriële infrastructuur tot ruime financiële middelen. Ons grootste kapitaal om economische rijkdom voort te brengen is ongetwijfeld de Aarde. Als we er duurzaam mee omspringen, is het een onuitputtelijke bron van zuiver water, voedsel, hernieuwbare energie en hernieuwbare grondstoffen. Het is wel ironisch om vast te stellen dat ons economische systeem die Aarde zwaar miskent en dus eigenlijk zeer antikapitalistisch tekeergaat.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Dieren en planten waren nooit veilig voor de mens maar hun uitstervingsritme ligt veel hoger dan ooit, een rijkdom die wellicht voor altijd verloren gaat.
Het natuurlijk broeikaseffect zorgt ervoor dat het op Aarde lekker warm is met gemiddeld 15°C. Maar te veel CO2 en andere broeikasgassen in de atmosfeer versterken dat broeikaseffect en vele wetenschappers waarschuwen voor de door de mens veroorzaakte extra opwarming en klimaatverandering. Ze wijzen op de gevaren van o.a. een stijgende zeespiegel, toenemend natuurgeweld en (te) snel opschuivende klimaatzones. Vind meer uitleg en een overzicht van belangrijke Pala artikels over klimaatverandering met links naar bronnen
In de meeste zeeën en oceanen wordt al enkele decennia meer vis gevangen dan ze kunnen verdragen. We zijn nochtans al lang gewaarschuwd voor de kwalijke gevolgen van overbevissing. Begin jaren zeventig van vorige eeuw nemen de vangsten van ansjovis in Peru een forse duik van naar schatting wel achttien miljoen ton naar een paar miljoen ton. Omstreeks 1990 is het de beurt aan de kabeljauw voor de kusten van Newfoundland in Oost-Canada om vrijwel te verdwijnen.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Met werknemers bedoelen we zeker al wie in dienst werkt van een bedrijf of organisatie. Maar wie de wereld rond kijkt, merkt al vlug dat een massa mensen werken zonder arbeidscontract, zonder een formele werkgever te hebben.We verstaan onder werknemers dus ook de kleine boeren en kleine zelfstandige ondernemers die in het Zuiden, bij gebrek aan werk in de formele economie, een eigen zaakje opzetten in de informele sector en op die manier trachten te overleven.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
vormen een belangrijke motor van de huidige globalisering.Flink geholpen door technologische (r)evoluties zijn zij op de vrijgemaakte markten de drijvende kracht achter economische globalisering. Ze dragen onmiskenbaar bij tot de welvaart op onze wereld. Weinigen weigeren hun producten of diensten.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Economie omvat alles wat met de creatie, bevordering en verdeling van welvaart en welzijn te maken heeft. De economie is de draaischijf voor onze behoeften en ambities, zowel van de mens als van de samenleving. Het gaat erom de schaarse middelen zo goed mogelijk te gebruiken om aan de behoeften en ambities te voldoen. Economie is dus kiezen: kiezen welke behoeften vervuld worden en welke ambities worden nagestreefd, en welke niet.
Hoe je het ook draait of keert, al onze welvaart komt van onze Aarde. Heel langzaam beginnen we een vervelende maar steeds belangrijker waarheid te erkennen. We kunnen ons niet veroorloven dat de talrijke economische activiteiten die we allemaal samen uitoefenen de draagkracht van onze planeet te boven gaan. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn de mensen zich ervan bewust geworden dat de planeet waarop ze leven veel weg heeft van een kwetsbaar ruimteschip. Dat moeten we piekfijn in orde houden want we kunnen niet zonder.
Betaald werk is op onze wereld nog altijd de belangrijkste wijze om aan een inkomen te raken. Zowat overal is het werken geblazen om te kunnen leven.Let wel, werk of arbeid is lang niet alleen contractuele loonarbeid voor een werkgever.
gratis e-brief en vrij toegankelijke website over globalisering. PALA zoomt regelmatig in op de problemen van onze globaliserende wereld, op de mogelijke alternatieven en op hoe de wereld werk maakt van verbetering. De website bevat een wiki woordenboek dat duidelijk en liefst kort belangrijke begrippen verheldert; en biedt ook een kijk op de boeken die hoofdredacteur Dirk Barrez schreef waarvan vele sterk samenhangen met de website.