Jawel, ontwikkeling en transitie zijn heel verwant

Vergis u niet. Ook al lijken de veel gebruikte begrippen transitie i en ontwikkeling i vaak tot heel aparte werelden te behoren, ze zijn sterk met elkaar verwant.

De wereld van de ontwikkelingssamenwerking i is meer dan een halve eeuw oud. Ze heeft vooral zichzelf weten te ontwikkelen in structuren die een nogal afgezonderd bestaan kennen. Hun impact op de reële wereld is relatief klein, hun behoudende en defensieve ingesteldheid is dikwijls opvallend. Daardoor missen ze meer dan eens heel belangrijke evoluties.

Zo zijn, wanneer eind vorige eeuw de antiglobaliseringsbeweging i de kop opsteekt, de meeste niet-gouvernementele ontwikkelingsorganisaties zeker in het begin opvallend afwezig. Hier en daar stelt een ngo-er zelfs hardop de vraag: “Horen we daar wel bij?” Het illustreert meteen dat ze dan hun eigen manifesten en beginselverklaringen niet kennen.

Met de opkomst van de transitiebeweging zien we hetzelfde fenomeen opduiken: de Noord-Zuidbeweging geeft op enkele uitzonderingen na in grote mate niet thuis. Dat is des te merkwaardiger omdat die beweging weliswaar vooral in het Noorden wordt gesitueerd, maar tegelijkertijd sterke voorlopers kent in het Zuiden, in landen als bijvoorbeeld India en Brazilië.

Transitiebeweging en ontwikkelingswereld
ten onrechte uit elkaar geslagen

Meest verwonderlijk is die scheiding tussen de transitiebeweging en de ontwikkelingswereld omdat ze toch op heel gelijkaardige wijze redeneren. Ja, er is de vaststelling dat de begrippen ‘transitie’ en ‘ontwikkeling’ nu vooral tot heel aparte werelden lijken te behoren. Maar voor denkers die begaan zijn met duurzaamheid i, leunen ze net heel dicht tegen elkaar aan. Ze zijn dus ten onrechte uit elkaar geslagen.

Dat komt omdat ontwikkeling al even ten onrechte dikwijls wordt gereduceerd tot sociaaleconomische ontwikkeling, of zelfs alleen maar tot groei i van het bruto nationaal product i. Zeker het laatste is een uiterst eenzijdige en zelfs perfide invulling van ontwikkeling, zoals we nog zullen ontdekken.

Voor wie zich echt toelegt op welvaart, ecologische duurzaamheid, rechtvaardigheid en democratisering, zijn de begrippen ‘ontwikkeling’ en ‘transitie’ eigenlijk inwisselbaar. Wie een dergelijke invalshoek hanteert, bestempelt al vele decennia ontwikkelingslanden als ‘landen in transitie’. Want zowel bij ontwikkeling als bij transitie gaat het erom hoe van een situatie die niet duurzaam is, te ontwikkelen of een transitie door te maken richting (meer) duurzaamheid.

Het komt erop aan die begrippen terug te winnen in hun meest waarden-volle duurzame betekenis. En meteen ook te beseffen dat we overal meer dan ooit aan transitie toe zijn, dat we met andere woorden allemaal ontwikkelingslanden zijn. Dat is een kijk die wellicht verdient om dieper uit te werken in een langere bijdrage.

Dirk Barrez

Bron en verdere lectuur
Dit artikel is mee gebaseerd op hoofdstuk 2 ‘Een halve eeuw vol waarschuwingen en transitiepleidooien’ uit het boek Transitie. Onze welvaart van morgen
Palabrief Ontwikkelings- en milieuwereldje moeten uit hun cocon

Uw doordachte reacties zijn heel welkom op het emailadres infoATpala.be

Tot het einde gelezen? En het artikel gewaardeerd?
Dan kan Pala misschien op uw steun rekenen.
We verwelkomen u graag als steungever - klik hier

Een goed artikel? Interessant nieuws? Schenk vrienden, familie, kennissen of collega’s een gratis abonnement, dan hoeven ze Pala nooit te missen. Gebruik daarvoor het geschenkabonneeformulier – klik hier