Hoe lang kan men blijven beweren dat het niet zo'n vaart loopt met de gevolgen van de opwarming van de Aarde? Want dat is wat klimaatsceptici zoals de Deense statisticus Björn Lomborg en de Nederlandse geoloog Salomon Kroonenberg vertellen. Het zijn verhalen waar heel wat media aandacht aan geven. En zo lijkt het voor de leek alsof er nog altijd een debat woedt tussen wetenschappers over de aard en de ernst van het klimaatvraagstuk, met aan de ene kant zij die beweren dat de toestand ernstig (maar niet hopeloos) is en krachtig ingrijpen vereist, en aan de andere kant zij die de gevolgen minimaliseren, wegwuiven of ontkennen.
Die voorstelling van zaken is volstrekt achterhaald. De waarheid is dat die eerste, overgrote groep van wetenschappers de onderzoeksresultaten aan haar kant heeft en dat enkele klimaatsceptici de waarheid geweld aandoen om hun verhaal te vertellen. Dat is overigens een verhaal dat zij anno 2006 niet meer kwijt kunnen in de wetenschappelijke vakliteratuur. De waarheid is dat er in het wetenschappelijk debat niet langer twee, elkaar tegensprekende kampen bestaan. Over de kern van de materie bestaat er een zeer duidelijke consensus, namelijk dat er dringend behoefte is aan doortastende maatregelen om de opwarming af te remmen en in te dijken.
Zijn we echt zo gek om recht op een ijsberg te varen?
Laten we de feiten spreken. Allereerst staat het vast dat de Aarde warmer wordt, dat geven zelfs klimaatsceptici toe. Noch de schaal, noch de snelheid van de plotse temperatuurstijging vanaf het einde van de twintigste eeuw kan bovendien worden verklaard door alleen natuurlijke factoren in rekening te brengen (b.v. verandering zonneactiviteit). De (industriële) mens is dus grotendeels medeverantwoordelijk voor de huidige opwarming. En ten derde leert de klimaatwetenschap ons dat we er niet op kunnen rekenen dat de klimaatverandering wel zal meevallen en al bij al niet veel schade zal aanrichten. Die zogenaamde ‘zwakke opwarmingshypothese', die populair is in kringen van klimaatsceptici, wordt met de dag onwaarschijnlijker. De waarheid is dat deze eeuw de opwarming zich zal doorzetten door de stijging van de CO2-concentratie in de atmosfeer.
Daarenboven zullen we minder ‘profiteren' van het koelende effect van aërosoldeeltjes die ons de voorbije decennia beschermd hebben voor een grotere opwarming dan diegene die werd waargenomen. Aërosolen zijn deeltjes die eveneens vrijkomen bij de verbranding van fossiele brandstoffen en biomassa en die er voor zorgen dat er netto gezien minder zonne-energie het oppervlak van de Aarde bereikt. Wetenschappelijk onderzoek heeft alleszins aangetoond dat dit effect aanzienlijk is geweest, vooral tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw. Omdat we nu (door schonere technologie) minder van die deeltjes uitstoten, zal de opwarming in de 21e eeuw niet langer tegengewerkt worden door dat koelende effect.
En bovenop waarschuwen wetenschappers voor een verhoogde broeikasgasuitstoot als gevolg van de zogenaamde positieve koolstofterugkoppeling. Dit begrip verwijst naar het fenomeen waarbij hogere temperaturen tot de uitstoot van extra CO2 en methaan leiden, waardoor de temperatuur verder toeneemt, met als gevolg dat er nog meer emissies komen enz. Het fenomeen heeft zowel betrekking op koolstof aanwezig in planten als in bodems. Bijzondere aandacht gaat daarbij uit naar de impact van klimaatwijzigingen op de koolstof die aanwezig is in moeraslanden, turfgronden en permafrostgebieden. Het zijn immers juist die (relatief instabiele) koolstofmagazijnen die kwetsbaar zijn ten aanzien van klimaatwijzigingen (temperatuurtoename, neerslagevoluties).
_______________________________________________
De CO2-uitstoot moet dalen met 60 tot 80 procent.
