Is kwaliteit democratieën af te meten aan corona beleid?

Veel gevestigde democratieën brengen het er slecht af in de coronastrijd. Groot-Brittannië, Frankrijk, Spanje, Nederland, België en Italië tellen de meeste covid-19 doden. Wat blijkt? Ook de kwaliteit van hun democratie i is veelal ondermaats in vergelijking met democratieën die covid-19 veel succesvoller bestrijden.

Groot-Brittannië, Frankrijk, Spanje, Nederland, België, Italië zijn al lang ‘oude machten’ in de wereldgeschiedenis. Maar voor velen zijn zij een aantrekkingspool gebleven, dikwijls zelfs nog een voorbeeld. Het zijn vanuit mondiaal perspectief welvarende democratieën, samenlevingen waar het goed en veilig leven is, en met veel vrijheden. Hun bestuur vertoont mankementen – het ene al meer dan het andere - maar ze presteren op tal van vlakken nog altijd behoorlijk tot prima. Hun sociale zekerheidssystemen zijn in de meeste andere continenten schaars tot onbestaand.

Net deze landen lieten corona i ongemeen hard toeslaan en tellen bij de hoogste aantallen covid-19 doden in verhouding tot de bevolking i. Die afgang heeft een verwoestende invloed op dat beeld. Dit zijn toch landen met gezondheidssystemen en wetenschappers die tot de wereldtop behoren? Dit zijn toch democratieën die hun bevolkingen niet in de steek laten?

Beschermt een betere democratie tegen corona?

De Indiase Nobelprijswinnaar Amartya Sen introduceerde de stelling dat in een democratie geen hongersnood i voorkomt. Al past er nuancering voor die stelling, toch benieuwt ons de vraag of er iets vergelijkbaar geldt voor de kwaliteit van democratieën en hun reactie op het coronavirus? Slaagt een betere democratie erin haar burgers effectiever te beschermen tegen corona?

Het is een interessante stelling om goed te bekijken. Dat kan door de democratie index (1) erbij te halen die landen rangschikt op hun democratisch gehalte. En die lijst te vergelijken met de ranglijst van democratieën volgens het aantal covid-19 doden.

De volledige vergelijking van beide rangschikkingen is te vinden onder dit artikel. We concentreren ons hier op wat de resultaten vertellen voor de ‘oude machten’ en de meest vergelijkbare democratieën.

Hoe beter de democratie,
hoe minder covid-19 doden

Geen van de zwaarst getroffen democratieën treffen we aan in de top-10 van de democratie-index. Nederland vinden we als eerste op plaats 11, en telt ook relatief minder covid-19 doden. Dan volgen Groot-Brittannië (plaats 14,) Spanje (17) en Frankrijk (20). De "gebrekkige democratieën" België en Italië treffen we slechts op plaatsen 33 en 35.

Het is met andere woorden heel opvallend dat alle landen – zonder uitzondering – in de top-tien van de democratie-index beter scoren in de strijd tegen het coronavirus. Daarbij ook zeven Europese landen. Vooral IJsland, Noorwegen en Finland doen het goed. Maar ook Denemarken, Zwitserland i, Ierland en  Zweden beschermen hun burgers effectiever, al is de Zweedse aanpak een buitenbeentje.

Omgekeerd lijken de dramatisch slechte covid-19 cijfers van België en Italië hun slechte democratische resultaten te bevestigen. Zij presteren dan, jammer genoeg, ‘naar verwachting’.

Voor de reeds lang gevestigde trans-Atlantische democratieën gaat de stelling eveneens op. In de democratie-index staat Canada op plaats 8 en voor de Verenigde Staten is het zakken tot plaats 25. Ook in de covid rangschikking doet Canada duidelijk beter met ruim de helft minder doden.

Het beschermende effect van een sterke democratie zien we ook voor Nieuw-Zeeland en Australië. Zij bevinden zich in de top-10 van de democratieën op plaatsen 4 en 9, en halen ook de mondiale top in de bestrijding van het coronavirus met een gedeelde vijfde plaats.

Meer covid-19 doden wijst op slechtere democratie?

De voorlopige conclusie zou inderdaad dit voorstel van stelling kunnen zijn. De kwaliteit van de democratie valt mee af te meten aan het aantal covid-19 doden. Hoe meer doden, hoe slechter de democratie. Of omgekeerd, hoe beter de democratie, hoe minder doden.

Zijn sommige landen betere democratieën dan tot nu aangenomen?

Het verband tussen de gemeten kwaliteit van democratieën en hun corona balans is nochtans niet altijd even hard. Heel confronterend is dat landen die democratisch in de buurt van België en Italië vertoeven, zoals Tsjechië, Cyprus, Litouwen, Letland of Griekenland, tientallen keren minder overlijdens betreuren. Ook Taiwan en Zuid-Korea boeken veel meer succes met hun aanpak dan hun gemeten democratische kwaliteit doet vermoeden.

Maar een andere verklaring is even goed mogelijk. Net hun succesvol corona beleid kan erop wijzen dat heel wat landen in Europa en de wereld in feite betere democratieën zijn dan tot nu toe werd ingeschat. Misschien verdienen zij een hogere plaats. Omgekeerd zijn een aantal klassieke ‘oude Europese machten’ zoals Groot-Brittannië, Spanje of Frankrijk democratisch waarschijnlijk nog te hoog ingeschaald. Misschien ook Nederland? Zelfs het reeds laaggevallen België en Italië zouden verder kunnen wegzakken in de democratie-index.

Voor deels later getroffen continenten als Afrika i en Zuid- en Midden-Amerika is het nog afwachten. Hou alvast democratieën als Botswana, Uruguay en Costa Rica in de gaten, hun aanpak lijkt succesvol.

Dirk Barrez

De auteur is hoofdredacteur van Pala.be. Zijn recentste boeken zijn 11 politieke dwaasheden. 50 jaar schuldig verzuim van onze politici en TRANSITIE. Onze welvaart van morgen

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be
 

(1) Meer informatie over de democratie-index en weblinks zijn te vinden in het artikel Nederland in democratie-index op 11, België pas op 31

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier