Negen redenen waarom hulp niet helpt

Het pamflet Barrez Dirk i, De Val der Engelen i. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen is geschreven in 1991 en pas uitgegeven in 1993. In die vrij lange tussenperiode deed het onuitgegeven boek veel stof opwaaien door kranteninterviews, debatten, massaal bijgewoonde discussieavonden, voorpublicaties, zelfs verspreiding van ongeautoriseerde kopieën en heuse boekbesprekingen... Ter voorbereiding van één van die gespreksavonden vatte de auteur de redenen waarom hulp niet helpt gebald samen.

Negen redenen, argumenten, mechanismen waarom of waardoor hulp niet helpt

1. hoeveel hulp het Noorden ook geeft, het hulpinkomen van de Derde Wereld i zal altijd onbeduidend blijven in vergelijking met het handelsinkomen

2. het maakt de mensen wijs dat liefdadigheid het probleem van ontwikkeling i kan oplossen terwijl dat een politiek probleem is, het probleem van de organisatie van de wereldsamenleving, waarin elke wereldburger o.a. z'n recht op ontwikkeling moet kunnen waarmaken (en dat is ten gronde een recht op inkomen en arbeid i, en geen recht op hulp en caritas)

3. het creëert hulp-afhankelijkheid - de opgestoken, bedelende hand - en geen onafhankelijkheid voor de Derde Wereld

4. ontwikkelingsprojecten kunnen op micro-vlak geen eilandjes van ontwikkeling maken in een wereld die ondermeer economisch ineenstort

5. als NGO's massaal ontwikkelingslanden bestormen en altijd maar overal hun eigen ontwikkelingsstructuurtjes uitbouwen en daarvoor de goede krachten wegzuigen van het al zwakke overheidsapparaat, ondermijnen ze de organisatiekracht van die landen i.p.v. ze te versterken

6. doordat NGO's overheidstaken zoals gezondheidszorg en onderwijs financieren, geven ze corrupte elites de kans het vrijgekomen geld i - inderdaad, vrijwel alle OL's hebben een economisch surplus - in eigen zak te steken of er, nog erger, een repressie-apparaat mee uit te bouwen = het fameuze substitutie-effect

7. hulp is een vertaling van het westerse superioriteitsgevoel dat nog altijd denkt te kunnen oordelen en zelfs bepalen hoe de Derde Wereld zich moet ontwikkelen, nog altijd denkt dat je ontwikkeling kan sturen vanuit het Noorden, centralistisch en bureaucratisch en geen respect vertoont voor wat de Derde Wereld aan oplossingen uitdenkt en uitvoert (en die samenlevingen bestaan al honderden of zelfs duizenden jaren). Ironischerwijze moet hier ook opgemerkt dat de NGO's voor ontwikkelingssamenwerking i nergens en nooit duidelijk maken wat zij verstaan onder ontwikkeling. Maar in geen geval is ontwikkeling iets dat je ter plekke kan gaan brengen of exporteren.

8. hulp staat haaks op de opvatting van selfreliance of zelfredzaamheid en op de noodzaak van rechtvaardige verhoudingen tussen Noord en Zuid, zoals staat in het NCOS-handvest. Vooral structurele NGO's hebben dan ongelijk hun projectwerk zo hard te beklemtonen bij de publieke opinie, want hulpprojecten hebben in die opvatting geen plaats: ze veranderen immers niets aan de uitbuitende dominantiestructuren.

9. wie analyseert hoe de politieke strijd geleverd wordt over de besteding van overheidsmiddelen – en ontwikkelingsgelden zijn ook overheidsgelden – zal merken dat de belanghebbenden die het zwaarst wegen op de besluitvorming er het meest voordeel uit halen, zij dienen best hun eigen belangen. De armsten uit het Zuiden, om wie ontwikkelingssamenwerking officieel draait, hebben in realiteit helemaal geen stem in dit proces: onontkoombaar worden hun belangen volledig over het hoofd gezien en erger nog, omdat de belangen van die andere groepen meer dan eens tegengesteld zijn aan hun belangen, veroorzaakt ontwikkelingsgeld nog meer onmacht en verarming van de armsten.

Dirk Barrez

Uiteindelijk verscheen Barrez Dirk, De Val der Engelen. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen, 1991, 79 p. in Het orkest van de Titanic. Werken aan andere Noord-Zuid verhoudingen, een boek uitgegeven door VUBpress & Student Aid in 1993. Zij zorgden mee voor een bredere en betere publieke discussie.

Lees meer en vind ook de inhoudstafel van dit pamflet in het volledige artikel De Val der Engelen. Waarom ontwikkelingsorganisaties falen

Extra lezen
Welke toekomst voor onze Noord-Zuid NGO's? | 11-9-2007
Ontwikkelings- en milieuwereldje moeten uit hun cocon | 17-11-2015
Jawel, ontwikkeling en transitie zijn heel verwant | 15-5-2017
Van vlag tot hashtag? | 8-10-2015
Verafgoding van dictators | 26-11-2016

Uw doordachte reacties zijn welkom op het emailadres infoATpala.be

Overname van dit artikel toegelaten voor niet-commerciële en niet-gesubsidieerde organisaties met vermelding van auteur en bron, met weblink. Wij vernemen het graag | Commerciële en/of gesubsidieerde organisaties nemen voor publicatie contact op met info@pala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen: uw gift is welkom
op rekeningnummer BE66 5230 4091 1443 van Pala vzw – Leuven.
Of we verwelkomen u graag als vaste steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Neem een gratis abonnement op de Pala nieuwsbrief (maximaal 2 maal per maand), dan hoeft u geen enkel artikel te missen. Gebruik daarvoor het inschrijvingsformulier – klik hier