_______________________________________________
De wetenschappelijke conclusie in het klimaatdebat is dan ook dat de te verwachten opwarming (tegen 2100) ‘zeer waarschijnlijk' boven de 2°C zal liggen: dit is de kritische drempelwaarde voor ‘gevaarlijke interferentie met het klimaat', een cijfer dat ook erkend wordt door de EU. Naarmate de temperatuurstijging de 2°C-drempelwaarde verder achter zich laat, vergroot de kans op fundamenteel ontwrichtende klimaatgevolgen. Om de gevolgen nog enigszins binnen de perken te houden, moet er alleszins een drastische daling komen van (vooral) de wereldwijde CO2-uitstoot, in de ordegrootte van 60 à 80% tijdens de komende decennia.
Hoe lang kan men beweren dat de Aarde plat is?
Het lijkt, en het is ook een absurde vraag. Maar het is dus wel het soort achterhaalde maatschappelijke discussie die we nog altijd voeren over het klimaatvraagstuk. Want de risico's van de dreigende klimaatverandering overdrijven, minimaliseren of ontkennen, is als blijven beweren dat de Aarde plat is, tegen alle evidenties in.
___________________________________________________________
Media die kunnen weten dat ze onjuiste informatie verspreiden
overtreden hun eerste plicht, namelijk de waarheid te eerbiedigen.
___________________________________________________________
Media die manifest onjuiste informatie over opwarming en de risico's van klimaatverandering verspreiden, laden een grote verantwoordelijkheid op zich. Het publiek heeft immers het recht om de waarheid te kennen. En daarom hebben journalisten de plicht om in elk geval de waarheid te eerbiedigen. Die plicht geldt ook wanneer zij vermeende autoriteiten interviewen of aan het woord laten die wetenschappelijk foute stellingen verkondigen en dus aan desinformatie doen. Journalisten kunnen er zich niet van af maken met te zeggen dat niet zij zelf maar die ‘autoriteiten' dat beweren. Wanneer zij als goed werkende journalist kunnen en moeten weten dat het niet klopt, overtreden zij in dat geval hun eerste plicht, namelijk de waarheid te eerbiedigen en het publiek te informeren over de werkelijke feiten.
Media laten vandaag toch ook niemand meer aan het woord die beweert dat de Aarde plat is? Maar anders dan bij de oude discussie of onze Aarde nu al dan niet plat is, lopen we met opwarming en klimaatverandering grote risico's. De feiten kennen en respecteren is dus nog veel belangrijker. Media dragen de grote verantwoordelijkheid dat ze moeten informeren en geen verwarring scheppen, zodat niemand straks kan uitroepen: maar dat heb ik niet geweten. Want alleen zo kan de samenleving zich schrap zetten om zo snel mogelijk de dringende en drastische maatregelen te nemen die zich opdringen.
Pas als we weten dat we recht op een ijsberg varen, groeit het besef dat we van koers moeten veranderen.
Dirk Barrez, journalist en o.a. auteur van Ik wil niet sterven aan de XXste eeuw. Over leven in de 21ste eeuw
Peter Tom Jones, postdoctoraal onderzoeker KULeuven en o.a. auteur van Terra Incognita. Globalisering, ecologie en rechtvaardige duurzaamheid (samen met Roger Jacobs)
Terra Incognita - voor meer info. en bestellen klik hier
Ik wil niet sterven aan de XXste eeuw - voor meer info. en bestellen klik hier
REAGEREN EN MEEDENKEN kan op ons forum, onder het discussiethema Hoe behouden we de Aarde. Zorg voor korte, doordachte bijdragen, zo komen we samen verder.
OVERNAME VAN DE PALA THEMABRIEF door niet-commerciële initiatieven of verenigingen mag, mét volgende bronvermelding ‘Dirk Barrez, PALA nieuwsbrief over onze globaliserende wereld, voor gratis abonneren en forum surf naar www.globalsociety.be. Wij vernemen dat graag via mail
VOOR WIE MEER DISCUSSIESTOF WIL, surf naar het e-boek en lees vooral delen 1 ‘Hoe behouden we de Aarde?', 2 ‘Hoe behouden we dieren en planten?' en 3 ‘Kan de mens leven?'.
